Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 3, 19 January 1901 — Page 2

Page PDF (803.14 KB)

This text was transcribed by:  Kate Motoyama
This work is dedicated to:  with respect to j. j. kawainui, ka nupepa kuokoa

KE ALOHA AINA

2          KE ALOHA AINA, POAONO, IANUARI 19, 1901

--

HONOLULU . . .  JAN. 19, 1901

--

PUNAHELE NA LIMAHANA

PAELE

--

            O na lima@ na p@le he kaua @a i hoea mai nei maluna o ka mokuahi Pekina ma ka Poakolu nei, a i laweia aku a ka mokuahi Helene no ka hui mahiko Sprecklesville, ma Maui, ia la no, aole lakou i lawe ia aku ma ke ano @au o na limahana, he hoomoeia @ luna o ka oneki, aka, ua lawe ia @ ku lakou ua ke au i ohua kape@a me ka hookuu akea ia aku @ lakou o na rumi kapena.  O na limahana Porto Rico e kau pu @a ma ia moku hookahi, ua haawiia aku lakou ka oneki o ka @oku e like me ka rula mau o na limahana   Ua olelo ia ae mamuli @ke koe ana aku o na limahana @lele i ka noho pu ana me na limahana Porto Rico oia ka ke @uku i haawi ia aku ai na rumi kapena ia lakou.

            O ke kulana ola kino o na pa@le he maikai me ka ikaika, aka, @ ka mea kupanaha nae na haaawi @a aku la na wahi maikai, a o na limahana ma'i a nawaliwali Porto Rico hoi ua waiho ia aku lakou @a na wahi kupono no na poe ikaika e noho ai me ka haawi ole @a aku o na manao aloh a no lakou.

            He mau hana kapakahi maoli o keia i ike ia, oiai, he mau limahana mahiko like no keia, aka, ua loaa nae i na paela ikaik ana @ahi maikai, a i na Porto Rico nawaliwali hoi na wahi kupono @le.  A ma ko makou manao iho @a mau hana akamai no keia a na Repubalika eume ana i ka naau @ na paele no ka la hakoko balota hou e hiki mai ana ma keia @au makahiki aku, a pela paha i haawi ia aku ai keia mau hoopu@heleia ana ia lakou.  O na limahana mua keia i hiki mai ma ke@ mau paemoku i hoomoe ia iluna o na pela nolunolu o na rumi kapena.  Nui no ka naauao.

--

HE WAHI HOONAUEUE

OLAI.

--         

            Ua hoike ae o Prof. Curtis J. @yons, na ike ia he wahi hoona@eae olai ma keia kulanakauhale na ka hora 2 o ka wanaao Poakolu nei, aka. mamuli o ka poni@mi loa o keia manawa a me ka @uku loa o ka hoonaueue ana, ua @akaikahi loa na poe i hoomaopopo i kona kipa ana mai.  No @kahi mau makahiki akahi no a @hou ia ke olai ma keia kulanakauhale, aka, malia paha mai @mokupuni o Hawaii i he@ mai ai keia hoonaue, he mau @ahoaka mua no ka hoi hou ana @o ka luahine pele e hoa i kana @ai hookalakapua ma na lua ahi@ko kuaweoweo a me Halemaumau.

 

KAHI HOOKOMO LETA HOU

--

            Ua hoopau loa ia ko hookomo hou ana i na leta no na Mokupuni ana i na leta no na Mokupuni a me Kawaho ma na pahu leta ma ka aoao makai o ka hale leta e like me na wa ae nei i hala, aka, ma keia wa aia no ia ma kahi kokoke i ka puka aniani haawi leta.  Malaila e hookomo ia ai na leta Mokupuni a me Kuwaho, a ma ka aoao makai hoi no na leta Koloko wale no.  He mau rula hou keia i hana ia e ka Oihana Leta, a o kahi kuai poo leta hoi e loaa no ia ma kekahi aoao o ka puka aniani haawi leta

--

HOOPAKELEIA E KE DORIKA.

--

            Iokohama, Ian. 8.  Ma ka hoea ana mai nei a ka mokuahi Dorika ma ke kakahiaka o ka la 17 o Dekemaba nei, ua lawe pu mai la oia he eono mau olulo Iapana i loaa iaia ma kahi he ekolu haneri mile mai Iokohama aku iloko o ke kulana kupilikii.

