Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 4, 26 January 1901 — Page 8

Page PDF (765.47 KB)

This text was transcribed by:  Teri Yamasaki
This work is dedicated to:  `Anakē Elizabeth Maluihi Lee

KE ALOHA AINA, POAONO, IANUARI 26 1901.

HE KAAO KAILI PUUWAI

: NO KA:

UI MINEWA:

A ME NA:

Kaikunane Eiwa

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole na keiki i Hoehaehaia

Kakauia no KE ALOHA AINA.

            Ua hoomau aku ka moku i ka holo ana imua me ka palanehe nui, a i ka wa a ka eheu o ka pouli e hai iho ana maluna o ka ilihonua, ua hookomo aku la ua wahi moku nei no loko e ke awa.

            He mea oiaio, ua hoopiha ia na poe o ua wahi mokupuni la me ka pahaohao no keia moku malihini me na hae alii e pulelo ana ma kona mau kia, a na ia mea i kono koke aku i na poe maka hanohano a me na poe o na kulana like ole e hoopiha ae i ka uwapo.

            Aole wale no o na makaainana keia i hoopiha ia me ke pahaohao, ake, o ka moi kekahi e noho ana maluna o ke kalaunu, a me ka helehelena pihoihoi kauoha ae la oia i kona alihikaua nui a me kona puuku e iho aku no kai o ka uwapo e huli pono ai i keia mau malihini kiekie o ke ano ahiahi.

            Elike me ke kauoha a ka moi, pela i huli ae ai au alihikaua n u nei a me ka puuku a kamoe aku la ko laua alahele no kai o ka uwapo, kahi a ka moku malihini e hoopili mai ana me ka puahi nui, a i ka wa a ka moku i hookuu iho ai i kona heleuma, oia no ka wa i pili aku ai ke kaa o na elele a ke alii ma ka aoao o ka moku.

            Ua hoopihoihoi kokeia ae la laua no na hiohiona nani o keia moku, a o na wahine hoi e uwa ana ka pihe a haalele wale no ka olinolino o ma aoao o ka moku malihini i ka wa a na kukuna malamalama o ke alii wahine i pii malie ae ai maluna o na kuahiwi a hoolei pu mai la i kona malamalama maluna o ua mokupuni nei.

A ua wa pu no hoi i lele iho ai laua a pii aku la no luna o ka moku. A na ke aalihikaua nui o na opio i hookipa aku ia laua, a me ka leo malie ninau aku la ka puuku.

            E ke aliikoa malihini e oluolu anei oe e hai mai owai ka haku o eia moku, a aia ihea i keia wa?

            E na malihini, wahi a ke aliikoa i pane aku ai, he mau alii opio eiwa ka mea nona keia moku, a aia lakou iloko o ko lakou mau keena pakahi e hoomakaukau ana no ka lele ana aku iuka o ka aina.

            E ae ia mai ana anei maua e kipa aku i keia wa ano, no ka haawi ana aku i ke aloha o ko maua haku moi, wahi a na elele,

            E kali mahe iho olua maanei a pai nee hou aku imua, no ka mea, na kapu o mua aku nei no na alii opio.

            A elike me ke kauoha a ke alihikaua nui, au kunou aku la au mau elele nei me ke kali ana no ka halawai ana aku me na alii opio.

            He mea oiaio, no na minute pokole wale no keia kali ana, aia hoi, ua lohe ia aku la ke halulu o na kapuai wawae me ka oilo pu ana mai o na mau opio la mai lalo mai o ka moku me ka lakou mau kahiko i hele a hihimanu me na pilali gula e hee ana ma ko lakou mau ki poohiwi, a o na kea daimana hoailona alii hoi e anapnapa ana ia ma ko lakou mau alo, a ma ko lakou mau aoao e kaiewa ana he pahikaua omua.

            I ka ike ana mai o au mau opio nei i keia mau elele alii e ku aku ana imua o lakou, ua haawi koke mai la lakou i ko lakou lima akau i ke aloha pumehana.

            A iloko no o keia wa i hoohikilele ia a e ai ua mau kanaka nei a hooho koke ae la me ka leo pihoihoi o ka i ana ae.

            E na opio e hiukala ia maua ina ua huhewa ka maua koho ana aku, aole oukou he poe akoa aku, aka, o na keiki no oukou a ko maua haku moi, no ka mea, o ko oukou mau helehelena a maua e ike aka nei ua like loa no ia me ka helehelena o na keiki a ko makou moi i nalowale kupanaha ai he mau makahiki loihi ae nei i hala.

            Nolaila, e pane mai ano, o oukou no anei keia na haka alii o maua, i hoike aku ai maua i na makaainana e haiamu nei i ka uwapo.

            Aole i ekemu koke aku na alii opio, aka, ua hakilo pono aku la lakou maluna o ua mau elele nei, a no kekahi mau minute ko lakou noho hamau ana, au owaka ae la na lehelehe o kehaki o lakou a pane aku la,

            Ae, o makou no keia, aole makou i hoi mai nei me ka manao maikai aka, e lele aku ana makou me ko makou pualikoa nui hewahewa maluna o na moi e noho nei maluna o ko kakou aupuni, a pela makou i makemake ole ai e hoike kokeia aku ka lohe i ka moi, aka, i haawi pio koke mai auanei oia mamua o ko makou lele kaua ana aku maluna ona a me kona lahui, he pakele no ia nona a me kona mau makaainana.

