Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 2, 12 January 1901 — Page 8

Page PDF (682.14 KB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Jeanne Masako (Teraoka) Katayama

KE ALOHA AINA

 

  8        KE  ALOHA  AINA,  POAONO,   IANUARI   12,    1901.

 

HE  KAAO  KAILI  PUUWAI

---:NO  KA:---

UI  MINEWA

---:A  ME  NA:---

Kaikunane Eiwa

 

@ Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu

a i ole na keiki i Hoehaehaia

 

Kakau@ano KE ALOHA AINA.

 

  Iloko o keia wa a ua Boliona nei e hoike nei kona moolelo piha, aia na kanaka opio ke oni wale la no, me he mea la, e hoike okoa mai ana no, aole i apono ko lakou mau lunaikehala no keia mau hana a na Boliona nei, me ke komo koke mai o na manao hoohuoi iloko o lakou aole no paha he wahine e aku ka keia kanaka i hoomaewaewa ai, aka, o ko lakou wahi kaikuahine no, no ka mea, aole he wahi i paewa ae ai o ka hoike a keia kanaka i ka mea a ko lakou kaikuahine i hoike aku ai.

  Nolaila, i keia wa i hooki iho ai o Boliona i kona leo a nana mai la i na opio me ka manao e ohaoha ia aku ana oia ua pane hou mai la ka muli loa i ka i ana mai.

  Ke kaumaha loa nei ko makou noonoo no kau moolelo e hoike mai nei e ke kanaka aukai i ka hoomaopopo ana iho ua like loa no ia me na haawina i hookau ia aku maluna o ko makou kaikmahine aloha e kana kane aloha.

  Nolaila, e ka hoaloha e hoike mai owai ka inoa o ka wahine au i hoomainoino aku ai, a ina o ko makou kaikuahine aloha ia e hoike aku no makou me ka oiaio, a ina hoi aole e e hoole aku ana no makou.

  E like me keia kauoha a kekahi o na opio i ua Boliona nei, ua ike koke iaku la na helehelenu pihoihoi i ka hekau ana iho maluna ona, a liuliu kona koho hamau ana iho ua owaka ae la kona waha a pane mai la.

  O Minewa ka inoa o ua wahine la a'u i hooomainoino ai.

  Ua hoohikilele kokeia ae ua mau opio nei i ka wa i poha mai ai ka leo o Boliona e hoike mai ana aole kana he wahine okoa aku i hoomaewaewa ai, aka, o ko lakou wahi ka ikuahine hookahi wale no a lakou i aloha nui ai, a ike ia aku la hoi na hiohiona piha inaina e pahola ana ma ko lakou mau kuemaka me ka hoohakalia ole aku hoi na lohe ia aku la ka leo okekahi o na opio i ka pae ana mai me ka weli weli.

  E ke kanaka opio, aole kau wa hine i hoomaewaewa ai he mea okoa aku, aka, o ko makou kaikuahine ponoi no ia, aole hoi oia imake eli ke me kau i manao kuhihewa ai, aka, eia no oia ke hanu nei i na ea oluolu o keia ao.

  Aole e hiki ia makou ke hoopake le aku ia oe, oiai, he io a he koko ponoi ka mea au i hoomainoino aku ai no makou, nolaila, e hoopaahao aku ana no makou ia oe, a hiki i kona wa e hoea mai ai imua o kou alo, a o kana olelo e haawi mai ai oia ka makou e hooko aku ai, ma no ka make e make ana no oe, a ina hoi no ke ola mailuna loa mai ia.

  Aole ke kanaka opio i kue aku, aka, me ka leo malie pane aku la oia.

  E na opio malihini ke mihi oiaio aku nei au no ka'u mau hana loko ino me ka hoike pu aku ia oukou ua hauoli ko'u uhane i ka auamo ana aku i ka uku hoopai a ka mea a'u i hana lokoino aku ai ina no ke ola a make paha aole no ia he mea no'u e kanalua ai. @A e hoonani ia hoi o Alahe no ka hoopakele ana i ka hanu makamae o ka mea a'u i aloha pupule ai.

 

IMUA  E HAWAII  A  OLIOLI.

 

(Kukauia e Moses Palau.)

(Hoomau ia.)

  E kuu Hawaii aloha, no ka aha i hoea mai ai na hana o keia keneturia?

  E hoopakele ae ia Hawaii lahui, na mamo oiaio a Kamehameha.

