Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 7, 16 February 1901 — Page 7

Page PDF (754.44 KB)

This text was transcribed by:  Lynne Minamishin
This work is dedicated to:  Minamishin 'Ohana

KE ALOHA AINA, POAONO, FEBERUARI 16, 1901.

HUAKAI IKE-MAKUA-HOEA

MAI AOLE KA UHANE OLA.

WALOHIA A LUULUU

WALE HOI AU.

MR. LUNAHOOPONOPONO,

Welina kaua:

            E ae hou m@i ia'u i mau kolamu kaawale o KE ALOHA AINA i ike mai ai na kini makamaka o kaua o kuu mama aloha, ua hala, ua nalo, ua pau ka hanu ana i na ea o keia no ho@na pau wale a hoi aku la ke ki no i ka lepo, e hooko ana hoi i ke kan wai paa o ke Akua Mana Loa i kau ai no ko ke kanaka hopena. Me he mahu i pu-a ae la a naio iho pela no ko ke kanaka mau la ma keia ola ana. Nolaila, nana no i lawe mai a nana no hoi i lawe aku la. E hoonaniia kona inoa ma na Lani Kiekie Loa he malu ma ka honua, he aloha ia kakou na keiki hewa a ke kanaka.

            Me he pua la i mohala ae na ia o kuu mama aloha a moe iho la, aka, ua piha oia me ka maemae imua o kona kane, a he inoa maemae hoi iwaena o kona mau hoaloha.

            Ma ka hor 10 a. m. o ka Poakolu, Ianuari 30, 1901. Ua oluolu i ke Akua Mana Kahikolu ka lawe ana i ka hanu hope loa o kuu mama aloha. Mrs. Kaikioewa Kalaona Kalana, a haalele mai la ia'u i kana keiki, ka hunona a me na lei moopuna poina ole iaia, auwe, aloha wale.

Luuluu wale Hanalei i ka ua noe,

Luuluu wale hoi Hilo Hanakahi i kanakanilehua,

Luuluu wale hoi au i ke aloha o kuu mama,

Aloha, aloha, aloha wale ia kini,

I niau hookahi aku la i ke ala koolua ole,

Waiho iho la ka ukana luuluu me makou,

Auwe no hoi kuu makuahine aloha.

            Haalele ak@ la ia Honolulu hora 12:20, Poalua, Ianuari 29, 1901 me ka wahine me na keiki no ka h@i ana mai me kuu mama me na manao mahiehie no o ka hauoli, e h@i mai ana no me ia e ola ae ana, me na kina ole ma ka nioana, ke nauki wale ana no nae h@i i na awa kumoku e ku pinepine ana, e laa o Kaunakak@i, Lahaina, Maalaea, Kihei, Makena, Kawaihae, a hoea ma Mahukona i ka hora 9 a. m. o kekahi la ae.

            Nolaila, aia no makou i ke kai o Kohala i ka hora 10 a. m., ko iaia manawa no hoi i hanu hope ae ai a puanuanu iho la ke kino, ua haalele mai la ka hanu ike ole au iaia, me ka mnaao no hoi e loaa mai ana me ke ola i kauhale nei e hui a e kuka me ia.

            Hoea mai la i ke awa o Waiakea hora 4 p. m. lohe mai la, ua hala kuu mama aloha, ua puanuanu ka hale o o ka uhane. Ua ike ole au i kona hanu hope, auwe, me he mea ia no hoi e pau ae ana ka hanu, hemahema aku la ka wahine me na keiki o keia naku keia naku aia ka pono o ke kau i ke kaa.

            Hiki mai la i kauhale e piha ae ana na hoaloha e waiho ana ke kino o kuu mama aloha, nolaila, aole i loaa ia'u he manawa e mihi aku ai au iaia no ka'u mau lawehala iaia a aole hoi he mau huikala ia ana no ko'u mihi aku mai iaia mai no ko'u mau lawehala iaia mamua hoi o kona haalele ana mai ia'u ma ke ia ao, aka, ua lohi loa ia nae au he eono hora mahope o kona hanu hope loa ana ae i keia ola ana a oiau aku la oia no ke ala hoi ole mai me ka nele i kekahi huaolelo na'u, a hala loa aku la no kahi mau i hookaawaleia no na mea a pau.

