Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 1, 5 January 1901 — Page 5

Page PDF (692.58 KB)

This text was transcribed by:  Inger Hojfeldt
This work is dedicated to:  Daughters of Hawaii

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, IANUARI 5, 1900 5

 

NO KE KULA A'O KOA

            Ke hoike ia aku nei ka lohe i na makua Hawaii, he mau keiki ka lakou i hoonaauao kiekie ia, i makemake no ka hoonaauao ia ana ma ke kula a'o koa kaulana o Amerika Huipuia, West Point, malalo o ko Amerika mau lilo e waiho ae i ko lakou mau inoa ma ke keena poo o ka aoao Kuokoa Home Rula, ma Foster Hall, alanui Nuuanu. O keia kauoha mai ka Elele Wilikoki mai no ia i ko Senatoa David Kalauokalani. He elua mau ke ki i ae ia aku, Hawaii oiaio a i ole hapa Hawaii a i ole kupa Amerika paha e komo aku i ke kula a'o kaua aina West Point, a me ke kula a'o kaua moana United State Naval Academy ma Annapolia. Aka, ua loaa nae ke kaiki o ke kula a'o kaua moana.

            Ua hookuu ia na makua e noho ana ma na paemoku a pau o Hawaii nei e hoouna mai i na inoa o ka lakou mau keiki ma kahi i hoike ia ae ia maluna, a malaila e wae ia ai na inoa kupono a hoouna loa ia aku i ka olelo a ka lahui e noho mai la ma ke kahua poo aupuni o Wasinetona. Ua makemake ia e hoouna koke ia mai na inoa me ka hoohakalia ole ia. O keia kekahi o na oihana oikelakela a na lahui naauao o ka honua nei e hoonaauao nei i ka lakou mau keiki, he oihana no hoi e kaulana ai ka inoa ma keia hope aku.

 

WAIHO NA IWI I KE ONE O HANAKAHI.

            Ma na hoike i loaa mai nei ia makou maluna o ka mokuahi Kinau, aia ke waiho ia ma ka aekai o Waiakea, Hilo, ka mokuahi Kilauea Hou, kekahi o na mokuahi holo pili aina o ka hui mokuahi o Waila ma.

            Ua loaa oia i kekahi makani ikaika ma ka po Poaha o keia pule aku nei i kona wa e ku ana maloko o ke awa o Hilo, a mamua o ka hiki ana i kona kapena a me kona mau luina ke hoopakele iaia, ua ili aku la oia iluna o kaha one.

            Ma ka hoike a na poe o luna o ka moku, ua hoea mai na kikiao makani ikaika me he makani puahiohio la, hana i lawe koke aku iaia iuka o ka aina, a iloko o elima minute wale no ua kamumu aku la oia i ke poi'na nalu.

            Ua manao ia aole oia e hiki ke hoopakele ia, no ka mea, ua piha oia i ke kai, a e kuai kudala ia aku ana oia i ka poe e makemake mai ana.

            @ kapili ia ka mokuahai Kilauea Hou ma keia mokupuni i ka makahiki 1878 e Tibets a me Sorenson no Kapena Hobron. I ka 1884 ua hoolilo aku la o Kapena Hobron iaia i ka hui mokuahi o Waila ma. Mahope o kona lilo ana i ka hui o Waila ma, na hooholo ia aku la oia ma na kapakai o Hamakua, Hawaii, no ka halihali kopaa ana, a o kona awa ao hoi ia e holoholo nei a hiki i kona iii ana iho la.

 

PAU AHI NUI MA KAPALAMA.

            Ma ka hora 2 o keia wanaao Poakahi, ua hoopuiwa ia ae la ke kulanakauhale me ka leo o ke oeoe hoailona pauahi no kekahi ahi nui e a ana i na halekua e ku ana ma ka aoao mauka o ke alanui Moi ma kahi kokoke i ka hale hoolulu kaa hapaumi, ma Kaiwiula ae nei.

            O na poe e noho ana iloko o na hale i pau iho la i ke ahi, he naku loa na wahi waiwai i hoopakele ia o lakou, a o kekahi poe hoi iloko o ko lakou mau muumuu moe po wale no, no ka mea, i ko lakou wa i puoho ae ai, mai ka hiamoe ana e a ia ana ka hale.

