Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 5, 2 February 1901 — Page 2

KE ALOHA AINA

POAONO, FEBERUARI 2, 1901

HONOLULU, FEB. 2, 1901

 

HE OIAIO ANEI.

Ua loaa mai ia makou he hoike mai kekahi keonimana i hiki ke hilinai ia ua loaa mai la ka he lohe mai Wasinetona mai.  E waiho ia aku ana a i ole ua wa iho ia aku la he hila kanawai maloko o ka Hale Ahaolelo ma Wasinetona e hookapu ana i na poe a pau he mau koko hapa pa ke kekahi i pili ma o ka makua kane la, aole e paa i na oihana aupuni o ke teritori o Hawaii.

 

Ina he oiaio keia mau hoi ke alaila he elua mau hapa pake e kue ia mai ana ko laua noho ana maloko o keia kau ahaolelo e noho mai ana, oia hoi, o Senatoa W. C. Achi a me Lunamakaainana J. A. Akina.  No ka mea, he mau makuakane Pake ko laua a he mau makuahine Hawaii.  Ma ko Amerika manao ana o ke keiki i hanau ia mai kekahi makuahine Hawaii mai he kane Pake kana, ua lilo aku la no ua keiki la he makaainana no Kina.

 

Ina he oiaio keia mau lohe i loaa mai ia makou, he maa maopopo e nui ana na hapa Pake e paa mai nei i na oihana aupuni e kipuku ia aku ana mai ko lakou mau keena aku malalo o ke kauoha a ke kanawai.

 

Aohe e lilo ana keia kanawai i mea e hoopilikiaia ai na hapa Pake wahine, no ka mea, he kakai kahi loa o lakou e lawelawe nei i na oihana kumukiula, aka, o ke koikoi loa ma ka aoao o na kane. 

 

O ka makou e upu nei e kiola ia keia bila kanawai hoohaiki i na hapa Pake o ke Teritori Hawaii iloko o ke ie opala i kona wa e lawe ia mai ai imua o ka Ahaolelo.  Eia ke pahola nei keia hauwawa maloko o na poai kalaiaina o ke kulanakauhale nei, a o kona hopena oia ka na mea a pau e kali nei.

 

NA SENATOA ME NA LUNAMAKAAINANA.

Eia ma ke kulanakauhale poo aupuni nei i keia mau la ka hapanui o na Senatoa a me na Lunamakaainana o ka aoao Kookoa Home Rula mai na wahi like ole mai a puni ka paeaina na poe e noho aku ana iloko o keia kau ahaolelo mua o ke Teritori o Hawaii.  Eia lakou i anei i keia mau la no ke kuka a me ka hooponopono ana ia lakou iho mamua o ke komo ana aku iloko o ka hale Kaukanawai.

 

Ma ka makou hakilo ana aku i ko lakou kulana i keia mau la he mea hauoli no makou ka hoike ana aku eia lakou ke noho a ke hana hei me ka lokahi, a aole hoi he mau mokuahana i ike ia iwaena o lakou, a ke o mau nei kela mau huaolelo kaulana o na ia i hala ae nei, “ouipaa ke Kuokoa Home Rula.”

 

He mea oiaio, he kahua paa io ko lakou e ike ia aku nei, a o ka ma ao hookahi i omao ia iho iloko o ko lakou puuwai e hana i ka pono kaulike o ka lehulehu.

 

O na Senatoa a me na Luna makaainana e noho nei maanei i keia mau la oia iho keia.

 

HAWAII.

Na Senatoa:  John Brown, J B Kaohi, a me Kauka Russell.

 

Na Lunamakaainana:  S H Haaheo, W B Nailima a me H M Kaniho.

 

MAUI.

Na Senatoa:  Wm White.

 

Na Lunamakaainana:  F W Beckley a me Josua Ahulii.

 

OAHU.

Na Senatoa:  D Kalauokalani a me D Kanuha.