            Ua pakalaki au ua ike ole i kona hanu hope loa, aka, ua laki nae au @a loaa mai kona kino ia'u @waiho ana, @ hoonani ae la i ko ke Akua Mana Loa lokomaikai palena ole i Kona ahonui i ka hoomau ana mai i kona hanu hope a ke kakahi ka o ka la a'u a me ka'u aliiwahine a me na lei moopuna ana e hoea mai ai, i ike iho makou i kona mau helehelena, a nalo aku no ka manawa pau ole, hoihoi ka lepo i ka lepo a o ka uhane i ka mea nana i hana. E hoomaikai ia o Iehova Sabaota ma na Lani Kiekie Loa, he malu ma ka honua he aloha ia kakou i ka poe hewa. Amene.

            Ma ke Kalaudina o Dec. 29, 1901 i hiki ae ai oia i Honolulu no ke @nawaliwali o kana moopuna, a hoi mai ma ke Kalaudina o ka Poalua, Jan 22, 1901. Ua like me hookahi wale no pule o kona ma'i ana @ hala aku la, me ka waiho iho i ko kane, he keiki a me na moopuna @ paiauma aku nona me ka luuluu. Aloha wale.

            Ua hanau ia oia ma Napoopoo, Kona, Hawaii nei, mai na puhaka mai o Moopuna (w) a me Aheakalani (k) ma ka makahiki 1835, a make ma Ianuari 30, 1901, ua like me 66 makahiki o kona ola ana ma keia ao, aole no nae i ano alu a iho kona nanaina.

            Ua mare ia oia me J. S. Kalana, ma ka makahiki 1852, ua like me 48 a oi makahiki o ko laua noho mare una, ua like me elua wale no makahiki i koe a loaa ia laua ka mare gula inbile, hala e iho la hoi kela.

            Na laua mai he elima keiki, o na keiki mua ekolu ua make mua no, o ke keiki hope make iho nei i ka M. H 1898, oiai hoi, ka loea h@@u moolelo o Buite a me B@@teona, ke@a limakui o Maudelan@, Sisa Mo@ia, ke komo lole wawae pokole makamua loa o ke ao nei a me Romiana Ho, ka loea hookanl pila hapa ma ka ohuku ale. Nana mai he kaikamahine e ola nei.

            O ka eha o na keiki, oia ka mea kakau nei, nana mai na keiki elua e ola nei, na lei i hoopoina ole ia e kuu mama aloha. Auwe! Luuluu wale no hoi au iaia.

            He makuahine hoomanawanui oia ma na ano a pau, a ua pili wale ia no hoi me a'u na wahi a pau, mai Wai Aama Kawainui a Waiakea, Honolulu a Ewa, Oahu. Mai kona hoomanawanui mai ka hapanui o ko makou mau pono o ka noho ana, e hooikaika kino wahine ana ma k@ holoi lole ana a ma ka lawaia no @oi.

            He makuahine kokua nui oia i na poe pilikia o kona ohana, i kona wa no e lohe ai ua pilikia ia kekahi o kona ohana, a hoaaloha paha, aole oia e hoopau wale i ka manawa ma ka hoapaapa wale ua hiki k@ke aku oia ilaila, ina no he aumoe, e h@ki ana oia ilaila, na pau, ua nele oukou na hoaaloha i ke kokua ana mai iaia mai. Luuluu wale no hoi au i kuu makuahine.

            E ka wai o Waiaamaa e, ua nele oe i kou pipi hou ana i kuu mama. E ka wai o Kawainui e, ua pau kou hoaleale hou ia ana e kuu mama e. E ka wai o Manuhele @, ua nele oe i ka auau hou ia e kuu mama e. E ke kai o Keonenui e, aole e pipi hou kou mau hunakai maluna o kuu mama e. E kela kai nehe i Kukilu e, aole e hehi hou ia kou mau iliili e kuu mama. Auwe, luuluu wale no hoi au ke hoomanao ae ia wahi a o'u mau kupuna a me kuu mama e hoau ai ia u e. Aloha! Aloha wale.

