Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 8, 23 February 1901 — Page 2

Page PDF (610.01 KB)

This text was transcribed by:  Lynda Patterson
This work is dedicated to:  In Memory of Edmund Y.M. Fu

KE ALOHA AINA

POAONO, FEBERUARI 23, 1901

 

HONOLULU FEB. 23, 1901

            UA lilo ka hanohano o ka wehe ana i na haua o ke Kau Ahaolelo moa o ke Teritori i ua hoa o ka aoao Kuokoa Home Rula.

           

            KE nana aku i na keiki Home Rula iloko o na la elua a ka ahaolelo i noho iho nei wela io no ka hao, ne i nakolokolo na paia kapu o ke Kapitala i ko lakou mau leo, a ua opaipai na kuli o ko lakou mau enemi. Wela ka hao i ka Home Rula au i ke kai me ka lanakila.

 

            EIA wale no ina la omaka mua o ka Ahaolelo ka mea a kakou ka lahui e kau aku nei ua mauaolana no ka pono ame ke ola ma o na moho Kuokoa Home Rula ala a kakou, ka poe na lakou e hana a hooikaika i ko kakou pono maloko oia hale, eia nae kepuapuai e mai nei no na lono no ke kipe ia o kahi o keia poe iloko iho la o na la i hale, a me keia mau la no e nee aku nei. O ka oiaio nae oia ka makou a kakali malie ae a hiki i ka wa e loaa ai, alaila, na makou no ia e hoomaikeike aku imua o oukou e ka lahui ka poe e kapaia nei he mau Home Rula mai Hawaii a Kauai, i ike ia ai ke ano o ka hana a ka poe a oukou i koho ai. Nui no ka hoi ka poino o ka lahui! Kai no hoi o ke ola keia, eia hou no ka hoi ua make o ka lahui ia lakou nei Ke lawe io ia ke kipe, no ka poe waiwai wale aku ana ia kuleana. Aloha no paha kakou, i ka poe aloha ole o lakou nei e.

 

            UA lilo mea haohao a hoohuoi loa na kekahi poe moho Kuokoa i noho ia e na uhane maemae o ka hoopono, i makee maoli i ka hanohano o ka inoa a me ke kulana i papahi ia mai maluna o lakou e ka poe nana i koho a me ka apana kahi a lakou i hele mai ai, nolaila, ua ulu mai na hoohuoi a makemake iho la lakou e ike nohea mai la keia puu dala e uku ia nei i na hale aina kahi o lakou e hanai mau ia nei i na la a pau e na alakai a me na poo o ko lakou aoao Kuokoa a nawai mai hoi ia kokua?

 

            OIAI, ua ike ia no he poe nele kakou ka lahui, he ilihune, he wahi pono hooikaika a aole i lawa no ka hoolako ana i keia poe e like me keia ke ano. He nui aku na mea i koe a makou i ma; kemake ai e kamailio a hoikeike aku imua o ka lehulehu ma keia mua aku aole me ka manao imihala wale. Aka, e ku ana makou ma ka aoao e kiai ana i ka pono o ka lahui ma o keia poe la i koho ia e oukou no ka hana ana i ko oukou makemake aole hoi i ka makemake o ka poe waiwai oiai, aole na ka poe waiwai i koho ia lakou.

 

            EIA no i kinohi loa, ke hauhili e mai nei no ka mana o na Home Rula, ke pono hapuku mai nei ke noho ana i na luna o loko o ka Ahaolelo, o ka Repubalika o ke Demokalaka, he ikaika loa hoi ke peku ka hehi i keia mau aoao kalalaina eia nae hawahawa no la, me ko makou lohe pono i ka hi hoa oloko oia Aha Hooko o lakou. Aia he rula a i ole he pauku kauawai no paha na lakou i hana e i una penei: Aole e ae ia e nana i ka pono o ka poe e i na aole lakou he poe Home Rula, aka, e nana mua la ka pono o ka poe oia aoao me na poe i luhi a hooikaika pu ma ka hana, eia nae, nanahu no la i ke alelo; no keia mau wahi uuku wale iho la no, lawa oie no nae i ka poe kupono ma ia wahi. E kala no la hoi i hoaokanaka ia aku ai e no ho aloha ka pone.

 

NA HOA I AKOAKOA MAI MA KA LA MUA.

            O na hoa i akoakoa mai ma ka ia mua i weheia ai o ka Ahaolelo ma ka Poakolu nei oia iho keia:

            Na Senatoa:-John T Brown, J. B. Kaohi, Kauka N. Russell, S. E. Kaiue, William White, W. C. Achi, Cecil Brown, Geo. R. Carter, D Kalauokalani, D Kanuha, Isaac Kahilina ame Luther Nakapaahu. Na hoa i hiki ole mai, H. P. Baldwin ame J. D. Par@s.

 

            Na Lunamakaainana:-J Ewaliko, S H Haaheo, R H Makekau W B Nailima, H M Kaniho, J Mousarrat, Iokua Ahulii, F W Beckley, C H Dickey, J K Hihio G P Kauimakaole, Sol. Kawaihoa, W Ayiett, A Gilfillan, W H Hoogs, J W K Keiki, J Kumalae A G M Robertson, J Emmeluth, J P Makainai, S K Mahoe, J K Prendergast, W Mossman, J K Paele, J K Akina Isaac Kaaauwai R Puiki, S W Wilcox. Na hoa i haule oia hale, J K Kekaula ame J W Keliikoa.

