Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 5, 2 February 1901 — Page 4

Page PDF (604.53 KB)

This text was transcribed by:  Joyce Yoshimoto
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

4       POAONO, FEBERUARI 2, 1901

 

Ke Aloha Aina

Hookumuia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa no ka Lahui Hawaii.

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

HOGAN E. KALUNA,

Luna Hoopuka

ALEX NAWAHI,

Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

PUKA PULE.

E hoopuka ia ana ma na kakahiaka poaono a pau.

No ka Makahiki . . . . . . . $2.00

No ka Eono Mahina . . . .  1.00

No ke Kope Hookahi . . .   .50

KEENA HANA.

   Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370, Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi.

HONOLULU . . . . . . .  FEB. 2, 1901

ALOHA KA MOIWAHINE VITORIA.

   O ka haea ana mai o ka lono make o ka Moiwahine Vitoria maluna o ka mokuahi Sonoma, ua like ia me kekahi puupuu ikaika i loaa mai i na makaainana Beritania, a ike ia aku la na nanaina kaumaha e hekau ana maluna o lakou, aole wale o lakou kai komo iloko oia haawina o ka ehaeha, aka, o na lahui e ae kekahi a hiki loa i na Hawaii.

   Iloko o na minute pokole wale no mahope iho ua ike ia aku la ka hae e ke kanikela Beritania e hapa ana, e hoike mai ana hoi, he oiaio keia mau lono i loaa mai la.  Ua kau koke ia na kahakaha kanikau ma ke keena o ka Hope Kanikela a me ka halekuai o T. H. Davies, a me kekahi mau hale e ae maloko o ke kulanakauhale nei.

   Eia ke kulanakauhale ke noho nei iloko o ke ai ana nona, a o na hae o na aupuni like ole eia lakou ke hapa mai nei maluna o ko lakou mau pou hae, no ke komo pu ana iloko o ke kaumaha nona.

   Mai ko Vitoria pii ana ae maluna o ke kalaunu o na aupuni hui o Beritania a me Irelani, a hiki i kona hala ana aku la, aole he kiko eleele i ike ia maloko o ka moolelo o kona noho alii ana.  He mea oiaio, he nui na kaua weliweli i lawelaweia mai kona noho alii ana ae a hiki i kona hala wale ana aku la, aole nae ia mamuli o kona makemake maoli iho, aka, mamuli no ia o kona ike ana ua hana hoohaahaa ia kona lahui.

   Ua mare oia me ke Keikialii Albert, a mai ko laua puhaka mai i oili mai ai he eiwa mau pua alii, a mai loko aku hoi o lakou i oili aku ai he mau moopuna a me na moopuna kualua na ka Moiwahine Vitoria i hiki aku ko lakou heluna mai na keiki a na kualua i ke 80, a he 70 hoi o lakou e oia nei.

   Ua lawe ae la kana keiki hiapo, ke Keikialii o Wale, i ke kulana ka Moi Edewada VII.  No kana mao hana hookele aupuni aole ia i ike ia i keia wa, aka, ua manaolana ia no nae e hahai aku ana no oia mahope o ka meheu o kona makuahine.  Ina he oiaio ia mau upu ana, e ola ana no kona lahui iaia.

   Aloha no ka Moiwahine Vitoria a me kana mau hana, ka Moiwahine hoi i hele kona kaulana a puni ke ao nei, e hoomalu ana i na miliona o na lahui like ole.  A ma keia wahi ua pau iho la kona lohe nui ia aoa.  aloha no oia.

 

BILA TELEGARAPA HAWAII.

Aia ka Elele ke Hooikaika la no ka Pono ia Bila.

   Wasinetona, D. C., Ian. 18.  No hookahi hou wa i koe e noonoo ia ai e hanai hou ia mai aua ku bila no ka hoomoe ia ana o ka uwea telegarapa Pakipika maloko o ka Hale.  Ua hoomaka ka Elele Wilikoki ma ka la inehinei ma ka hui ana me na elele mai Kaleponi mai me ka manaolana no ko lakou haawi ana mai i na kokua.  Ua h@lopono ka na hana, me ka hoolala kuke ana no ka hoolohe ana o na elele i hui ia me ka Luna Walaau.