            Ua haalele aku keia poe ia O@ a e holo ana no Ishinoki, ma ka la 6 oia mahina no, aka, ua halawai iho la nae lakou me ka makani a puhi ia aku la no waho moana.  He umikumakahi la o lakou i lana hele ai, a ua loaa akulakou iloko o ke kulana nawaliwali mamuli o ka pololi ai.

--

MOKU LAWEKOA IGNALLS.

--

            Nu Ioka, Ian 7.  O ka mokulawekoa Ignalls, mai San Juan, Porto Rico, a me Havana mai, ua hoea mai la ia i anei i keia la mahope o kona halawai ana me ka inoa nui ma ka moana.  No kanaha hora kona paio ana i na kikiao makani ikaika me na ale kawhawaha o ka moana e popoi ana maluna ona.  O na puka, na puka aniani aoao, na pau i ka nahaha, na alapii ua pau i ka hakihaki.  O ka huila hookele moku ua lilo aku i ke kai me ka hoolana pu ia o ka rumi aina, a he nui hoi na lako hoonani i hooponoia.

            He lehulehu na manawa i manaoia ai i ka wa a ka ino e pahola ana e piholo ana oia.  Ua hoopiha ia ka lua ukana me ke kai, me ka hiki ole i ka pauma ke hoohanaia.  Ua hoala koke ia he puali me na bakeke a na lakou i ka ke kai.

--

HE HOOMAIKAI.

--

            O makou o na poe no lakou na inoa malalo iho nei, he poe komite i koho ia e na poe nawaliwali a me na keiki kokua ia a na ma'i, e noho nei ma ka Kahua Ma'i Lepera, i hoolawa ia me na kokua manawalea mai na poe puuwai aloha e noho ana ma ke kulanakauhale o Honolulu, a i kaauna ia hoi e Mrs. emma Perry.  Nolaila, ma keia:

            Honolulu:  Ke haawi aku nei makou i na hoomaikai piha i ka poe na lakou na kokua aloha, a ke pule nei makou i ke Akua e kau mai i na haawina o ka hoopomaikai maluna iho o oukou no ka hooholomua ana i ka oukou oihana kalepa.

            O makou iho no me ka haahaa,

                        Mrs. Annie Maipinepine,

                        "           " Kahaleaimoku.

                        J D Kahale,

                        W R. Kaina,

                        Alama Smith.

            Kalaupapa, Molokai, Ianuari 10, 1900.

--

HOIKE A KE KAKAUOLELO

            D. KALAUOKALANI OPIO

--

            Wasinetona, Ian. 3, 1901.

D. Kalauokalani,

            Ko'u makua

                        Aloha oe anui loa:--

            Happy New Year kaki a pau loa.  Ua loaa mai kau leta ia mana o keia pule aku nei a me na ope pepa.  Eia makou ke noho nei ma kahi kiekie kokoke i Columbia Height, ko makou helu he 1026, R St N. W  Ke kau leta mai nae e kakau mai no ma kahi o ka ahaolelo e like no me ka mea i maa ia oe e kakau mai nei.  He maikai no na hana apau onei.  E noho ana ka ahaolelo i keia la.

            I ka ike Peresidena mana me Wilikoki ma ka Happy New Year nei, he nui ka nani a me ka haaheo o na poe koikoi o kela aina ma ia la

            Ma nehinei la 2, i ka ke kuhi na Italia maua, me ke kipa launa pu ana kekahi maloko o ke keeua hoopae limahana o Amerika nei.  Mai hopohopo ma na ano apau, na paa ke kulana.

            He nui no na hana e lawe ia nei e ka elele i kela ame keia manawa.  E hana mai i ke (Charter) Aupuni Kulanakauhale me ka hoolohe ole i na olelo kue, no ka mea, he makemake na lunamakaainana onei ia ano aupuni.

            Aohe hoolohe ia o na olelo hoonuinui nupepa e na hoa o ka haolelo no kanaka.  O ka makemake o na Hale o ka Ahaolelo e ike i na hana a na kanaka Hawaii, nolaila o keia manawa hoi ke mai oukou.

            I ka po nei i kauhale nei ke kahi haole nona ka inoa o Boyd, ua ike no ia oe me Kaulia, i o no o kakou i ka la mamua iho o ka wa koho balota.  He haole kakau nupepa, he oluolu.  I hele mai nei e noi i na inoa o na moho lunamakaainana o kakou, ka lakou hana, kulana a pela wale aku.  He haole keia i haawi mai i kona mahalo kiekie ia oe, ke alakai nui, a i haawi mai i kona aloha ia oe.  I hele mai kekahi e noi aole e kapae ia Dole ame na Luna Aupuni o kakou.  Ua pane aku o Wilikoki, o na luna aupuni o ka ahaolelo ka mea maua, no Dole aole he hiki iaia (Wilikoki) ke hoike i kona manao i keia manawa.

