Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 7, 16 February 1901 — Page 4

Page PDF (597.11 KB)

This text was transcribed by:  Rebecca Luning
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

Hookumuia no ka Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE,

Lunahooponopono.

HOGAN E. KALUNA

Luna Hoopuka

ALEX. NAWAHI,

Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

PUKA PULE

E hoopuka ia ana ma na kakahiaka Poaono a pau.

No ka Makahiki          $2.00

No ka Eono Mahina    1.00

No ke Kope Hookahi  .50

 

KEENA HANA.

Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370, Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi.

 

HONOLULU FEB. 16, 1901

 

NA HOME RULA ME KA PAPA HOONAAUAO.

 

Ma ka auina la Poalua nei i hoea aku ai he mau moho o ka aoao Kuokoa Home Rula imua o ka Papa Hoonaauao no ka niele ana i ke kulana a me na hemahema oia papa. Ua halawai aku lakou me ke kahukula nui A. T. Atkinson, a ua malama ia he mau kuka ana me ka oluolu. Ua waiho ia aku na ninau e na hoa o ka aoao Kuokoa no na hoolilo o ka papa hoonaauao ka uku o na kumu a me na luna kula a ua pane mai oia i na haina a pau oia mau ninau.

            Ua noi pu mai oia e hoao na moho o keia aoao kalaiaina e hooholo i bila haawina o $20,000 no ke kukula hou ana i mau halekula hoopololei no na keikikane a me na kaikamahine.

            Ua waiho pu mai la o Atkinson he bila ana i manao ai ua kupono loa ia e lawe ia mai maloko o ka ahaolelo, penei:

            Ma keia hope aku i ka wa e ana ia ai na aina aupuni a mahele ia i mau home hookuonoono, e hookaawale ia aole emi malalo o elima eka aina o ke kikowaena o ua aina la i kahua no ke kukulu ana i halekula, aole hoi he halekula e kukulu ia ma kahi he ekolu mile mai ke kikowaena mai oia mahele a i ole apana aina. Ua hooiaio aku na hoa o ka ahaolelo e hoao no lakou e lawe mai i keia kumuhnana e noonoo.

            Mahope o ka pau ana o na launa ana o na Home Rula me ke kahukula nui ua haawi ia mai lakou pakahi me ke kope o ka hoike hope a ka Papa Hoonaauao. Maanei i pahola aku ai na malihini i ko lakou mau hoomaikai i ke kahukula no kona hookipa oluolu ana aku ia lakou.

 

NUPEPA KUOKOA HOME RULA

            Ma ka Poaono nei i oili mai ai ka nupepa Kuokoa Home Rula mai ke Keena mai o ka nupepa Loea Kalaiaina, mahope o ko ia pepa mauliawa ana aku ia no ka wa mau loa. Aohe a makou leo kue nona, oiai, he hua opiopio loa oia i oili mai la i na kulu kehau o ke kakahiaka, a o kona ono a i ole kona mulea aole ia i hiki ke ike ia i keia wa.

            O ka makou e hoomaopopo nei ua kukulu ia ka nupepa Kuokoa Home Rula no ke kakoo ana i kona aoao kalaiaina, a ina he mau hana hewa kekahi e lawelawe ia ana e na hoa oia poai kalaiaina, he mea maopopo aole ua Kuokoa Home Rula nei e huai ae ana i ke akea, aka, e uhiuhi wale iho no oia mai ka ike a i ole mai ka lohe ana o ka lehulehu. No ka nupepa KE ALOHA AINA he wahaolelo kuokoa oia e kiai ana i ka pono o ka lahui Hawaii a me ka aoao Kuokoa Home Rula, e ku ana oia ma ko lakou aoao e hoike aku i na mea oiaio a pau. A ina he mau hana kolohe kekahi e lawelawe ia ana e na hoa o ka aoao Kuokoa Home Rula a i ole e kekahi mau aoao kalaiaina e ae paha e noho mai ana maloko o keia kau ahaolelo mua o ke Teritori, aole loa ka makou makapeni e kaohi iho ana i ka hoike ana aku i ko lakou mau inoa i ka lehulehu i ike mai ai ka poe nana oia a i ole lakou i koho i ke kulana oia kanaka a i ole mau kanaka paha a lakou i hilinai ai e hana ana i ko lakou makemake. Nolaila, e ka lahui Hawaii e lawe nui i KE ALOHA AINA i ike i na mea oiaio a pau o keia kau ahaolelo e noho mai ana. E kakoo aku ana no makou i ke Kuokoa Home Rula i kana mau hana e ola ai ka lahui, a e kue aku no hoi iaia ina he mau hana kekahi e hoopoina ia ai na Hawaii.

            O na luna nui o ka nupepa Kuokoa Home Rula oia iho keia Peresidena a Luna Nui, D. Kalauokalani, Lunahooponopono J. K. Kaulia, Puuku W. H. Kailimai. Ke haawi aku nei KE ALOHA AINA i kona aloha pumehana no keia wahaolelo hou o ka lahui me na manaolana pu no kona holomua.

 

PUU DALA NA KA MOIWAHINE.

            Ua hoike ae kekahi mea i hiki ai ke hilinai ia o na Hawaii Kuokoa ma o ka ae ana o kekahi mau hoa haole o loko o ka Hale Ahaolelo, ua hooholo lokahi lakou e hooholo i bila haawina o $250,000 no ka Moiwahine Liliuokalani maluna o ke kahua e hookuu mai oia i ke aupuni ma kana mau koi a pau no na aina leialii.

           

KA LA WEHE AHAOLELO.

