Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 1, 5 January 1901 — Page 6

Page PDF (671.01 KB)

This text was transcribed by:  Lovey Slater
This work is dedicated to:  Sharon Ota-U.H. Honolulu Community College

KE ALOHA AINA

 

6                      KE ALOHA AINA, POAONO, IANUARI 5, 1901

 

HE KAAO KAILI PUUWAI

:NO KA:

UI MINEWA

:A ME NA:

Kaikunane Eiwa

 

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole na keiki i Hoehaehaia

 

Kakauia no KE ALOHA AINA

            A no ka ui a me ka nohenohe o ka nanaina o keia kanaka opio, ua komo iho la ka makahehi nui iloko o ka puuwai o na opio eiwa me ka iini nui ana e lawe aku iaia i aikane na lakou, a oia ka kahi muli loa i pane aku ai me ka leo olu waiphe, penei:

            E ke kanaka opio nou hookahi ko makou aloha nui, i ka ike ana aku nei i na hoopai koikoi i hookau ia maluna ou, a nolaila, e hoike mai heaha kau hewa i lawelawe ai, malia o hiki no hoi ia makou ke huikala aku ia oe a haawi aku hoi ia oe i na kokua no kou lanakila ana maluna o kou enemi.  E hoike koke maiano, no ka mea, he mau hoaloha oiaio makou nou i keia @o kona.

            Ae, he mau hoaloha makou nou i keia wa me ka makaukau nui e haawi aku i na kokua ikaika ana no kou lanakila, wahi a na opio e ae i hooho lokahi mai ai.

            Aole i pane koke aku o Boliona aka, ua kulou iho la kona poo me ka loli an ae o kona mau nanaina i ka haikea, a ike pu ia aku la kona mau waimaka i ka haloiloi ana mai ma kona mau lihilihi maka mai.

             A liuliu kona kulou ana, aia hoi a@a la kona poo a nana mai la kona mau onohi maka maluna o na opio a me ka leo kaumha pane mai la oia.

            He oiaio, e like me ka oukou noi e o’u mau hoaloha maikai e hoike aku no au i na mea a pau me ka huna ole i kekahi wahi lihilihi, a na oukou no hoi e kaana pono i ka oukou hooholo no ka’u mea i hana aloha ole ai:

            He mau anahulu i hala ae nei aia hoi e noho ana au me ka hauoli maluna o kekahi mokupuni malihini i maopopo ole ia’u kona inoa, a ua loaa hoi ma ke kokua ana a kekahi hoaloha aoo.  Iloko o keia mau la o ka hanohano a’u e noho ana, aia pu he wahin opio e noho ana me a’u a nona hoi na hiohiona nani i hiki ole ia’u ke hoopoina aku mai loko aku o kuu puuwai.

            O kona ui ua hiki ole ia’u ke hoakaka aku, aka, he nani maoli no a ka maka e kamawae ole ai.

            A oiai no maua e luakaha ana iloko o ka hauoli ua nahunahu hanau kiki iho la oia.  Ua hoomaopopo ae ia au, aole na’u ia keiki, a na kekahi mea okoa no ia, nolaila ua @la koke mai la na manao inaina i awili pu ia e ka lili a hooholo iho la o ka make oia wale no ka’u uku hoopai kupono nona.

            Iloko o ko’u manao uluahewa o ka pupule ua kipaku aku la @uu iaia mai ko maua home aku no loko o na ale hanupanupa o ka moana, a i ka wa i pa aku ai kona mau kapuai i ke kai, oia no ka manawa o ke keiki i @i aku ai mailoko aku o kona puhaka a alala ana iwaho, na alualu aku la au me ka manao  lawe ae I ke ola o ka opio me ka’u pahikaua, aka, ua lalau iho la kona makuahine ia ia a au pu aku la no waho o ka moana kai uli kai hohonu, a oia ka hopena o ko’u ike ana no laua, a he manaolana ko’u oia ko laua mau iwi ke waiho nei ilalo o ka papaku o ka moana.

            Aole au i ike i ka hewa o keia mau hana lokoino iloko oia manawa aka, ua hoi aku la au no kuu home me ka naau menemene ole.  A i ko’u komo ana aku iloko o kona mau naia eehia, aia hoi, na puanuanu kauhale aole ka wahine ka mea e pumehana ai o ka noho ana o ka home.