            E haawi i ke aloha i na hoa hanohano o ka ahaolelo a me na nui makamaka.  E aloha ia mama i o'u mau pokii.  E kakau aku ana uo au i leta i keia mau la iho.

            Owau no kau keiki,

                        D KALAUOKALANI JR

--

HALAWAI ME KA ULIA PO

INO.

--

            Ma ka hora 5 o ke ahiahi Poakolu nei na halawai iho la kekahi wahi kaikamahine nuku Pake me ka ulia poino ma o ke hehi ia ana e ka lio e huki ana i kekahi kaapio.  Ma ka hoike a M. Correa, ke kalaiwa, e holo malie ana kona kaa me elua ohua wahine maluna on a, ua ike mai oia he Pake e hele ana mamua on a ma kae alanui me elua kaikamahine liilii me ka manao ole ae he ulia poino kekahi ua hoomau mai la oia i ka holo o kona lio ma kahi o laua iwaenakona o ke alanui, a mamua o ka hiki an aia Correa ke kaohi mai i kona lio na pepe iho la oia.

            Ua hoopaa koke oia i ka holo o kona lio a haawi aku la i ke kokua ana i ka mea i poino me ka hookau ana aku iluna o kekahi kaa a kanoha aku la e lawe koke la i kale kauka.  He nui na hale kauka i hele ia aole nae he kauka i loaa aku a hiki i ka hoea ana i o Kauka Habati a malaila ua loaa aku la o kauka St D. G Walter, ua hoao oia ma na ano apau e palekaua ke ola o ka mea poino, aka, ma ke kakahiaka o kekahi la ae ua make aku la oia.

            O ka Pake e hele pu ana me keia mau kaikamahine liilii o ko laua makuakane no ia.  Ua hoopiha ia oia me ke kaumaha me imi ana i kahi e hookauia aku ai he uku pauai no ke kalaiwa kaa.  Ua olelo ae oia ua holo nui mai keia kalaiwa kaa i kona lio, a mamua o ka hiki ana iaia ke hoomaopopo i ke kulana poino o kona kaikamahine ua hookui mai la oia i ka lio, aka, ua hiki ole nae ke hooiaio ia aku kana olelo, no ka mea, aole on a poe noike, a o na poe malaila ia wa na olelo ae lakou aole i holo nui o Correa.  Ua imi aku ia keia makuakane i loio nona no ka waiho ana aku i ka koopii koi poho imua o ka aha hookolokolo no ka poino ana o kana kaikamahine i keia kalaiwa kaa.

--

WELIWELI NA HANA A KE

KAI A KA SHERMAN.

--

            Kapalakiko, Ian. 8.  Mahpoe o ka hoolana mua ia ana o na rumi, a mamua hoi o ka uhi hou ana o ke kai maluna o ka oneki o luna loa o ka Sherman, ua haawi koke ae la o Kapena Grant i ke kauoha i na luina e haawi i na kokua ana i na ohua o keia mau rumi, a ua hooko ia me ka holopono.  Ua komo pu ia ka rumi enekini mahu e ke kai maluna iho o ka puka aniani.

            O Kapena Cannon, he alii koa, e noho ana ma kekahi rumi o ka oneki o luna loa, ua hoolana ia kona rumi e ke kai a hiki i kona umauma.  O ka rumi o Euekinia Kiekie Kingsland, ma ka aoao akau na halana pu ia.  Elua waapa ma ka aoao akau i lilo aku i ke kai akau na halana pu ia.  Elua waapa ma ka aoao akau i lilo aku i ke kai, a he elua hou ma ia aoao akau i naha.  Ua kiola ia aku o Kapena Grant iluna o ka oneki ua laki nae aole oia i eha.  O kekahi o na ipu kukui uwila i hoopaa ia i ka hao, ua kiola ia aku ia no kekahi aoao o ka moku me ka ikaika.  He nui na poino liilii e ae i han aia e ke kai a me ka makani taofona.  Mahope iho o ka pau an ao ka ino nui ua kapili @ ia ke kaupoku o na rumi kapena.  He elua wale no la i loaa ai iaia ka malie a hiki i kona hoea ana mai la i keia awa.