            Ke hoonohonoho pakahi aku mai Hanawi mai a hiki i Keaukaha, Hilo nei, a mai Honolulu a Ewa, a hala loa i Waimanalo e kokoke aku ana i Nanakuli, Waianae, he mea mokumokuahua no ka manao,

            Maanei e haawi hou aku au a me makou ka ohana a pau i na manao hoomaikai i na poe hoaaloha i kokua mai ia makou, a i kumakena pu hoi me makou no kuu mama aloh@.

            Me ke aloha i ka Lunahooponopono ahonui a me kou mau keiki hoomanawanui.

            Kaua no me ka walohia luuluu i kua mama.

JOSEPH KALANA

Keiki makuahine ole

Hilo, Hawaii, Feb. 6, 1901.

 

HOOLAHA HOOKAPU KAI.

            E ike auanei na kanaka a pau owau o J. W. H. Keanu. Ke papa a ke hookapu aku nei au i na kanaka a pau aole e hele wale maluna o kuu kai lawaia e waiho la ma Kaakaukukui, ma Kakaako e hoomaka ana ma ka aoao malalo o ke kai o ka @epee e holo ana a hiki ma ka aoao maluna o na pae pou e ku la, kokoke ana i ke awa hookomo o na moku. O na poe a pau e hele ana maluna o ua kai la me kuu ae ole aku e hoopii no au ma ke kanawai no ke komohewa ke loaa aku@ kuu mau luna.

Owau iho no me ka oia@@,

J. W. H. KEANU.

Feb. 1, 1901.   @ 3t

 

HE KAAO KAILI PUUWAI

NO KA

UI MINEWA

A ME NA

Kaikunane Eiwa

@ Hooliloia i mau Manu N@ne Ahiu a i ole na keiki i Hoehaehaia

Kakauia no KE ALOHA AINA.

            Komo mai la lakou iloko o ka pa alii, me ka manao kuhihewa ana ua hoea mai la na sekona o ka halealii e haule ai malalo o ko lakou malu, aka, ua hookuihe ia nae ka noonoo o ua mau opio nei i ka ike ana aku, aia no ke alai mai la mamua o ko lakou alahele he puulu koa nui hewahewa.         

            Nolaila, me na puuwai e lalapa ia ana e ke ahi o ka wiwo ole i awil@pu ia me na manao hoonauki no ka loaa koke ole o ka lanakila, ua loheia aku la ka leo o ua mau opio nei e haawi ana i na olelo hoolana i ko lakou mau koa i koe mai mai ka ohi hapuku ana a ka make.

            E ko makou hoa iloko o ka inea mai haawi hou aku i na kapuai i lilo mai ia kakou i ko kakou mau enemi, aka, e nee aku kakou imua ma na iniha a pau e loaa ana a hiki i ko kakou papahi ana i ka lanakila, mai nana i ka nui o ko kakou poino, aka, o ka mea nui oia ko kakou lawe pio ana mai i keia halealii @ ku mai la me kona hanohano nui, a e hoomanao o ke kanaka e hoi h@pe ana he hohewale a he lapuwale oia. Ano, i keia manawa e nee aku imua a mai hoi hope.

            He mea oiaio, i keia wa no i hoo ki iho ai keia leo hoolana o kekahi o na koa opio, oia no ka halawai hou ae ai na puali i kahi hookahi, a kani oeoe ae @a na makakila, a e like me ka helelei ana o na buite i ka maka o ka pahi a ke kanaka mahiai, pela no na kanaka o na aoao elua e hiolo makawalu nei.

            A ike ana mai o ka moi e noho ana iluna o ka al@o o kona halealii i ka nui o kona mau kanaka e ulupa ia nei e na koa malihini, ua ike ia aku la na helehelena kaumaha e pahola ana maluna ona, a me na waimaka e haloiloi ana ma kona mau lihilihi huli ae la oia a pane aku la imu o kana aliiwahine.

