Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 5, 2 February 1901 — Page 6

Page PDF (595.34 KB)

This text was transcribed by:  Roy A Newton
This work is dedicated to:  Hope Kahu Mabel Makee

KE ALOHA AINA, POAONO, FEBERUARI 2, 1901.

 

UA KOKOKE MAI I KONA HOPENA

O KA MOIWAHINE VITORIA AIA ILOKO O KE KULANA-NAWALIWALI.

            O ke Keikialii o Wale ke Noho Kahu Aupuni Ana i Keia Mau La o Kona Makuahine e Aumeume nei i ke Ola me ka Make.

 

            Ma ka mokuahai Kaleponi i hoea mai la i keia kakahiaka Poalua, ua lawe mai la oia he hookahi la makamaka hou o na nupepa Kaleponi, a oia ka makou e panee aku nei no ka pomaikai o ko makou mau makamaka heluhelu.

            Nu Ioka, Ian. 18.  He lono teleparapa kai loaa mai nei i ka nupepa Honua mai Cowes, mokupuni o Weight, e olelo ana: Aia he mau hiohiona pioloke maloko o ka Hale Osborne i keia po.  O ka laina telepona a hiki i Ladana aia ia ke hoohana mau ia la.  O Sir James Reid, ke kauka noho hale o ka Moiwahine, a me Sir Edward Laking, ke kauka o ka Moiwahine, i kahea ia aku eia lau ke malaa nei iaia.

            He nui na manawa o ka Moiwahine i haule maule ai iloko o keia mau la eha i hala iho la.  O kona kulana nawaliwali a me ke kaumaha eia ke hoike moakaka mai nei nana i kaupale aku i kona hoola ia ana.

            O na luna aupuni ma ka Hale Osborne na hoole ae lakou i kinohi ia mau haawina ano e malaila.  Aka, mahope iho nae ua hoike liilii mai la lakou i ke kulana hopohopo o ke ola kino o ka Moiwahine.  Ua manaoia o keia kulana e hoomau ia aku ana ia no kekahi manawa.  Aia ke kaaahi alii ke ku makaukau la ma kahi hoolulu o Paddington o ka Hui Kaaahi Great Western no ka lawe a na mai i ke keikialii o Wale a me kekahi mau ohana alii e ae i ka wa a na kauka e kahea aku ai.  He nui na hoonalonalo i ike ia mawaena o ka poai aupuni, aka, ma Cowes aia ke malama ia la na kukai ana me ka Hale Osborne, o na manaoio o ka lehulehu o ka hopena o ka Moiwahine aole ia i mamao loa aku.

He teleparapa kai loaa mai la i ka nupepa La mai Ladana mai, e olelo:  Ke ike nei au i keia wa mai ka hoike mai a na kauka e hana malu nei no ke kulana ma`i o ka Moiwahine.  Ua lawa ia no ka hoopuka moakaka ana ae aia he mau hopohopo loa ana, o na la o ka noho alii ana o ka Moiwahine Vitoria ua kokoke mai ia i kona panina, ka Moiwahine hoi nona na la i hala aku mawaho o na palena o ka noho alii ana o na moi mua, ua hoea mai la ka wa nona e waiho iho ai i ka noho alii o ka emepaea no na ka la aole e papoo.

Nu Ioka, Ian. 18.  He lono telegarapa kai loaa mai nei i ka nupepa Journal mai Ladana mai, e olelo ana:  Ua kaupale ia aku la ka Moiwahine i keia wa mai ka lawelawe ana i na oihana o ke aupuni, nana i hapai mai la i ka noonoo ana i kahua aupuni, a o ua kahu aupuni la, aole ia he mea okoa aku, aka, o ke Keikialii o Wale no ia.  O ke kakau inoa ana o ka Moiwahine maluna o na kanawai a pau o ke aupuni malaila wale no e mana ai.  He kuhihewa loa na manao e ike ia nei o ka Moiwahine o Enelani he poo kii oia, no ka mea, aole hana hiki i ka aha kau kanawai ke hoopuka i na kanawai me ke kakau inoa ole aku o ka Moiwahine, a o na kanawai a pau i kakau inoa ole ia he waiwai ole lakou a he mana ole hoi.

