Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 6, 9 February 1901 — Page 8

KE ALOHA AINA

HE KAAO KAILI PUUWAI

--:NO KA:--

UI MINEWA

--:A ME NA:--

Kaikunane Eiwa

I Hooliloia i mau Manu Nene Ahiu a i ole nakeiki i Hoehaehaia

Kakauia no KE ALOHA AINA.

            A aia hoi ka ipuka o na hale paahao ke @amama ia no ka alapoho ana @ @u i na kini e hoao mai ana e hoohiolo i ko kaua aupuni. Nolaila, e haawi aku i ka lohe ia lakou aole kaua he mau mea hohewale, a aole pu hoi kaua e haawi pio aku ana malalo o lakou.

            I ka hooki ana iho o ua moiwahine nei i kona leo okalakala, oia no ka wa i pane aku ai ua Morina nei.

            Ua maopopo ae la ia'u ko olua manao, nolaila, e hoomakaukau i koolua ikaika i keia wa ano, no ka mea, e hiki hou mai ana au me ko'u mau opio a hahao aku ia olua iloko o ka hale paahao he mau pio, a o na la o ko olua ai hookano ana ua hoea mai la ia i kona hopena.

            Me keia mau huaolelo i huli ae ai ua alihikaua nei a me na kapuai mana i huli ae ai oia a hoi aku la imua o kona mau haku opio.

            I ka haalele ana iho o ka eleele a na opio i ka halealii oia koke no ka wa i huli ae ai ka moiwahine a kauoha aku la i na koa kiai a pau o ka halealii e holo aku me ka awiwi no kahi a na koa e hoomoana ana maloko o ka halealii a hoike aku i ka lohe ia lakou e aahu koke iho lakou i ko lakou kapa kaua me ka hoolako pu hoi ia lakou iho me na lako kaua o ka oihana kaua, oiai he kaua weliweli ke hoouka ia ana iloko o na minute pokole.

            Elike me keia kauoha a ka moiwahine ua hooko ia aku ia me ka me ka eleu nui, a iloko o na sekona pokole wale no, aia he pualikoa nui hewahewa i hiki aku ka heluna maluna o na tausani e akoakoa ana mamua o ka helalii.

            I keia manawa no i puka aku ai ka moiwahine a me ka leo kuoo haawi aku la oia i kana mau kauoha me ka leo pihoihoi, penei:

            Ano, e ko maua koa i paulele nui ai, ua hoea mai la he mau enemi no kakou eia ke hoohalua nei i ko kakou home aloha, e manao ana hoi e kaili aku iaia mai a kakou aku, a hoolilo iho ia kakou i mau kuewa e aea hele ana me kahi e hoomoe ole iho ai o ko kakou mau poo. Nolaila, e pane mai, e ae aku ana anei kakou i keia poe komohewa e komo mai iloko nei o ko kakou ihikapu a pakaha aku i ko kakou mau pono?

            Aole, aole loa, i olowalu like mai ai na leo o kona mau kanaka, aka, e hakaka kakou a hiki i ke kanaka hope l@@.

            E o'u mau kanaka he mea hauoli no'u ka lohe ana aku i ko oukou manao. Nolaila, imua e o'u mau koa a inu i ka wai awaawa, mai hoopakela i ko oukou mau kipi, aka, e hooneoneo aku ia lakou mai luna aku o ko kakou nei aina aloha, wahi a ua moiwahine nei i hooho hou aku ai me ka puuwai i piha me ka hopo ole, a o na maka enaena i piha me na manao omo koko, oia ke hekau nei maluna o ua aliiwahine nei.

            Ae, e ko makou moiwahine aloha aole loa makou e hookoe i kekahi o lakou, i panai hou aku ai na kanaka.

            Ua ike mai la na lani i ka oukou mau hoike oiaio. Nolaila, o ke kanaka e hoi hope ana aole loa oia he kanaka ole, aka, e make oia elike me ke kanaka lapuwale haahaa loa. Ano, aole o kakou wa e hoapaapa hou aku ai. E mahele ia ko oukou mau nuina iloko o na pa haneri a nee aku no ke kiai ana i na ipuka, a o ke koena iho e hoopuni lakou i ka halealii me ka ae ole i kekahi enemi e wawahi i ko lakou laina kaua, aka, ua makemake pu ia nae i hookahi tausani poe kino puipui no ke kiai ana ia oukou.