            No ka mea, ua piha makou me ka inaina no laua, a aohe hoi he mea e na ai no ka laua mau hanalokoino i hooko mai ai maluna o makou.

            Ma heia wahi pu hoi i haawi aku ai ua a lii opio nei i ke kauoha i ke alihikaua nui o ka moku e hopu ia na elele a ke alii a hoopaahao ia malalo o ka moku i hiki ole ai ke ke loheia kekahi mea e pili ana no lakou.

            Elike me ka makemake o ua mau koa opio nei ua hooko aku la ko lakou alihikaua, a iloko o na minute pokole, aia hoi, ua mao elele nei ke noho la ilalo o ka lua o ka moku.

            Ma keia wahi aole na koa opio o lele aku no uka o aka aina, aka, ua mahele ae la lakou i na koa iloko o na puali he eiwa, e alakai pakahi ia ana e ua mau opio nei.

            A o ke kauoha paa i haawiia i na koa e noopuni ia ka paalii me ka hopu ola ia o na moi e noho ana i ke kalaunu, a o ka puali hoi e hopu pio ana ia laua, e loaa no he uku makana kiekie iaia.

            I ka holo like ana o na hoolala ana a pau, oia no ka wa i haalele iho ai ua mau puali nei i ka moku a lele aku la no uka o ka aina iwaena o na leo huro pihoihoi o na kamaaina, aole nae he leo aloha i panai ia aku, aia na koa aukai ke nee la me ka puahi nui no kahi a ka halealii e ku ana.

            Malalo o ka hoomalemalema ana a ke aliiwahine o ka po, ua hoohikiwawe ia aku la ka nee ana o na koa, a he mau minute pokele wale iho no mahope iho, aia hoi, ua hoea aku la ua mau alii opio nei mawa ho o ka pa o ka halealii a home aloha hoi o lakou i na la o ko lakou mahuahine ponoi e ola ana, a hoopuni koke ae la i ka pa alii me ka ae ole ia o kekahi kanaka e komo aku a i ole e puka mai iwaho.

            A i keia wa no i hoounaia aku ai ke alihikaua nui o ua mau alii opio nei i elele e komo aku ai iloko o ka haleahi no ke koi ana aku i ka moi a me ka moiwahine e haawipio mai a i ole hoi pela e lilo no ua halealii nani nei nona na puoa e oni haahea ana i ka lewa i puu lehu na ka inaina o na opio.

            Elike me ka makemake o kona mau haku, ua haalele koke iho la oia i ka laina kaua a nee aku la no ka ipuka pa e komo aku ai iloko, a me ke kuau o kana pahi ua haawi aku la oia i na kikeke ana.

            Owai mawaho, a e hoike mai hoi i ka manao o ka hiki ana mai o ka po? wahi a ka leo o ke kiai puka o ninau mai ai.

            E wehe mai i ka puka, no ka mea he makemake au e ike i ka moi, a no ko`u inoa aole ou kuleana ma laila. E wehe koke mai i ka puka a i hooko ole oe e hoomaopopo iho, e wawahi aku no au i keia puka, i panai aku ai ke alihikaua me ka leo nui weliweli.

            Aole e hiki ia oe ke komo mai, no ka mea, ua hookapu ia na mea a pau a hiki i ka wa e huli hoi mai ai na elele a ka moi, nolaila, e hookaawale aku a mai hoao hoi e wawahi i ka puka o make koke aku oe i keia sekona ano.

            I ka ike ana o ke alihikaua ua hoohoka ia oia, ua ulu koke mai la na manao inaina iloko ona, me ka haawi aku i ke kauoha i kona mau kanaka no ka wawahi ana i ka puka pa.

            He mea oiaio, iloko o na sekona pokule wale na, aia na koa ke ulupa la i ua pani pika nei, a iloko o na sekona pokole wale no, ua olepe pu ia ae la oia a waiho ana ilalo, a o ke kiai puke hoi ua holo pololei aku la oia no ke hoike ana aku i ka ka halealii ua puni owaho o ka pa alii i na koa

KAAWEIAIA IHO A MAKE LOA.

            Ma ka hora 5 o ke ahiahi Poakolu nei, ua kaawe iho la kekahi haole iaia iho a make loa ma kona hale noho ma ke alanni Moiwahine, nona ka inoa o Albert Hamerson. He wahine Hawaii kana i loohia i ka ma`i lolo.

            O ka moolelo o kona lawe ana i kona ola he ano ku no ia i ka walohia. He mau la loihi ka hiki ole ana i ka wahine ke hoomaopopo i ke ano o ko laua noho ana ma o ka nawaliwali i loaa i kona kino. Aka, aole no nae i haalele kana kane iaia i ka wa e pau ai o kana hana o ke ahiahi e hoi aku ana no oia e hooponopono i ko laua noho ana ma ka holoi a me ke kuke ana i mau mea ai, aka, ma kekahi manawa e hoopoina ana oia i kona wa e uluhia ia ai e ka wai hoomalule o ka waiona.