 

Na Lunamaakaainana – Wm. Mossman Jr, John K Predegast, J K Paele, JH P Makainai, S K Mahoe a me John Emaluka.

 

KAUAI.

Na Senatoa:  I H Kahilinn, a me L. Nakapaahu.

 

Na Lunamakaainana:  J K Kaauwai a me R Paiki.

 

HE MAU KUOKOA HOME RULA NA PAELE

(Mai ka Hoku mai.)

O na paele ma Wailuku, ua olelo ae lakou, “O na limahana paele,” mai ka Hema mai aole lakou e huipu aku ana me ka aoao Repubalika a e ole me ka Demokalaka, aka, e ku ana lakou a koho pu me na Kuokoa.  O keia mau paele maanei i keia wa eia lakou ke hoomaopopo nei o ko lakou mau paele maanei i keia wa eia lakou ke hoomaopopo nei o ko lakou mau enemi kalaiaina kahiko aia no maloko o keia mau aoao, nolaila, i lilo ai lakou ma ka aoao o na Hawaii.

 

Ma ko makou manao iho ina he oiaio keia mau olelo a na paele he mea maopopo e pau ana ka manao nui ana o na hui mahiko i ka hookomo nui ana mai ia lakou iloko nei o keia mau peamoku a o lilo ana ko lakou mau hooikaika ana no na limahana Port Rico, ka poe i loaa ole he mana koho balota ia lakou.

 

Eia na pualikoa o ka regimana ekahi o Hawaii ke hoomaamaa mao mai nei i keia mau po no ke aumeume ana i ka hanohano o ka la hookahakaha paikau nui e hiki mai ma ka la 22 o Febaruari ae nei.  A me he mea la, ina aole he mau kota e noi ia aku ana na puali i hoala ia ae la ma Wailuku, Maui, a me Hilo, Hawaii, e hoio mai i nei e hookuku ai me na puali o Honolulu nei.

 

OKAIKA I KOKE NO NA LIMA HANA PAELE.

He mea kahaha no makou ka ike ana iho i na hoike mai Maui mai, ala ke kuee la na limahana paele o ka mahiko o Wailuku ma o na hana a pakee a ka hui mahiko Wahi a na paele o ka aelike i hana ia e lakou a me ka hui mahiko e ukuia lakou he $27 o ka mahina, aka, i ka hiki ana aku nei nae ilaila ua hoike ia mai la he $17 wale no ko lakou uku hana o ka mahina i ae ia ai.

 

Ua pii ko lakou inaita me ka haalele aku’;i ka mahiko a hele huli hana aku la no lakou ponoi iho.  Me ka olelo pu ae ina e loaa ana he mau dala e lawa ai ko lakou mau uku moku, e hoi aku ana lakou no Kapalakiko a papa aku i na limahana negero aole o holo mai i Hawaii nei.

 

Ma ka Poakolu aku nei ka hoike maopopo ia ana aku o ko ia kou uku hana $17 ia lakou, a ia la no i haalele ai lakou i ka hana hou ana maloko o na mahiko.

 

O keia mau limahana paele ua lawe ia mai lakou mai Tenesi mai, a wahi a kekahi hoike mai Wailuku mai, he poe ino loa kekahi o lakou, he poe molowa a he piliwaiwai, a na kupono ole ko lakou lawe ia ana mai i anei.   Nolaila, o ka hana pono wale no oia ka hoihoi hou ana aku ia lakou no ko lakou wahi i hele mai ai.

 

I keia mau la makamaka hou wale no o na limahana Paele, a me Porto Rico e hoea mai nei eia na kulana kupilikii ke hahai mau nei mahope o ka meheu o na mahiko i ike nui ole ia hoi i ke au o na moi, ka wa a na Iapana a me Pake e komo mai ana ma na tausani.