            I ka hooki ana iho o ua moiwahine nei i ka puu naue ana i kona mau koa, ua hooko aku la lakou i kana kauoha me ka eleu nui. A iloko o na sekona pokole, aia hoi, ua pihau aku la na ipuka me na kanaka, aole wale lakou i hoopuuluulu wale malaila, aka, ua hoopuni ae la lakou ia loko o ka pa alii ho lookoa, me ka lakou mau pahikaua oilua e paa ana ma ko lakou mau lima akau, na palekaua kila e paa ana ma ka lima hema, a o ka lakou mau koi hoi e haawe ana ma ko lakou hokua.

            O ke koena iho o na kanaka ua hoopuni ae la lakou i ka halealii no na ka manoanoa he 500 kapuai, a ua lako pu hoi me na mea make.

            I ka ike ana o ua moiwahine nei ua makaukau kona mau koa no ka lele kaua ana aku i na enemi, ua haawi mai la oia i kona aloha hope no kona mau koa me na waimaka e haloiloi ana ma kona mau lihilihi, a iloko no oia wa i puia ae ka lewa i na leo huro me ka lohe pu ia aku o keia mau huaolelo. E ola, e ola ko makou moiwahine.

            Iloko o keia mau leo hauwalaau i haalele iho ai ua moiwahine nei i kona mau kanaka a huli hoi aku la nokahi a kana kane moi e kali ana me ka ukali pu ia aku e na koa kiai kino o hookahi tausani.

            Imua o kana kane ua pane aku la oia , ano, ua makaukau na mea a pau, nolaila, e haalele i keia rumi, a e pii aku kaua iluna o ka aleo, no ka mea, malaila wale no e loaa@ ai ia kaua he nanaina molale i ke @kulana o ka nee kaua ana o na enemi mawaho mai o ka pa alii a me ko kaua koa ho@ maloko aku nei.

            Na keia kono pupuahulu a ka moiwahine, ua ae aku la ua moi nei a me na kapuai kaumaha ku ae la oia a hahai aku la mahopa o na  kapuai o ka moiwahine, a iloko hoi o ka wa pokole loa ua hoea aku la laua no luna o ka aleo kiekie loa o ko laua halealii, mailua aku o keia kahua kiekie ua hoahuwale la ka aina no kekahi mau mile loihi ka mamao.

            He mea oiaio, i ka wa i hiki aku ai o ua mau moi nei maluna o k aleo, aole laua i nana wale aku ma o a maanei, aka ua hoolei pau aku la laua i ka lene ike o ko laua mau onohi maka ma kahi o na ipuka pa e ku ana. I keia wa pu no i kaawale aku ai na ao kalelewa e huna ana i ka malamalama o ka mahina a oili mai la ke ahiwahine o ka po me kona nani nui a hoahuwale ae la i na mea a pau.

            Iloko no oia mau sekona pokole i hoohikilele ia ae ai na moi i ka ike ana aku ua hoopuni ia owaho o ka pa alii me na enemi e holoke ana i o a ianei, me ko laua mau koa hoi e kiai makaala aku ana maloko aku nei o ka pa alii, no ke kue ana aku i ka lele kaua ana aku o na enemi.

            Aole i piha he umi minute o ko laua noho ana maluna o ua aleo nei, iloko no oia wa i ike aku ai laua i ka anapu ana ae o kekahi ahi ulaula ma na kihi eha o ka pa alii nei no ekolu manawa. A i ka pio loa ana iho o ua mau ahi la oia no ka wa i loheia aku ai na leo hauwalaau o na kanaka mawaho o ka pa alii me ka weliweli a holo aiuka mai la hoi lakou no kahi o na puka e komo aku la me ikaika piha i loaa ia lakou.