            I keia manawa akahi no a hoi hou mai ka noonoo ao kanaka iloko o’u, me ke komo hou ana mai o ko’u aloha no ka ipo au i hoomaewaewa aku ai.

            He mea oiaio, aole e hiki ke noho loihi hou aku maloko o na paia o kuu home aloha, nolaila, me na kapuai i piha me ka luuluu ku ae la au a haalele aku la i kuu hoe no ka lae kahakai a’u i hooko aku ai i ka’u, mau hana hoomainaino maluna o ka mea a kuu puuwai i aloha ai mae ka i@ni nui ana hoi i ko’u wa a ike aku ai iaia e lana ana no iluna o ka ilikai e au aku no au a hoopakele ae iaia, aka, ua hala kahiko nae ka puulena.

            Ua pii ae au maluna o na kualapa kiekie me ka hoolei pau ana aku o ko’u mau maka no waho lilo o ka moana, aka, aole nae he haawina pomaikaii halawai mai me ka lena ike a ko’u mau maka.  Nolaila, ua hele naauaua aku la au i ke aloha o kuu ipo maluna o na mauna e hoonalonalo ana hoi i kona aloha, aka, ua hiki ole nae ke nalohia aku mailoko aku o ko’u waihona noonoo.

Oiai au, e hoauwana ia ana ma na mauna o ua mokupuni nei, aia hoi, ua halawai iho la @ au me kuu hoaloha aoo nana i haawi mai ia’u i na pomaikai o ka nohoalii ana maluna o keia mokupuni.  aole oia i haawi mai ia’u i na puili pumehana ana, aka, me ka leo kakana o ka mea i piha i ka inaina pane mai la oia ia’u.

            Ano, e kuu hoaloha o na la i hala ua piha kuu houpo i ka inaina nou no kau mau hana lapuwale i hooko aku ai maluna o kau wahine nolaila, e like me kau hana puuwai eleele maluna ona, pela no au e hookau aku ai i kekahi uku hoopai koikoi maluna ou.

            I keia manawa no i huli, ae ai ua hoaloha nei o’u, a haawi aku la i ke kauoha i kona poe kanaka e hopu mai ia’u me ke kupee iho i ka hao.

            E like me ka makemake o ke kanaka aoo ua hopu iho la lakou ia’u a kupee iho la ia’u me ka hao i ko’u mau wawae.

            I ko’u lilo ana ae i pio na kona makemake ua haawi hou ae la oia he kauoha no ka lawe ana aku ia’u i kahakai, a i ko’u hiki ana malaila ua hookauia iho la au maluna o kekahi waapa me ka puana hope ana mai.

            E ike like oe i ka ehaeha o kau hana lokoino i lawelawe ai, a na na opu i piha me ke aloha nou e hoopakele ae ia o@ mai ka make mai.

            He oiaio, he mau la loihi ko’u alo ana i ka inea, a hoea mai la hoi oukou a hoopakele ae la ia’u.  O ka panina no hoi keia o ko’u moolelo.

                       

MAU PAA MARE KARISIMAKA.

 

E ka Nupepa KE ALOHA AINA,

                                                                                                Aloha oe:

            E noi aku ana au i kou oluolu e hookomo iho ma kahi kaawale o kou mau kolamu i kela poo manao e kau ae la maluna i ike mai ai na kini makamaka o kaua, i na mea hou o ka la Karisimaka ma Halawa Molokai nei.  Oia hoi, ma ka hora 12 ponoi o ua po la, ua awaiaulu ia ae la ma ka berita laahia o ka mare e Rev. Kaalauahi o Mokulewa Kupanaha me Miss Ane Waiwaiole a o Hiwa Kimokeo me Miss Mele Waiwaiole o ka Rain Tuahine o Manoa laua a elua.  O na kane he mau keiki kupe laua no Halawa nei, a o na wahine hoi he kaikuaana a kaikaina laua no ka Rain Tuahine o Manoa laua a elua.