  Eia kakou i keia wa he poe pili wale na ka poe i kaena ae ia lakou iho he poe hai ola no na pakeke, aka, ke olelo mai nei ka Buke Nui, aole e hiki ike kanaka waiwai ke komo i ka puka o ke kuikele no ka nui loa o ka waiwai hiki ole ke komo pu, olelo hou no ka Baibala penei,, i ka make ana o ke kanaka waiwai aole e hookipa ke Akua iaia ma kela ao, aka, i ka make ana o ka mea ilihune e noho pu ana oia me ka Haku ma Kona lima akau ia ao aku ia ao aku.

  I ka hui ana iho la o kakou me Amerika Huipuia, ike pono iho la o mea ma i ka waiwai o ko lakou kakoo ana i ka hoohui aina, no ka mea, hiki nui mai na loio haole a nele iho la o mea ma, no ka mea, ma ka olelo Beritania na palapala hoopii imua o na aha hookolokolo o ke aupuni e ku nei i keia wa i ku like ai me ka Pauku 44 o ke Kanawai o Amerika ma ka olelo Beritania e lawelawe ia ai na hana o ka Ahaolelo , ua pili no keia i na poe oihana aupuni e paa nei i keia wa ke ole oia he ike i ka olelo Beritania.

  He oiaio, ua nui na ino i naua ia, aka, aole he kanaka ikaika e mau ana, no ka mea, i ka aui ana o kona mau la e mimino wale ia, a o ka laau e malama pono ia ana e ku kilakila mau oia maluna o ka lahui kanaka e kapae i na mea e poino ai ka noho ana, a e malama i ka inoa maikai, he oi pakela aku kona lilelile i ke daimana, ke gula, ka dala a me hulai o ka la e alohi nei, e ku ae nei imua me ka haawi pu ana kou ikaika me kau pule ohana no ka pono a me na haawina o ka ma naolana maluna o na kauwa a kakou.

  A na lakou auanei e hele imua o ke kahua kaua me ka wiwo ole no ka pono kaulike o na mea a pau loa mai na aoao kalaaina o keia au holomua ma ka naauao, a e kukui pu aku hoi imua o na mana kahikolu e hookupaa i na hoa o na Hale Ahaolelo kau kanakwai o ke Teritori o Hawaii mai ka hoopa ana i na waiona, a maluna ae o na mea a pau o ke Akua pu kekahi me oukou i hoopololei ia ka oukou mau hana no ka pono o na mea a pau mai ka poe iluna o ka winiwini a i ka lopa haahaa, ka elemakuie kolopupu, palalauhala, haumakaiole, kai koko ka oukou ola ka hoi ia e na hoa o ka poe o ka "Aoao Kuokoa Home Rula mai ka hale o na Senatoa a me ko na Lunamakaainana.

  A oia ka'u e oioi ae nei imua e Hawaii, a e olioli hoi no na la a me na manawa e nee mai nei i o kakou nei me na manaolana ulumahiehie.

 

KUU  PAPA  ALOHA  UA  HALA

 

E ka Nupepa KE ALOHA AINA,

                                   Aloha oe:

  E oluolu oe e hoekomo iho ma kahi kaawale o kou mau kolamu i keia puolo kaumaha a luuluu a nau ia e lawe lele aku ma na aekai aloha a puni ka Paeaina o kaua, i ike mai ai na kini makamaka e noho ana mai ka puka'na a ka la ma Kumakahi, a ka welo'na a ka la i Lehua, oia keia:

  Ma Kamoiliili, Honolulu, Oahu, Dec. 28, 1900, ua kii mai la na lima menemene ole a lawe aku la i ka hanu ola o kuu papa aloha Rev. D. K. Kaumiumi, ma kela aoao o ka lua puanuanua a ke aloha ole i noho ai, he oluolu, he waipahe, he heahea, a he puuwai hamama, ma na mea kupono a pau, he aloha nui i na ohana a me na hoaloha.

  Ua hanauia oia ma Iao, Wailuku, Maui, mai ka puhaka mai o Lilia Lohai (w) a me Solmon Kaumiumi (k), ma ka la 9 o Mei, 1853. Ua hoonaauao ia oia ma ke kula o Hauula a me Makaua. Mare me Hattie Kauilani, Nov. 14, 1871, ma Heeiauli, Koolaupoko, Oahu, komo i ke kula kahuapule, Oct. 18, 1889, noho haiolelo no ka ekaleala o Kalihi a me Moanalua, i ka 1895 noho kahu no ka ekaiesia o Haiku. A ua piha iaia na makahiki he 46, 7 malama a me 19 la, o kona hanu ana i na ea oluolu o keia ola ana, a hala wale au ia ma kela ao mao, kahi hoomaha nona mea a pau, a waiho iho la i ka ukaana luuluu na'u e auamo ma keia ao me ko a mau pkii, kona mau kaikuahue, ka ohana a me na hoaloha.