Iloko o na la hoihi o kona noho alii ana, aole i loaa iaia he la hoomaha maoli he hookahi, oiai, he mau haneri o kona inoa i makemake ia i kela a me keia la o ka pule, a he Moiwahine noonoo akahele oia a aole oia e kakau inoa i kekahi mea ina aole oia i heluhelu a maopopo a i ole i apono ia ua mea la.

Me he mea la, @ kahea ia ana he ahaolelo kuikawa me ka hakalia ole no ka hooiaio ana aku ma ka olelo a ke kanawai no ka hoolilo ana aku i ke Keikialii O Wale i kahu aupuni a i hooilina hoi no ke aupuni e like me ka hana ia ana o kona kupuna kane hanauna Moi Keoki IV, i kukulu ia ai i kahu aupuni i ka wa i hoohia ai o Keoki III i ka ma`i.  Ua mamaoio ia no nae aole oia e noho loihi ana ma keia kulana kahu aupuni.

 

POWA IA MA KEWALO.

            Ma ka hora 8:30 o ka po La Pule nei, ua powa ia iho la o James Holi ke keiki a Kapena Makai Holi mawaho o Kewalo.  Mawaho olaila keia keiki, a mahope o ka loaa ana iaia he $25 ma ka piliwaiwai 7-11 ana, ua huli hoi mai la oia no kona home.

            I kona wa e kokoke ana i ka hale holoi lole ma ke alanui Moiwahine, ua halawai iho la oia me elua kino kanaka a kui aku la ma kona helehelena a hina aku la oia ilalo me ke poku pu ana aku iaia, a ia wa pu no ua lilo aku la i na kolohe ne $15.

            Ua olelo ae oia o kona mau mea nana oia i powa he Hawaii no ia, a ua hiki hoi iaia ke hoomaopopo ia laua i kona wa e ike hou ai.

            Ua hoike ia mai mamuli o ka pouli o keia mau alanui a me ka makai ole, ua nui ka ona a me ka piliwaiwai i ikeia malaila.

 

KE KAUA ME AFERIKA HEMA

HE 7000 KANAKA I HUI PU AKU LA ME DE WET.

            Kukulu ia ke Kanawai Koa ma Cape Colony—Aia na Aoao a Elua ke Ohi Hapuku la i na Kokua.

 

            O keia malalo iho na hoike i loaa mai nei ma ka mokuahi Zealandia.

            Ladana, Ian 17.  O ka mea ano nui i loaa mai nei na hoike mai Johannesburg mai, ua kaalo ae la o De Wet ma Vaal a ua hui pu aku la me na koa mai Transvaal mai, ina he oiaio keia ma kahi he 7000 Boa i hoakoakoa ia ae la me kekahi mau pukuniahi lehulehu no ka hoomakaukau ana no kekahi hakaka nui.

            Ua komo aku kekahi puali Boa ma Sutherland a oki ae la i ka uwea telegarapa me ke komo ana iloko o na hale a pakaha ae la i na waiwai a mahope iho oia, ua haalele iho la lakou no ka akau.   Mamuli o ka aahu nui ana o na Boa i ka lole kahaki ua haawi ia aku la ke kauoha i na makaainana a pau aole e komo i keia lole, no ka mea, o ka aahu ia o na koa Beritania, a o ke mea e hoolohe ole ana i keia e hopu ia no me ka hoopaahao ia.

            Aole he mau lono hou i loaa mai nei i ke keena kana.  O ka pane no ke kahea a ke aupuni i mau koa kuikawa hou ua ohohia nui ia ma Ladana a me na apana e aku.  He 7000 kanaka i komo aku la iloko o ka puali City Guard ma Cape Town, a he 3000 kanaka hou ma na palena koke mai i haawi mai la i ko lakou mau kakoo ana no Beritania.  He pukuniahi nui kai pakui ia aku la ma Table Mountain, Cape Colony.