            Ua hoea koke aku na kaa kinai ahi, aka, ua hala nae ka wa pono no ka hoopakele ana i na hale i ke ahi. He eha mau hale kuai i anai ia iho la e ke ahi a lilo i pau lehu, a e noho ia ana hoi a kanakolu a i ole kanaha uhane oia. O ke kumu o ke ahi i hoea mai ai aole he maopopo, aka, ua manao ia mai kekahi kukui puhi opiuma mai no ia. Ua laki nae aole oia i poino.

 

KE KULANA KAUA MA AFERIKA HEMA.

            Cape Town, Dec. 20. O ke kulana ma na apana akau o Cape Colony, eia ia iloko o ke kulana kupilikii. Ma kahi o 2000 i komo kaua mai la malaila, a eia ke hopohopo ia nei o ala mai na kamaaina a kokua aku ia lakou a he hoopalahalaha ana aku hoi ia i na hana kiai. O ka nele me ka lawa pono ole i na pualikaua lio eia ia ke ikeia nei e na Beritania.

            Cape Town, Dec. 21. O Kenerala Brabant, ke alakai o na koa panalaau i hoala ia ae la, ua haawi ia aku la ke kauoha iaia no ka hoea ana aku imua o ke kahua kaua, a e haalele iho ana lakoiu ma ka la apopo.

            Ma Thorndale ua hoauhee ia aku e Kenerala French he 2500 Boa me eha pukuniahi. O ka poino o na Beritania ma keia hakaka ana, he 14 i hoehaia, a o na Boa hoi he kanalima i make.

            Ladana, Dec. 22. He lono kuikawa kai loaa mai nei mai De Aar mai, Cape Colony, e olelo ana, ua hoauhee ia aku la na Boa mailoko aku o Honteraal, a nee aku la na enemi no ke komohama.

 

HOLOPONO NA HANA O KA FEA

            Ma ka hoea mai nei a ke Kinau mai Hilo mai, i loaa mai ia makou na hoike e pili ana no ka holomua o na hana fea a me luau i malama ia mai nei, ma ka Ua Kauilehua o Hilo, ma ka Poaono, Dec. 22, maloko o ka pa luakini o Haili. Malalo o na kokua ana a ka Moiwahine Liliuokalani, Mrs. James Campbell, Mrs. J.L. Richardson, a me Mrs. Jos. Nawahi.

            Ua kukulu ia he lanai makai o ka luakini nona ka nui he 40x84 kapuai. He ekolu aoao i haawi ia no na pakaukau o na mea hana lima, ao kekahi aoao hoi no ka luau. O keia mau mea hana lima ua hoouna ia aku ia mai na wahi like ole aku o na mokupuni a ua hoolilo ia aku e na lede opio e kokua ana no ka pono o keia hana.

            O ke pakaukau a ka Moiwahine Liliuokalani he pakaukau lipine me keia mau inoa a me nawaihooluu like ole, oia hoi:-

Liliuokalani, lipine eleele,

Kamailealii, lipine holu,

I aloha ko kaua, lipine melemele,

Lilii Lehua i Hopoe, lipine ulaula.

            Ua lawe ia aku keia mau lipine e ke Alii mai Honolulu aku nei, a ua lilo i mea ohohia nui ia. Ua hiki aku ka loaa o keia mau lipine i ka $250 me ka pau ole o ka makemake ia, aka, ua pau e nae na lipine.

            O ke pakaukau a Mrs. J.L. Richardson e noho poo ana oia ke pakaukau o na papale a me na moena o Kona, ua hiki aku ka huina loaa i ka $371.35, o keia pakaukau ke kiekie loa o na dala, a o ka Mrs. Kuaihelani Campbell pakaukau aku o na mea hana llima. A no Mrs. Hawahi aole ana pakaukau mamuli o kona lilo ana i mea nana no ka holopono o na hana o ka paina luau a me na pakaukau a pau o ka fea.