            Ma ka hora 12 ponoi ua kani mai la ka hele hoomakaukau no ke k@hea ana i na mea a pau e naue ae ma ka halekula aupuni ma Halawa nei.  I ka hiki pono ana ae i ka hora i makemake ia ua hoopiha ia oloko o ka hale me ke anaina kanaka nui o na kane, na wahine, na keiki, ua ku mai la o Rev. Kaalauahi e wehe i ke anaina halawai haipule hoalohaloha no ka hanau ana o ka Haku, i ke kuu ana iho ua komo mai la na paa mare, e ukali ia ana e ko lakou mau ohana ponoi a ku ma kahi i hoomakaukau ia no lakou.  Ia wa ua huli ae la o Rev. Kaalauahi a hooko aku la i ka ihiihi o ka oihana laa maluna o lakou me ke kahoahoa ana ae i ka Makua Lani.

            Mahope iho ua hoohala ia he manawa ike i na paa mare, i ka pau ana, ua noho iho la na paa mare a me ke anaina holookoa e ai ma ka papaaina nui i pahola ia mai, i lako me na kohi kelekele a ka puukolu, e p@i ana ka akau o iho ana ka hema ua ai a lawa, ua inu a kena a ko’u ka puu i ka wai a ke Naulu.

            Ua haawi la he aha hulahula me na lealea hula ku’i me ka maluhia o na mea a pau, he mea maikai ka mare no na mea a pau, a o ka keia makapeni e kalokalo ae nei, e hahai ia ko lakou mau la e na pomaikai ne nui, a e lilo lakou i poe hoolaupai i ka aina o Halawa nei ma keia mua aku me ke aloha.

                        Owau iho no me ka oiaio.

                                    K. P. EHUWAIOMOAULA.

Halawa, Molokai, Dec. 27, 1900.

 

Nuhou kuloko.

            Eia makou ke hoopuka aku nei i na mea e pili ana no ka Elele Wilikoki e noho mai la ma Wasinetona.

            He 109 ka nui o na make o kekulanakauhale nei i ka mahina aku nei o Dekemaba, a he hapanui no oia heluna he mau Hawaii.

            Ua make o Pueo ke kanaka i lawe ai i ke ola o Naomi Kaaihue, no ka ma’i akepau ma kela pule aku nei, maloko o ka haukipila Vitoria.

            Ma ka mokuahi Zealandia o haalele iho ai o Keoki Pukuniahi i na kaiaulu o Hawaii nei no kona home ma Loko Paakai.

            O ka Hancock ka moku lawe koa e hoea mai ana i keia La Pule a i ole i ka Poakahi aku mai Kapalakiko mai, ma ke alahele no Manila.

            He ekolu mau kino make i lawe ia uku no ka ilina e Manana, Ewa, ma ka Poakolu nei, a o lakou hoi na poe nana i hoau aku la i ka ili na hou o ka lehulehu ma ia wahi.

            Ma ka Poaha nei i kuai kudala ia aku ai na hale hoomalu i kukulu ia ai e ke aupuni ma Honuakaha, no ka hoolilo ana aku ia kahua i wahi hoahu papa ma keia mua aku.

            Ua loaa mai nei na lono maluna o ka Mauna Loa, aia na kamaaina o ka Malu o Lele ke liuliu la he paina luau nui no ka hanohano o ka Moiwahine Liliuokalani i kona wa e hoea ae malaila maluna o ke Kinau.

            He ekolu mau pake i mahuka mailuna mai o ka mokuahi Kintuck e huli ia nei, a oiai, ua hookapu loa ia ka lele ana mai o na pake, na hoopai ia aku la ke kapena he $1,500 no ka hoohemahema.

            Ua loaa mai ia makou he hoike nbo ka haalele ana mai la i keia ola ana o Mrs. Kaniu Lumaheihei ma kona home mawaho o Kulaokahua mahope o kona kaa ma’i ana no kekahi mau la loihi.  Aloha no ia makuahine Hawaii.

           

OLELO HOOLAHA.

            Ke hoikeia aku nei ka lohe i na poe e noho ana mai Hawaii a Kau@, he mau laau Kou, Milo, Kamani, a pela aku, ka lakou ka lakou e makemake ana e hana i umeke, a i na poe hoi he mau umeke kahiko a nahaha ka lakou, e lawe mai ma ko’u keena hana ma Leleo, Honolulu, a ua hiki ia’u ke hoomaemae aku ia lakou me ka eleu.  No ka auhau he Emi Loa, a mai hopohopo.

                                                Owau no me ka oiaio,

                                                            JOHN MALAEY.