            He mau minute pokole wale no ka halulu ana mai o na pani puka, aia hoi, ua olepe pu ia ae ia lakou a waiho ana ilalo, a lohe ia aku la na leo huro o na keiki aukai no keia anuu mua o ka lanakila i loaa ia lakou, A iloko o ia wa pu no i komo aku ai lakou no loko, o ka alii, aka, mamua nae o ko lakou pau pono ana aku iloko ua halawai koke mai la lakou me na kiai o na ipuka pa, a i keia manawa no i hui ae ai na aoao elua i kahi hookahi me ka malama pu ia o kekahi hoouka kaua hahana. E hili ana, e pale ana me ka ike ia aku o na huna ahi e oiliili mai ana mai ka maka mai o na pahikaua, i ko lakou wa e hui ae ai i kahi hookahi. Ke lohe ia nei na leo uwe o na kanaka e haule ana he moepuu na ka maka o na pahikaua. A o na leo hoolana o na opio i ko lakou mau kanaka oia wale no ke lohe ia aku ana iwaena o ke kani oeoe o na mea kaua.

            He mea oiaio, aole he kaua weliweli mai kinohi mai o ka hookumu ia ana o ua wahi mokupuni la elike me keia, a i ka hiki ana i na hora o ke kulu aumoe akahi no a ike ia ka nawaliwali o na kiai o ka ipuka a emi aku la ihope.

            Na keia mea i hoopiha mai i ka puuwai o na koa malihini me ka hanoli a wawaio pu ae la ko lakou mau leo huro i ka lewa.

 

            NA MAKE O KE KULANAKAUHALE NEI

            O ka nui o na make o ke kulanakauhale nei no ka mahina o Ianuari i pau aku la ma ka hoike a ka Papa Ola ua hiki aku ia i ka huahelu kiekie 112. Maloko o@a heluna he 46 Hawaii, 16 pake, 23 Iapana, 13 Pukiki, 4 Bertania, 5 Amerika a me 5 o na lahui e ae. Aloha no ka lahui Hawaii e anai ikaika ia nei e ka make.

 

            KE KOI POHO PAUAHI A NA IAPANA ME NA PAKE

            Eia ke komite i kohoia mai waena mai o na Iapana me na Pake i hoopoino ia e ka pauahi o ka la 20 o Ianuari, 1900, ke hana nei no ka pono o keia poe poino, a o ke ano o ka lakou palapala hoopii e waiho aku ana imua o Kiaaina Dole a me ka Ahaolelo no keia koi kue i ke aupuni aole ia i maopopo i keia wa. Ua olelo ia ae aia me ke Kanikeia Iapana he mau haneri palapala koi poho ana e malama la i makaumaku no ka waiho ana aku.

            Ua hooholo keia mau lahui e haawi ia na kiai makaala i na koi poho akuka a pololei ole me ke kue aku i ko lakou huipuia ana mai iloko o keia koi, oiai, ua makemake lakou e lawelawe ia na hana me ka pololei a paewaewa ole.

            O keia koi a na Iapana me na Pake ua manaoia e hiki aku ana ia i k@@hi puu dala nui hewahewa o $1,300,000.

 

            Eia i Honolulu nei o Mrs. A. Richardson, kekahi pua lehua o Mokaulele, i holo hoomaha mai la ola @ huli hoi aku no no kona home ma Hilo Ua Kanilehua.

            Ua make ma ka Poaha nei, o Thomas Gay, ka luna nui o kahi hanai holoholona o Mokuleia. He kamaaina nui oia i ko Waialua poe, a he pilikoko no ka oha Gay o Kauai.

            Ma ka hoike a ke alakai Senatoa David Kalauokalani o ke keena hoonaauao oia kahi a na hoa hanohano o ka aoao Kuokoa Home Rula e kipa aku ai i kekahi o keia mau la.

            Ua kipa mai i ko makou nei keena ke keiki lalawai o na Waieha; i ka malu o ke ao, Thomas K.Clark, na hoea mai la oia i ka kapitala nei ma ka Mauna Loa o ka Poaina nei.

            Ke akakuu mai nei ka ino i keia mau la, a ua olelo ae kekahi poe akahi no a hoike na lani i ko lakou kanikau piha no ka Moiwahine Vitoria. Ua olapa ka uwila, kui ka hekili, haule na pakaua koikoi, kahe ka wai, oehuehu ka moana me ka pa pu mai o na kikiao makani ikaika.