            He nui na ono like ole maluna o na papaaina, a na manawalea mai o Lunakanawai Kalua o Maui, he mau pahu poi, na Mr. Hanale Laimana mai he puaa nui. Aole he mau hoohalahala i ike ia a ua ai na mea a pau a lawa pono, a o keia na hoike piha o na loaa o na fea la, a ua poholo pu hoi ha hoolilo o ka ogana, ke kumu o keia fea i hapai ia ai, penei:

Na tikiki, uku komo me luau                           $317.85

Mrs. R.A. Lymana, pakaukau inu kope          41.25

Mrs. N.O. Wilifong, pakaukau wai momona  46.50

Mrs. Dr. P. Rice me Miss Hapai, pakaukau ice cream61.50

Moiwahine Liliuokalai, pakaukau lipine         250.00

Pakaukau pua me lei                                       80.00

Mrs. A.K. Campbell, pakaukau o na mea mana lima 800.00

Mrs. J.L. Richardson, pakaukau papale me moena o Kona 371.35

Mrs. E.M. Richards, pakaukau Hawaii           178.00

Mrs. Cunha, pakaukau Hawaii                                    160.00

Huina                                                             $1,806.45

Lulu mai Hilo mai                                                       35.50

Lulu mai Punohu, Hilo Akau                          13.00

Lulu mai Kohala Akau                                                54.75

Lulu mai na hoaloha o Honolulu ma o ka Haia o Mrs. Nawahi. 307.50

Huina                                                              $2,217.20

Waihona kahiko o ka @ogina                                    905.00

Huina a pau                                                                 $3,121.20

 

            O na lulu ma Honolulu i ohi ia e Mrs. Nawahi, na keia mau inoa no ia.

            J.F. Cooke, $50; B.F. Dillingham, $10; W.O. Smith, $5; W.C. Achi, $50; S.M. Damon, $10; Mr. a me Mrs. A. Ahrens, $40; Jesse Makainai, $1; Kamakaainana, $10; Mrs. Irene Brown, $30; Mrs. M. Ena, $5; Mrs. K. Meek, $3; Mrs. W.L. Wilcox, $6; Mrs. Wong Leong, $5; Mrs. Chuck Hou, $4; Mrs. A Haumea, $5; Mrs. L. Aholo, $2; Mrs. E.N. Pilipo, 50c; Mrs. Coney, $10; Mrs. A.A. Haalelea, $50; J. Kumalae $5; C.W. Booth, $2; C. Spencer, $1; Wahinui, $1; Mrs. J. Ewaliko, $2; Mrs. K. Hapai, $1; cash, $1. Huna pau $307.50.

            Na keia mau lede i haawi i na kokua ikaika ana no ka holomua o keia hana nui, ko makou mahalo nui.

 

HE MAU TAUSANI E HOEA MAI ANA.

            Nashiville, Tenn. Dec. 19. Ma kahi he elua haneri negero e haalele iho ana ia Nashiville nei, maluna o na kaaahi kuikawa no Honolulu, ma ka la apopo. E kau ana hoi lakou maluna o ka moku mai Kapalakiko aku.

            O keia mau negero e hana ana lakou ma na mahiko. E haalele hou iho ana he puulu nui maloko o na pule kakaikahi, oiai, na ona mahiko na makemake lakou i 10,000 ohana negero o ka Hema. Na lakou e uku ana i na uku kaahele o keia mau paele me ka haawi pu ana i ka hana, o ko lakou mau hora hana mai ka 8 a.m. a ka hora 6 p.m. A aole hoi lakou e uku i ko lakou auhau no ekolu makahiki. E piha paele mai ana ka o Hawaii nei.

 

OLELO HOOLAHA.

            E ike auanei na kanaka a pau owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei. Ka papa a hookapu loa aku nei au i na ano kanaka a pau loa, aole e hele wale maluna o kuu aina ma Pakeekee, Laupahoehoe, Hilo Akau, Hawaii, mahope aku o ka hora 6 o ke ahiahi, a o na poe a pau e hoolohe ole ana i keia e hopu no au a hoopaa elike me ka ke kanawai.

            AH PING (Pake)

            Laupahoehoe, Hilo Akau, Hawaii, Dec. 7, 1900.