      Me ke aloha pau ole iaia.

            DAMIEN K  KAUMIUMI.

 

  Ua hali hoi aku la ka mokukaua Adamu no Kapaikiko.

 

MAKE  A  OLA  HOU.

 

  St Joseph, Mo. Dec. 28. Ma kekahi hoao i lawelawe ia maanei i keia la maloko o ke keena telepona, na ikeia o ke ola i lilo i ka uwila ua hiki no ke hoihoi hou ia mai e kona mana. O Schellinge, he kanaka hana uwila no Kikako, ua hoikeike ae oia imua o ke anaina i kekahi hana kamehao, ua pepehi aku oia i kekahi popoki me ka uwila. I ka pau ana o ka pana ana o kona puuwai, a na make loa hoi oia na unuhi hou mai la oia i ka uwlia mai kona kino ae, a ia wa i ike hou ia ai ka pana o kona punwai, a hoomaka hou mai la na popki nei e ala a paani hou ue la, me he mea la, aole oia i make.

 

  Ua makaukau na mea a pau o ke telegarapa uwea ole, a ma keia pale aku i manao ia ai e hoohanaia ia oia.

  Ma keia hoi ana mai nei a ka Mikahala ua halawai oia me kekahi iho nui ma ka moana, a na hooholo malie ia oia.

  Ma ka Alameda i huli hoi mai ai o Loio Edgar Caypless mai Amerika Huipuia, ka mea i hele haiolelo puaku me ka Elele Wilikoki ma kana huakai mua ai no Wakinekona

  He halawai ae na Pake a me na Iapana ma ka po Poaha nei no ka noonoo ana e hoolilo i ka la 20 o ianuari nei i la nui, ka la hoi i oili mai ai o kekahi ahi nui a hooneoneo iho la ia Kinataona, a na hoopahee ia aku a halawai hou ma ka po Poakahi ao nei. He mea pono i na Hawaii i komo pu iloko o na inea o ia la ka hoomanao pu ana i keia la.

 

MA  KE  KAUOHA.

 

NO  KE  KANU  ANA  I  NA

KINO  MAKE.

 

  Ma ka halawai ana a ka Papa Ola, ma ka la 4 o Ianuari, 1901, o keia mau rula malalo nei no ke kanu ana i na kino make maloko o ke Teritori o Hawaii nei, ua apono ia a na kauohaia no ka hoolaha ana aku penei:

  O na make a pau e ike ia ana maloko o ke Teritori o Hawaii e hoike ia aku ia i ka Mea Hoopaa o na Kino Make, me ka inoa, makahiki, kulana, lahui, wahi noho, kumu o ka make ana a me kahi i kanu ia ai. Aole e ae ia e kanu ia kekahi mea maloko o ka apana o Kona, mokupuni o Oahu, me kekahi palapala apono ole mai ka agena mai o ka Papa Ola, ka mea nana e hoopuka i ka palapala ae i ka wa e waiho ia ai na noi i kona keena. Aole e ae ia kekahi kino make e kanu ia ma ka mokupuni o Oahu nei mawaho aku o ka apana o Kona nei. a i ole ma ka mokupuni o Hawaii a i ole ma ka mokupuni o Maui a i ole ma ka mokupuni o Kauai, me ka apono ole ia aku e ka agena o ka Papa Ola.

  O ua poe a pau a kue ana i keia rula i hoakaka ia e hookau ia no ka uku hoopai aole e oi aku maluna o kanalima dala, elike me na hoakaka a ke kanawai. O ka pauku 12 o ke kanawai Malama Ola o ka Papa Ola, i apono ia ma ka la 7 o Dekemaba, 1891. a i hookomo ia maloko o na kanawai e pii ana i na kumehana o ka lehulehu a ma na rula a me na kanawai o ka Papa Ola o ka Repubalika o Hawaii, 1897, ma keia na hoopau loa ia.

                     J. H. Raymond.

              Peresidena o ka Papa Ola.