--

            He mea hauoli no makou ka hoike ana aku, ua loaa i ke Senatoa Kalauokalani ka oluolu ma hope o ka hoomailo ana a ka ma'i i kona kino no kekahi mau la.  Ua haalele aku oia i kona home ma Mauna Kiekie a eia oia oia ke noh@ nei ma ke alanui Beritania, ma Waikiki iho o ke alanui Mila mawaena o na lunakini Methodist ame Lutela.

 

E WAIHO AKU ANA I KONA

KULANA.

--

            Ua puka a maka ae la ka manao waiho @ oli o Lunakanawai A. S. Humphrey i ke kulana lunakanawai no ka Aha Kaapuni ana a paa nei, o ka manawa ana i manao ai e haalele aku i kona kulana aole ia i hoike la, aka, ua olelo ae nae olu i ka wa e loaa ai he pani kupono nona.  O ke kumu nui o keia manao haalele o keia lunakanawai, mamuli no i no ka @ o ka uku mahina, a ua oi aku hoi ka mea e loaa ana iaia ma ka lawelawe ana i kana oihana ponoi iho mamua o ka hana ana no ke aupuni.

--

EIA KE KUAI NEI NA TI-

KIKI.

--

E loaa no na tikiki i keia wa i na poe e makemake ana e hele ae e makaikai i ka hele ana o ke kahuna Tahiti, Papa Ita iluna o ke ahi enaena i keia ahiahi Poaono, ma ka halekuai o Wall Nichols O@. Oiai, na ka oioi mua no ka loaa, e hele koke ae e ku ai i mau tikiki no oukou.  No ka mea, he hana kamahao akahi no a hoikeike ia ma keia mau paemoku.  E hele nui e na Hawaii.

--

KA BEBE WAIWAI LOA.

--

            O ka bebe waiwai loa o ka honua nei oia no ke Duke Wahine Kiekie Olga, ke kaikamahine hiapo a ke Z@ o Rusia, ua hooili ia aku maluna on a he $35,000,000 mamua o ka piha ana he hookahi pule o kona hanau ia ana.  He elua wale no kaikamahine a ke X@, aka, aole nae ana keikikane.

--

            Eia makou ke hoopuka aku nei he hoolaha na Lunokamoku.

            Ma na lono i loaa mai nei mai Maui mai he elua tausani pae'e e kanoha hou ia aku ana no na mahiko, a ua olelo ae o Manson ka haole nana i lawe mua mai i kekahi puulu paele e kakoo ana na paele a pau a@a e lawe mai ana i ka aoao Repubalika.

--

MA KE KAUOHA.

--

NO KE KANU ANA I NA KINO

MAKE

--

            Ma ka halawai ana a ka Papa Ola ma ka la 4 o Ianuari, 1901, o keia mau rula in@ lo ho nei no ke kanu ana i na kino make maloko o ke Teritori o Hawaii nei, ua apono ia a ua kauoha ia no ka hoolaha ana aku penei:

            O na make a pau e keia ana maloko o ke Teritori o Hawaii e hoike ia aku ia i ka Mea Hoonaa o na Kino Make me ka inoa, makahiki, kulana, lahui, wohi noho kumu o ka make ana me kahi i kanu ia ai.  Aole e ae ia e kanu ia kekahi mea maloko o ka apana o Kona, mokupuni o Oahu, me kekahi palapala apono oie mai ka agena mai o ka Papa Ola, ka mea nona e hoopuka aku i ka palapala ae i ka wa e waihoia ai na noi i kona keena.  Aole e ae ia kekahi k uo make e kanu ia ma ka mokupuni o Oahu nei mawaho aku o ka apana o Kona nei, a i ole ma ka mokupuni o Hawaii, a i ole ma ka mokupuni o Maui, a i ole ma ka mokupuni Kauai, me ka apono ole ia aku e ka agena o ka Papa Ola.

            O na poe a pau e kue ana i keia rula i hoakaka ia e hookau ia aku no ka uku hoopai aole e oi aku malana o kanalima dala, e like me na hoakaka a ke kanawai.  O ka pauku 12 o ke kanawai Malama Ola i ka Papa Ola, i apono ia ma ka la 7 o Dekemaba, 1891, a i hookomo ia maloko o na kanawai e pili ana i na kumuhana o ka lehulehu a me na rula a me na kanawai o ka Papa Ola o ka Repubalika Hawaii, 1897, ma keia ua hoopau loa ia.

                        J H. RAYMOND.

            Peresidena o ka Papa Ola.