   O Lunamakaainana Sherman o Nu Ioka ka makuakane o ka bila telegarapa, ua kaawale aku oia mawaho o ke kulanakauhale, a nolaila, e hoo@akalia ia ana ka nalawai a hiki i kona huli hoi ana mai.

   Ua lawa na poe kono i keia wa no ka hooholo ana i ka bila ina e lawe ia mai ana ia imua o ka Hale, aka, mamuli o ka manao nui ole ia oia wale no ka pua nui nana i alai mai.  He uuku wale no na kumu kue i ka bila, aka, aia no nae he manao kue no na hoolilo o keia kumuhana i na e hooko ia aku ana i keia wa.

 

UA HOIKE MAI NO NA LANI I KE KAUMAHA.

   Nu Ioka, Ian. 22.  He hora mamua iho o ka make ana o ka Moiwahine ua mehameha na wahi e kokoke ana i ka Osbrone, me he mea la, aole he mea ano nui e haule aku ana iloko o keia keneturia hou.  A ia wa i hoomaopopo ia ae ai kekahi mau hiohiona kupaianaha i kuluma i na Pelekane.  Iloko oia mau la a ka Moiwahine e waiho ana iloko o ka nawaliwali ua ike ia ka haule ua mau, ke anu a me ka hoopoluluhi o na aouli e hoike mai ana i ko lakou kumakena i ko lakou lani alii.  A i kona wa i haalele mai ai i keia ola ana, ua kaawale aku la na ao polohiwa o ka lani a ike ia aku la na hoku e imoimo mai ana me ko lakou nani nui.  Ua olelo ia ae no ka Moiwahine Vitoria keia mau hoopoluluhi ana, a na hala aku la ko na lani mau ia o ke kanikau a no ka lahui kanaka i keia wa.

 

WANANA MUA IA KO VITORIA MAKE.

MA O KA LOHE IA ANA O KE KAHI LEO UWE KUPAIANAHA.

Maloko o ke Towera Weliweli o Ladana.  Ua Manao ia no ka Moiwahine Mele o Sekotia no ia.

   Ma ka helu 2 o KE ALOHA AINA na hoopuka mua aku makou no kekahi leo uwe kupaianaha i lohe ia maloko o ke towera hookahe koko o Ladana ma ke ahiahi mamua iho o ka La Karisimaka, i manaoia aole ia no kekahi mea okoa aku, aka, no ka uha ne no ia o ka Moiwahine Mele o Sekotia i halawai ai me kona hopena weliweli.  E like me na mea i maa mau no keia leo uwe ku paianaha, he make no ka mea e noho ana iluna o ke kala nu, oia hoi, ka Moiwahine Vitoria.

   O keia leo uwe kupaianaha i lohe ia ai, ua hoike ia ae ia e kekahi kanaka kiai, ma ka La Karisimaka, wahi ana, ua lohe oia i kekahi leo uwe loihi i ukali ia e kekahi mau halulu kapuai wawae.  He ekolu ona manawa i lohe moakaka ai, aka, i kona huli ana aku nae ma kahi a ka leo i pae mai ai, aole he mea kino i loaa iaia.

   Ua olelo ia ae e lohe mau ia ana keia leo uwe o ka uhane o ka Moiwahine Sekotia mamua koke iho o ka make ana o kela a me keia moi e noho ana ma ke poo kalaunu o Beritania Nui mai ke au noho moi o ka Moiwahine Elikapeka.  O keia lono ua ho aoia ia ma na ano a pau e hune mai ka lohe ana o ka Moiwahine Vitoria.  A o ka moolelo pokole e pili ana no keia moiwahine hookalakupua penei no ia:

   Ua o@iia ke poo o ka Moiwahine Mele ma ka la 8 o Feberuari 1587.  Ma ka la 15 o Mei, 1567, ua mare iho la oia me Bothwell, ke kanaka nanu i powa ke ola o Hako Darnley, kana ka ne mare elua, a he hookahi mahina mahope iho ua hopu ia iho la oia me ka haawi ia aku o ka noho alii i kana keiki.  Ua mahuka aku oia no Enelani a malaila ua hopu ia oia e ka Moiwahine Elikapeka a hoopaa mua ia iho la ma ke kakela Carlisle, a mahope mai i kekahi mau kakela e ae.