            Ma keia kakahiaka Poakolu ae e hiki mai ana e weheia ai ke kau Ahaolelo mua loa o ke Teritori Hawaii, maloko o ke Kapitala i ike ia mamua o Iolani Hale. Ma ke kahua akea o ka hale maluna o ke Kapitala e hui ai na Senatoa a ma kekahi keena o ke hale malalo e noho ai na Lunamakaainana.

            Ua manao ia o keia wehe Ahaolelo ana kekahi la ano nui ma Hawaii nei, a e like ana hoi ia me na la wehe Ahaolelo i ke au o na moi e nohoalii ana, no ka mea, mai ke kaili ia ana aku o ko kakou mau paemoku a hiki i keia wa aole he nui o na Hawaii maloko o na kau Ahaolelo o ka Repubalika, a aole no hoi ia i lilo i mea nui i ka manao ona kanaka aka, i keia wa nae ua lilo na na Hawaii e rula ka Hale Ahaolelo, a o ka lakou mau hana e hooko ai maloko o ia hale mana nui oia ka na mea a pau e kali aku nei.

 

AOLE NO I PAU NA MANAO INO.

            Maluna o ka mokuahi Kin@ i loaa mai ai na hoike telegarapa mai Wasinetona mai, aia no o Gear ke hoao la e kulai i ka Elele Wilikoki mai kona noho elele aku, aka, ua manao ia e hoka ana no o Gear, penei ua hoike la.

            Wasinetona, Feb, 1. He palapala me kekahi mau hoopii koikoi kai waiho ia aku la iloko o ke Komite Koho Helu 1 i keia la, no ke kue ana i ka Elele R. W. Wilikoki, ka Elele Hawaii moloko o ka Hale o na Lunamakaainana. O keia mau kumu hoopii ua kakau ia ia e Geo D. Gear o Hawaii, a ua waiho pu ia mai he mau leta a Wilikoki e kakoo ana i na Luna Aupuni Pilipine. E paipai ana hoi i na Pilipine e kaua aku i na Amerika.

            He ekolu mau kue nui ana i hoakaka ai maloko o ua palapala hoopii la, oia keia:

            Ekahi.-No ka mea, aole he koho elele ku i ke kanawai i hiki ke malamaia a hiki i ka wa o ka Ahaolelo o Hawaii e hooko aku ai kumuhana.

            Elua.-Ina ua ku i ke kanawai keia koho ana, e kipaku ia aku o Wilikoki mai kona noho aku, no ka mea, aole oia he kanaka kupono no ka hana ana no ke Teritori o Hawaii, no ka mea, ua ku ka hewa kar@ima o ka mare lehulehu iaia.

            Ekolu.-E kipakuai o Wilikoki i olelo ia, no ka mea, ua kakau a ua hoopuka oia i kekahi mau olelo kipi kue ia Amerika Huipuia i na makahiki elua i hala ae nei.

            Nui ka ino o ka moana ma keia huli hoi ana mai nei a Keauhou, a ua komo ia kona mau keena e ke kai.

            Ma ka Poakahi ae nei e makahiki hou ai na Pake, a eia na halekuai o ia lahui ke luhiehu mai nei me na mea kuai like no ia la nui.

 

KE KANAWAI KULANAKAUHALE.

            Ma ka halawai a ke Komite Hana Kanawai Kulanakauhale o ka aoao Kuokoa Home Rula i malama ia ma Foster Hall ma ka po Poakahi nei, ua hooholo ia iho la e waiho ia aku ke kanawai kulanakauhale a ia komite i hoomakaukau iho nei iloko o ka lima o Senatoa D. Kalauokalani a nana e lawe mai imua o ka Hale Ahaolelo.

            Ua hana a noonoo akahele ia na kanawai kulanakauhale e keia komite no kekahi mau pule a ma ka wa i hoike ia ae la akahi no a lawe ia mai la he olelo hooholo e hoike ana ua pau na hemahema a pau i ka hooponopono ia a e waiho ia aku ia kanawai iloko o ka poholima o Senatoa D. Kalauokalani. O na olelo o keia kanawai aole he mea i maopopo mawaho ae o na lala oia komite, aka, e ike ia ana ia e ka lehulehu i ka wa e lawe ia mai ai ia imua o ka Ahaolelo.

 

HE HALAWAI MAKAAINANA NUI.

            Ma ka halawai ana a ke Komite Hooko o ka aoao Kuokoa Home Rula, ua koho ia iho la he komite no lakou na inoa o J K Kaulia, J K Prendergast a me F J Testa no ka hoolala ana no ke kahea aku i halawai makaainana nui, o ka manao oia halawai no ka pono no ia o na poe i hoopoino ia ko lakou mau waiwai ma kela pauahi nui o kela makaaku nei.

            Ma ka po Poalua ae nei i manao ia ai keia halawai e malama ia ana maloko o ka halekeaka O@uma, ma ia halawai i manao ia ai e koho i komite no ka noii pono ana i ka poho o na Hawaii a waiho aku iloko o ka Ahaolelo. O kekahi makemake hou oia halawai e hana ia ke koi a kela a me keia me ke kaulike.

            No kekahi mau manawa i hala ae nei, ua malama na pake a me no Iapana i na halawai makaainana o keia ano no ka imi ana i ko lakou mau poino malalo o na hoohemahema a ke aupuni ma kela puhiahi o ka la 20 o Ianuari 1900. Aka, no na Hawaii ua ulolohi loa lakou i ka hapai ana i keia kumuhana.

            Ua manao ia ma kahi he 500 Hawaii i hoopoino ia e keia pauahi e noho ana maloko o Kinataona ia wa, a ua hiki aku ke poho i loaa i ke $50,000.

            He nui ka ino o ka moana ma keia huakai aku nei a ke Kinau, a o ka ukana o na awa o Maui a me Mahukona, Hawaii aole ia i hiki ke hooleleia a ua hoihoi hou mai la oia i Honolulu nei.