            Mamea ae o ko Hamerson lawe ana i kona ola ua kuka mua iho la o a me kana wahine no ka ae ana aku e hoi i ka haukpila o na poe ma`i i hiki ole hoi ke lapaau ia, mahope o ko laua kuka akahele ana ua ae aku ia ka wahine. I ka holopono ana a keia manao mawaena o laua, ua haalele iho la kana kane iaia a komo aku la iloko o kekahi wahi papaihale okoa aku, a malaila i li ae ai oia iaia iho me kekahi kaula.

            No kekahi manawa loihi ko kana wahine kali ana nona, a i kona huli hoi ole ana mai ua kauoha aku la oia he wahi kaikamahine e hele e nana a loaa aku la o Hamerson ua hala oia no kela aoao o ka lua kukupapau.

PUHI OLA HOU IA HE PAELE.

            Leavenworth, (Kan) Ian. 15. O Fred Alexander, ka negero i hoao ai e hoopoino ia Miss Eva R th, ma ka Poaono nei, a i manao ia nana i powa ke ola o Miss Pearl Forbes o keia kulanakauhale ma ka mahina aku nei o Novemaba, ma keia auina la ua kailina aku oia e kekahi puali hoohaunaele mai na kiai aku o ka Makai Nui, a puhi ia aku la i ke ahi mahope o ka hoopaa ia ana i kekahi kumulaau ma kahi ana i lawelawe ai i kana hana karaima, he kikowaena aku o ke kulanakauhale.

            Ma kahi he 8,000 poe i makaikai aku i keia hana weliweli.

            O ka Zealandia ko ka po nei mai Kapalakiko mai, me na nuhou makamaka loa o na aina mamao

O MOLOKAI KE KAHUA O NA MA`I LEPERA

            Sacramento, Ian, 10, He olelo hooholo kai lawe ia mai la iloko o ke Senate e Senetoa Welch e kahea ana i ka Ahaolelo no ke kukulu ana maka mokupuni o Molokai i kahua no na ma`i lepera a pau e loaa aku ana maloko o ka palena o ke Teritori, na palena kanawai hoi o Amerika Huipuia.

KE KOI POHO A NORRIE

            Maluna mai nei o ka makuahi Gaelic i loaa mai ai he leta i ke Kiaaina Dole mai ke keena aupuni mai o Amerika Huipuia e koi ana i na hoike e pili ana no ko Mr. Norrie ka lunahooponopono o ka nupepa name Kuokoa, komo pu ana ma ka haunaele o ka 1895.

            Ua lawe mai la ke Kuhina Nui e hoonoo i ke koi poho a Norrie i ka Repubalika o Hawaii, no ka hoopaahaoia ana i keia wa i hoike ia ae nei. Ua hapai ia mai hoi keia noonoo ana e ke Kuhina o ke Aupuni ma o ke noi a ke Kuhina Denemaka e noho la ma Wasinetona.

Nuhou Kuloko

            Eia no ka halekuai o L. B. Kerr ke kuai hoemi mau mai nei no.

            Ma keia Poaha i huli hoi aku ai ka mokuahi Warren no Kapalakiko.

            He ekolu mau koa ma`i o ka Warren i make ma kona alahele moana mai Manila mai nei.

He mau limahana Porto Rico hou ame na limahana Pukiki kai manaoia e hoea mai ana maluna o ka Zealandia no na mahiko o Hawaii nei.

            Ma keia Poaono i manao ia ai e hoea mai ai na Lunamakaaina W. B. Nailima ame J. Ewaliko o ka Aono Kuokoa Home Rule, mai ka Ua Kanilehua mai, maluna o ka mokuahi Kalaudina

            Ua loaa mai la ia makou he hoike no ka naalele ana mai la o Miss Ome Matsu i kena ola ana, kekahi ui o ka Ua Kanilehua i ka 14 makahiki o kona ola ana. Me ka ohana ko makou u pu ana. aloha wale oia.

            Eia na Senatoa ame na Lunamakaainana o ka aoao Kuokoa Home Rula, ke liuliu e mai nei i ka lakou mau kumuhana e hooko aku ai iloko o ke kau ahaolelo o ke teritori e noho mai ana ma ka la 20 o Feberuari ae nei.

            Ua loaa mai la he louo kaumaha ia makou no ka haalele ana mai la o H. W. Lahilahi i keia ola ana, he kamaaina ola no ka Ua Kukalahale nei, he luna alanui aupuni hoi kana oihana e paa ana a hiki i kona hala ana aku la.

            Ua hoea ae ka Moiwahine Liliuokalani iloko o ka Aha Hookolokolo Kiekie no ka hoolohe ana i kekahi hihia ame a Wong Kwai i hana ia e Joseph Heleluhe me ka apono ole o ka Moiwahine. Ua ukali ia oia e ke Keikialii Kawananakoa a me Mr. ame Mrs. Keo Keaka.