            Cape Colony, Ian. 17.  Ua kukalaia ae la ke kanawai koa ma na wahi a pau o Cape Colony, koe na apana o Cape Town, Simonstown, Wynberg, Port Elizabeth a me East London.

            Ua hookuu ia mai la e na Boa he 297 koa Beritania i lawe pio ia ai ma Helvetia ame Belfast.  O na mea e pili ana no ko lakou hopu pio ia ana aole ia i hoike ia mai.  Ua hoomaopopo ia e hoolele hou ia mai ana na pukuniahi koikoi o na mokukaua.

 

            Ua hoea mai la ka Lunamakaainana W.B. Nailima o ka aoao Kuokoa Home Rula mai Hilo mai, a eia oia ke noho nei ma kahi o Mrs. E.A. Nawahi.

 

HAAWI HOU O PAPA ITA HE HOIKEIKE.

Imua o kekahi anaina kanaka nui i akoakoa ae me ka po Poaono nei, i hoikeike hope mai ai o Papa Ita i kana hana hookalakupua maluna o ke ahi enaena.  He nani a maluhia na mea i ike ia malailai ia po, a ua hoopiha ia na poe a pau i hiki aku i ke pahaohao no kana mau hana.

Mahope o ka pau ana o kona hele ana maluna o na pohaku enaena, ua hele aku la he elua mau wahine haole e nana i ka wawae o ua Papa Ita nei ina paha he mau mea ano e kekahi i ike ia, aka, i ko laua makaikai ana, ua hoopuka ae la laua he oia mau no kona wawae, a aole hoi he wahi o loli ae.  Ua haawi ia aku he mau paipai lima ia ana no Papa Ita e ke anaina.

Malaila ae ka Moiwahine Liliuikalani, ke Keikialii Kawananakoa, kekahi mau Senatoa a me na Lunamakaainana o ka aoao Kuokoa Home Rula, a me kekahi poe maka hanohano e ae o ke kulanakauhale.

Ua hoonanea ia ke anaina i hiki aku e na mele oli Hawaii mai kekahi poe hula Hawaii a o na mele himeni hoi mai ka hui himeni Kawaihau aku.

Ma ke Kinau e holo aku ai o Papa Ita a me kona Luna Hoohana no Hilo Ua Kahilehua no ka hoikeike ana i na kupa malaila i keia mea kupaianaha i loaa i na kahuna Tahiti.

 

HE PAUAHI NUI.

Ma keia kakahiaka Poalua ua pau iho la i ke ahi ka hale noho o Moses Keliihuluhulu ma Kakaako ae nei.  O ke kumu o kona pau ana aole e mea i maopopo.  He eiwa ka nui o na poe e noho ana maloko o laila, aka, aole nae he hookahi o lakou malaila i ka wa a ke ahi i oili ae @ Koe wale no o Mrs. Keliihuluhulu e holoi lole ana mahope o ka hale.  Ua ikeia aku ka uwahi i ka puka ana mai ma ka puka aniani e makai A. Spillner me ka hakalia ole ua holo aku la oia i ka hale hana hao no ka telepona ana i ka oihana kinaiahi.

Aka, mamuli o kekahi mau kuhihewa i ikeia aole i hiki koke aku ke kaaahi a hiki i ka wa i puni loa ai i ke ahi.  Ua pau me na waiwai oloko i ka hoopoinoia e ke ahi.

He hale nui keia o elua hale ke kiekie, a ma ka hale maluna i hoomaka ai ke ahi e a.

 

Ua loaa mai la ia makou he mau hoike ana, ua hoohui ia ae ma ka berita laahia o ka mare o Miss Emeline Brown a me Norman Lyman, he mau opuu pua kakahiaka laua no ka Ua Kanilehua.