Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 51, 22 December 1900 — Page 6

Page PDF (688.01 KB)

This text was transcribed by:  Laura Kamalani-paikai
This work is dedicated to:  In loving memory of my aunt Hannah Pualane Kamalani.

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, DEKEMABA 22, 1900.

 

HE KAAO KAILI PUUWAI

—:NO KA:—

UI MINEWA

—:A ME NA:—

Kaikunane Eiwa

 

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu

a i ole na keiki i Hoehaehaia

 

Kakauia no KE ALOHA AINA.

            Mahope iho o ka pau ana o ka paina kakahiaka oia no ka wa i ku ae ai ka luahine kilokilo a haalele iho la i ka papaaina me ka puka ana aku iwaho, a kahea aku la hoi i na kiai a pau no ka hoakoakoa ana mai imua o kona alo.

            He mea oiaio, e like me ka makemake o ke kilokilo Ronio, pela no na kiai naue ole o ua kakela alii nei i hooko mai ai, a iloko hoi o na @ekona pokole wale no ua puni ae la oia i ka hoopuni ia me na k@ kiai, e kali ana hoi me na nanaina pihoihoi i ka manao o ko lakou kauoha ia ana aku.

            I ka akoakoa ana mai o na kiai a pau imua o ke alo o ua Ronio nei oia koke no ka wa i poha aku ai ka leo o ua luahine kilokilo nei i ka i ana kau.

            Ano, e a’u mau kauwa hoolohe o ke kakela alii o kuu haku opio, @ hoea mai la ka wa no’u e ohi aku ai iwaena o oukou malalo o ke kauoha alii i mau hookele no ka moku o na kaikoeke o ko oukou haku alii e huli hoi aku ai no ko lakou aupuni.  Nolaila, e hoike mai owai iwaena o oukou e kue ana i ke kauoha a ko oukou haku opio?

            Aole he leo kue i lohe ia aku i ke poha ana mai, mai waena mai o na kiai, aka, ua lohe ia aku la nae ka hooho ana mai o kekahi poe o lakou i ka ana mai.

            Aole he manao kue iwaena o ka olua mau kauwa nei, aka, o k@ olua makemake oia ke hookoia mai keia wa aku, a no ka manawa mau loa.

            I ka lohe pono ana o ke kilokilo i ka pane a na kiai, ua hoopihaia mai la kona puuwai me ka hauoli a me ka hoohakalia ole iho hoomaka aku la oia e wae i na kanaka naauao loa maiwaena mai o lakou, a mamuli hoi o ka loaa ana iaia he ike papalua aole i halahu kana wae ana.

            Wae ae la, ke kilokilo he hookahi kapena nui a me elua hope a malalo o ka lakou mau kauoha e hooholo ia ai ka moku.  He hookahi o lakou he ike piha no ka hakilo ana i na kupua o ka lewa a malalo o ka moana, a o ka elua, he ike piha kona no kahi a ka ino nui e hiki mai ai, a o ka ekolu, he ike piha kona i na paemoku a pau e waiho ana maloko o ka moana nui akea, a ua ike hoi oia i na alahele pokole e hiki koke aku ai i kahi makemake ia:

            Mahope iho o ke kaawale ana ae o na kapena, ua wae hou aku la oia he mau malama moku no lakou ka huina he umi, a o ka lakou mau apana hana oia no ka hoolohe ana i ka leo o na aliimoku nui, a e noho hoomalu ana hoi lakou maluna o ua haneri luina.  Ua wae pu aku oia i mau kuke a me na kuene, a o ka hope loa o kana wae ana oia no na koa kiai e malama ai i na opio alii mai ka hoopoino ia ana e na enemi.

            O ko lakou huina i ohiia ma kahi no ia o umi tausani.  He poe lakou a pau i komohia iloko o na hoouka kaua hahana, a no lakou hoi ka umauma e lalapa ia ana e ke ahi o ka wiwo ole.