            E kala kahiko no i n@i ia mai ai kaua e haawi pio aku, aka, mamuli nae o kou manao paakiki, ua hoea mai la keia hopena awahia maluna o ko kaua mau kanaka a me ko kaua nohoalii.

            E kuu aloha, ua hala ka hora o ka mihi, aka, i keia mau sekona aia ka mana hooponopono maluna o ka oi o ka pahikaua.

            Nolaila, i na he manao kue kou ia'u i keia @ kona aole au he wahi ne nau, aka, @@h@ aku ana au no kahi o ka hakaka e malama ia mai la a alana aku i ko'u ola imua o ka ai o ka pahikaua i wahi e hooluolu ai kou puuwai.

            I ka hooki ana iho o ka leo inaina o ua moiwahine nei oia ho kona wa i ku ae ai me ka unuhi ana ae i kana pahikaua a paa ae la ma kona lima , a kauo@a aku la i ko laua mau koa kiai e hah@i aku mahope no ka hele ana aku e halawai me na enemi.

 

(Mai ka aoao 6 mai.)

            Ua haalele aku ka huakai hoolewa i kahi hoolulu kaaahi ma ka hora 2:40 p. m.

            A oiai ka huakai e nee ana ua puiwa ae la na lio pukaa e huki ana i ke kaa puku@iahi, a ua kokoke oia e huli pu. I keia wa ua haawi ae la ka Moi Edewada i ke kauoha no ka wehe ia ana o na lio mai ke kaa pu aku, me ka lawe ae hoi o na koa luina i ko lakou mau wahi, a hoomau hou aku la ka huakai.

            O @a kuhina a me na poe e ae i hiki mua aku i Windsor mamua o ke kaaahi, ua komo aku la lakou iloko o ka huakai ma kahi hoolulu kaaahi a nee aku la no ka halepule St. George.

            O na alii, koe ka moiwahine a me na aliiwahine, ua hele wawae aku la lakou.

            Ua haawi ae na ohe Sekotia i na mele kanikau, a komo aku la ka huakai hoolewa i ka halepule ma ka hora 3:15 p. m.

            Ua pau na hana haipule maloko o ka halepule St. George i ka hora 4:10 p. m., a ua waiho kona kino malaila a hiki i ka Poakahi.

MOE I KA HALE PUANUANU O KE ALOHA OLE NO KA WA MAU LOA.

Windsor, Feb. 4. He mau haneri o na kanaka i komo mai iloko o Windsor i ke kakahiaka, a ma ka hora 1 ua hoopiha ia ae la na alanui kahi o ka huakai hoolewa e hele mai ai me na kanaka no ke ake ana e ike hope aku i ka holowaa o ka Moiwahine Vitoria e waiho ana.

            Ua hoea mai la na ohana alii mai Ladana mai ma ka hora 1 a holo pololei loa aku la no Windsor. E uluwehiwehi ana no na alanui o ua kulanakauhale kahiko la me na hoohiwahiwa o ka Poaono. Ua hoolewa hou ia aku la k@ kino wailua o ka Moiwahine Vitoria mai ka halepule St. George aku no kona home puanuanu Frogamore. A ma ka hora 3:30 p. m. i hoomoe ia aku ai oia ma ka aoao o kana kane i hala mua i ka make ke Keikialii Albert maloko o ka halekupapau Frogsmore. Iwaena o na Moi, ka ohana alii, na koa a me na poe hanohano a ka aina. A maanei i hoea mai ai ka moolelo o ka huakai hoolewa o Vitoria iloko @ ka hanohano nui i kona hopena.

 

LAWE IA E HOOMAKAIKAI.

            Ma ke kakahiaka Poalima nei i lawe ia ai na moho o ka aoao o Kuokoa Home Rula e hoomakaikai i kekahi mau kula aupuni o ke kulanakauhale nei malalo o ke Pailata ana a ke kahukula nui A. T. Atkinson maluna o na ka@.