 

He maluhia ia mau la e ike ia ana, he ulu ae no ka haunaele a emi pu wale iho no, aka, i keia mau la e nee nei na hiki i na limahana ke hoolilo i ko lakou haku i mea paani, me ka haalele ana i ka hana ina aole i kulike ma ko lakou makemake.

 

O na kaena a ka aoao Repubnalika i ko lakou lanakila ma o ke komo nui ana mai o na paele, ke ike koke ia nei o lakou no na enemi o ka paele i keia mau la, aole hoi o kekahi mau aoao e ae.  Nolaila he kanalua loa no ko lakou lanakila.

 

E lawe nui i Ke Aloha Aina i ike mau i na mea hou o keia mau la e nee nei.

 

Ma ke Kalaudine o ka Poaono nei i huli hoi mai ai ka makuahine Puuku o Ke Aloha Aina mai ka Ua Kanilehua mai o Hilo, mahope o kona kaawale ana aku no elua mahina a oi mai keia kulanakauhale aku.

 

KA LOIO KUHINA GRIGGS PANE NO NA PAKE.

Wasinetona, Ian. 19.  O Loio Kuhina Griggs ma kona manao i hoike ai, ma ke noi a ke Kuhina Waiwai, e olelo ana ia, ekahi, o keiki i hanau ia ma na Paemoku Hawaii, ma ka 1885, na makua Pake he mau limahana a lawe ia aku la me kona makuahine i Kina i ka 1890, he kuleana ko laua e komo hou mai ai i ke Teritori e Hawaii, kahi a kona makuakane e noho ana; elua, o ka waine a me na keiki a kekahi pake i hoohiki kupa aku hoi i ka 1887 ma Hawaii a e noho nei no malaila, ua kuleana lakou e komo aku iloko o ke Teritori ma ke ano kupa o ke kane a me ka makuakane.

 

O keia manao ua hookahuaia ia maluna o ka ninau, o na Pake i hanau ma na Paemoku Hawaii, he mau kupa oiaio lakou malalo o na kanawai a me na rula ma ka la 12 o Augate 1898, a aole hoi i kaawale aku a i ole nalowale aku keia pono mai a lakou aku.

 

I na he oiaio keia mau olelo a ka Loio Kuhina, alaila, ua loaa i na koko hapa Pake a pau ka pono kupa Amerika he kuleana no hoi ko lakou e lawelawe ai i na oihana aupuni me ka hiki ole ia Amerika ke kue aku ma ka ninau pili lahui.  Moo lealea iho la ka po o na poe Hawaii i awili ia me ke koko Pake.

 

BILA HAAWINA O KA OIHANA KAUA MOANA.

Wasinetona, Jan. 19.  O ka biia haawina o ka oihana kaua moana na hoike ia ae la maloko o ka Hale i keia la me na hoolala o Lunahoomalu Foss o ke Komite Kaua Moana.  O ka puu dala i makemake ia no keia hila he $77,016,635, he huina dala nui hewahewa keia i ike ole ia e ka Hale mai ke Komite o na Kumuhana Kaua Moana, He @11,865,718 mamua o ka hila o kela makahiki aku nei.

 

O na wahi i loaa na bila haawina no na hana o ka oihana kaua moana:  Portsmouth, $378,850; Boston, $526,000; Nu Ioka $1,009,000; League Island, $695,230; Wasinetona, $318,200; Mare Island, $331,660; Norfolk, $594,260; Key West, $144,000; Puget Sound, $273,000; San Juan, $40,000; Pensacola, $41,500; Algiers, $230,000; Dry Tortug s, $100,000; Hawaii, $107,300; Tutuila, $225,000.

 

E hoea mai ana i Honolulu nei he puali keake, a e wehe mua a ia lakou ma ka ia 5 o Maraki, maloko o ka Hale Mele Hou.

 

He kanalima ka nui o na lawehala e kali nei i ko lakou hihia no ka noho ana mai o ke kau ki re ma ka mahina ae nei o Feberuari.