            I ka pau ana o ka wae ana a ke kilokilo oia no ka wa i kauoha ia aku ai lakou e komo aku maloko o na keena aahu no ka wae ana i na aahu i kulike me ko lakou kulana, a i ko lakou wa i nalo aku ai oia no ka wa i hemo loa aku ai ua Ronio nei no waho o ke kakela a haawi aku la i ke kauoha i na kanaka ukulii e hoonee aku i ka moku no kahi a na huna kai e kopi malie ana i kumupali ma kahi he hapa mile wale no ka mamao mai ke kakela aku.

            He mea oiaio, i ke kuu ana iho o ka leo kauoha o ua kilokilo nei, oia no ka wa i hooko aku ai ua mau kanaka ukulii nei, a iloko hoi o na minute pokole wale no aia ua moku nei ke lana la iluna o ka ilikai me kona hiehie nui.

            I ka ike ana o ke kilokilo ua pau na hemahema a pau o ka moku, a i hakalia wale no hoi i ke kau aku o na opio a me na luina hana o ka moku.  Oia no kona wa i huli hou ae ai a komo aku la iloko o ka rumi hookipa kahi a na mea a pau e kali ana no kona hoi aku.

            A i ka ike ana mai o ka moi opio iaia, oia koke no kona wa i ninau mai ai me ka leo hauoli.

            Ua makaukau anei na mea a pau no keia huakai moana a na opio no ko lakou alahele huli hoi i ka home?

            Ae, e kuu haku, ua makaukau na mea a pau, a i hakalia wale no ia lakou, wahi a ke kilokilo.

            A iloko no o keia mau sekona i hoeu ae ai ua mau opio nei no ka hoomaka ana aku ma ka lakou huakai au moana.  A mahope o ko lakou malama ana he mau puili aloha ana me ko lakou kaikuahine Minewa, ua iho aku la na mea a pau no kahi a ka moku a ku ana.

            I ka wa i hoea aku ai na alii ua piha mua ka moku i kona mau limahana, a ua ike ia aku a hoi na hookele moku ekolu e ku mai ana iluna o ka oneki me ko lakou mau aahu piha, i ko lakou ike ana mai i @a ahi ua haawi koke ae la lakou i ke kauoha e hoohiwahiwa ia ka moku me na hae o na waihooluu like ole, o ke@a kauoha ua hooko ia iloko o na minute pokole loa.

 

HALAWAI A KA PAPA OLA.

            Ua malama ia ae e na lala o ka Papa Ola, he halawai ma ka hora 3 o ka auina la Poakolu nei, me ko lakou Peresidena hou Kauka Raymond.

            He nui na kumuhana i lawe ia mai imua o keia halawai ana, a mawaena o lakou ke noi a Kauka F. E. Condert, ke kuaka aupuni o ka Apana o Puna, Hawaii, no kona haalele ana ia kulana, a ua aponoia.

            Ua ae ia aku la o Kauka Hollander, i kauka no ka mahiko o Puna, a me he mea la, e lawe pu ae ana ola i ka oihana lapaau no ia apana holookoa.

            Ua waihoia mai ke hoike a Luna Nui Reynolds no ke kulana o Geo. Kanikau, e olelo ana, he kanaka io no oia i loaa me na haawina koikoi a ka mai, aka, he oi aku nae ke kulana pilikia o kekahi poe mamua ona.  Ma ke noi a Mr. Smith ua hoole ia iho la ke noi a Geo. Kanikau.

            He $90 ka auhau a ka hui mokuahi o Waila ma i waiho aku ai i ka Papa Ola, no ka lawe ana mai he 9 ma’i lepera mai Hawaii mai no Honolulu nei.  Mahope o ka hoolohe ia ana o ka hoike a ka hui mokuahi no ke kii ana o ka moku i keia mau ma’i mai Honomu aku no Hilo, a mai Mahukona aku no Kawaihae.  Ua ae ia aku la kela auhau e uku ia.