   I kona wa i lawe ia aku ai no ka paepae oki poo aole oia i hoike mai i kona manao hopohopo, a oiai, aole i kukonukonu loa ka eha laia ma ka haule mua ana a ke koi oki poo aole no oia i hoike mai i na hiohiona hopohopo no ka make.  He ekolu manawa i haule ai ke koi maluna o ko ia kani-ai mamua o kona make ana.

   Ua olelo ia ae, aole i loaa i ka Moiwahine Elikapeka he moho oluolu mahope iho o ka make ana o Mele e Sekotia, a mamua koke iho o ko Elikapeka make ana na lohe ia aku la ka leo uwe o ka uhane o Mele iluna o ke towera.  Wahi a ka olelola, ua kipa mua mai keie leo uwe i na manawa a pau e kokoke aku ana o ka moi o Enelani e make.

   Ua hoike ia aku keia leo kupanaha e na alii kiai o ke towera i ke Keikialii o Wale a me ka ohana alii, a ua hookaumaha la lakou no keia kipa hou ana mai o ka uhane o Mele o Sekotia.

   I ka wa o keia leo i lohe ia ai e noho ana no ka Moiwahine Vitoria me ke ola kino maikai, a uiki iloko iho nei o ka mahina o Ianuari.  Kupanaha no na hana a keia leo hookalakupua.

 

KA NUPEPA HOU “KUOKOA HOME RULA.”

   Ua hoika ia mai ia makou, ma ka nono ana o ka halawai a ka Papa Hooko o ka aoao Kuokoa Home Rula, ma ke ahiahi Poaha nei, Ian. 31, 1901.

   Ua hooholo ia ma ua halawai la, e kukulu ia i Nupepa no ka aoao Kuokoa Home Rula, a o ka inoa i hea la “Kuokoa Home Rula,” ua hooholo pu ia o kahi e pai ia ai ua nupepa la, aia no ia ma kahi o ka hale pai o “Ka Loea Kalaiaina.”

   Ua ae aku na ona o ka Ka Loea Kalaiaina e hoopau loa ia ka hoopuka hou ia ana o ka nupepa Loea Kalaiaina, mamuli o ka lilo ana o ka inoa i Home Rula, ua haawi wale aku na ona o ka Loea i na hua me ka papa pai no ka pono ka nupepa hou.

   E manao ia ana e n luna o ka nupepa hou, e hoopuka ia aku ana kona helu mua ma ka puka pule, ma kekahi o keia mau pule aku e nee nei.

   A oia ka makou e haawi e aku nei i ke aloha i ko makou makamaka Nupepa e mauliawa aku ana.

   Aloha Mr. Loea Kalaiaina.  Go for good, e hele me ka huli hoi hou ole mai i hope nei.  Na luna nui o ke “Kuokoa Home Rula,” D. Kalauokalani Lunahoohana Nui, na luna e ae aole i maopopo i keia wa, na ka luna hoohana ia e koho.

 

HOOPAU HOOLIMALIMA.

    O ka hoolimalima i hana ia ma ka la 1 o Novemaba, a.D., 1897, mawaena o Mrs. Panila D. Keawehano o Hilo, Mokupuni o Hawaii a me Mr. H. K. Kaipo, no Honolulu, Oahu, eia hoolimalima no ka apana aina e waiho ana ma Kapalama-uka, Honolulu, Mokupuni o Oahu, nona ae Sila Nui 109, Kuleana Helu 515.  Ke hoopau loa ia nei, aole he mana, aole he kuleana i koe ma kela hoolimalima ke hoopau loa ia aku nei.  No ke kumu, aole i uku ponoia mai ka uku hoolimalima no ekolu makahiki.

                      MRS. P. D. KEAWEHANO,

Hilo, Hawaii, Ian. 25, 1901.