            Ua heluhelu pu ia ka palapala hoopii a William Clark o Kalaupapa no ka hoopii loa ia o na auhau o na mea kuai o ka halekuai o ke aupuni ma ke kahua ma’i.  Ua hoike mai oia mamuli o ka pii o na mea ai, ua hoao lakou e kuai mai i na waiwai mai kahi e mai.  He leta kai loaa mai a Agena Reynolds e hoike mai ana, ua haawi aku oia i ke kauoha i na poe e malama nei ia halekuai e hoemi mai i ka auhau o na mea kuai.

 

I KEIA PO POAONO.

            E hamama ana ko makou halekuai, a e hoolilo aku ana makou i ke koena o ka makou mau kii paani nani ma ka

Hapalua like o ke Kumukuai.

            He emi loa a he nani no hoi i ike mua ole ia ma Honolulu nei.  E hooliloia aku ana ma ka HAPALUA o ko lakou mau KUMUKUAI i maka ia.

 

L. B. KERR & CO.

Alanui Moiwahine.

            Eia maloko o ka Halekeaka O@uma he wahi kaikamahine haole @uku.  He puukani oia ma ka himeni ana i na mele paele.  E kipa ae e ike iaia.

 

NA KINO MAKE.

            Ma ka la 31 o keia mahina e pau ai ke kanu ia ana o na kino make ma keia kulanakauhale, a o na poe he mau kuleana ko lakou maloko o na ilina like ole e waiho nei, o lakou wale no kai ae ia e kanu maloko o ke kulanakauhale nei.  O keia ka rula hou a ka Papa Ola e hoolaha nei, a e mana ana ma ka la 1 o Ianuari.

            O ka ilina hou a ke aupuni i manao ai no ke kanu ana i na kino mahe ma keia hope aku, aka, ua manao ia, me he mea la, malalo no ia o Manana, Ewa.

 

HOPU IA NO KE KUKE MA KAE ALANUI.

            No kekahi mau mahina loihi i hala ae nei, ua hoolilo ae na pake kuai i’a o ka makeke i na alanui hele aoao malaila i wahi no lakou e hoomoa ai i ka lakou mau mea ai.  Ua olelo ae o Makai Haka ua haawi aku o@a i na a’o ana i na pake aole e hoomoa hou i ka lakou mau mea ai malaila, aka, aole nae lakou i hoolohe mai iaia.  Nolaila, ua hopu ia iho la he eono pake a laweia mai la no ka halewai e hoopaa ai i mea hoi no lakou e a’o ia ai.

            Imua o Lunakanawai Wilikoki ua ae aku lakou i ko lakou hewa, a mahope o ka haawi ana mai o ka Lunakanawai i na a’o ikaika ana ia lakou, ua hookau ia mai la he hoopai o $2 pakahi no ko lakou kuke ana ma kapa alanui.

 

HE BEBE MAKE.

            Ua loaa aku ma ka aekai o Kakaako ae nei i kekahi haole nona ka inoa o L. G. Wallace, ka luna nui o na paipu hookahe wai ino, he bebe kane ua make.  Ua inoino ke kino o ka mea make, a ua @ ia ua laweia mai e ke kai iluna o kaha one.

            Ua hoouna ia aku o Kapena Makai A. A. Fox e Makai Nui Baraunu e kii i keia bebe make a lawe mai no kahi kaha kauaka o ke aupuni, a malaila i nana ia ai kona kino e na kauka aupuni J. S. Pratt a me N. B. Emekona.

            Mamuli o ka loihi loa o kona make ana ua hiki ole ke hoomaopopo ia kona lahui, a ua manaoia ua hee wale keia keiki.  O ka mea nana i kiola iloko o ke kai, a me kona mau makua, aole ia i maopopo i ke aupuni, nolaila, aole he mea i hopu ia.  Menemene ole no hoi na makua e hana nei i keia hana maluna o ka lakou mau opuu makamae, he nui no hoi ka lepo o Honolulu nei, no ke aha na makua i huna ole iho ai, aka, ua kiola wale aku lakou iloko o na lokowai, na kahawai, a iloko o ke kai.