 

MAKAUKAU KA HIHIA O KA ELELE E HOOLOHEIA.

            Wasinetona Feb. 12. I keia la i waiho mai ai ka Elele Wili koki o Hawaii i kana hoike piha e pili ana i ke kuleana o kona paa ana i kona noho maloko o ka Ahaolelo me kana mau kumu pale a pau no na kumu kue i waiho ia aku noea maloko o ka palapala hoopii. I keia wa ua loaa i ke Komite Koho na hoike ame na olelo pale ma ke kanawai o keia hihia, a ua mauaoia e lawe koke ia mai ana ia e hoolohe.

 

NA KOA HOU NO MANILA.

            Wasinetona, Feb. 11. Ua hoomakaukau ia na kauoha i keia la maloko o ke keena kaua no ke kahea ana i umi mau re@imana koa hou no Pilipine. No lakou ka huina maluna aku o umi @aunani koa.

 

WEHEIA KA AHAOLELO MUA O KE TERITORI O HAWAII

(Mai ka aoao 1 mai)

waiho ia mai, ma ke koho ana na puka o J. K. Nakookoo 14 balota haule o W. H. Kailimai 9 balota a me P. Haiola 4 balota.

            Hapai ia ke koho ana i elele, ekolu inoa i waiho ia, a na lilo ia J. P. Kahahawai ke kulana elele me 17 balota, haule D. Kolii@a 7 balota, me D. Kaona 8. Mahope o keia kumuhana, ua hapai ia mai la ke koho ana i mea pulumi a malama hale. He eha mau inoa i waiho ia mai, a ua kohoia o Chas. Hanapi, na poe i haule G. W. K. Kauimakaole, John Kahiolani a me H. K. Meemano.

            Na Beckley i waiho mai he noi e kohoia i komite hui me ka Senate no ka hoike ana aku ia Kiaaina Dule ua makaukau ka hale no ka hana a no ka hoolohe ana i ka manao o ke Kiaaina.

            Ma ka noonoo ia ana ua koho ia o Beckley, Prendergast a me Kumalae i komite no ka hui ana me ka Kiaaina.

            Noonoo ia ke koho ana i komite maluna o na Rula, R. H. Makekau, S. H. Haaheo, A. G. M. Robikana na hoa i apono ia no keia komite. Maanei na hoopanee ka Hale a noho hou i ka hora 10 o ka la apopo.

 

LA HANA ELUA.

HALE O NA LUNAMAKAAINANA.

            Ma ka hora 10 o keia kakahiaka Poaha i noho hou ai ka Hale. Ua weheia na hana me ka pule a ke kahunapule. Mahope o ka pau ana o ka pule ua kahea ia na inoa, a ua ike ia he mau hoa kekahi aole i hiki mai. Ua ulu ae he mau hooponopono no kekahi inoa i kahea hewa ia e ke kakauolelo, a i ka pau ana oia hana, ua noi o Monsarratt e kahea hou ia na inoa o na hoa, a ua ike ia ua akoakoa mai na mea a pau a koe o J. W. Keliikoa a me J. K .Kekaula.

            Ua heluhelu ia mai na hana o ka la i hala e ke kakauolelo a ua apono ia.

            Ma keia wa ua ku mai o Wlliam Mossman e hooponopono i kona inoa, aole he pololei o ke kahea ia ana o kona inoa William H Mossman, aka, o William Mossman, aole hoi he "H" kekahi, a ua apono ia.

            Maanei i ku mai ai o F. Beckley a heluhelu mai la he olelo hooholo e kue ana ia Kuhina Kupa mai kona noho ana maloko oia Hale, penei:

            "Oiai, ma ke kahoa o ke Kumukanawai o Amerika Huipuia o ka Aha Kaukanawai, Aha Mana Hooko a me ka Aha Hookolokolo, he mau keena kaokao a kuokoa ia, a oiai, o Henry E. Cooper, Kakauolelo no ke Teritori Hawaii, ua lawe ae la oia i noho nona maloko o ka papahele o ka Hale. Nolaila, e hooholo ia o Kakauolelo Henry E Cooper i olelo ia ma keia, ke kauoha ia aku nei oia e hookaawale aku oia i kona noho mai keia Hale aku."

            Ua ku ae o Rubertson a kue aku i keia olelo hooholo me ka haawi ana i na kokua ia Kupa, no ka mea, ma ke kanawai ua kauoha la o Kupa e waiho aku i na hoike a pau o ka Hale i Wasinetona.

            Na Dickey e kakoo ana no ia Kupa, a oiai, na ae ia na poe kakau nupepa e noho maloko o ka Hale, e ae ia no ka mea kakau o ke aupuni o Amerika Huipuia.

            Ua kakoo pu aku o Makekau ia Kupa, oiai, aohe pauku maloko o ke kanawai e kue ana i ka noho ana o ke Kakauolelo malaila no ka hoopaa ana i na hoike o na mea e hana ia ana.

            Ua ku hou mai o Beckley a kakoo mai la i kana noi. Aole he kuleana o ke Kakauolelo o ke Teritori e noho maloko e hoopaa ai i na hoike o na hana o ka hale. Aole no he wahi o ke kanawai e ku nei e haawi ana i ka mana nona malaila. I na o ke Kakauolelo o ke Teritori malaila e noi ana oia i ka hale e hoopau i kona kakauolelo, a na kekahi kakauolelo okoa aku e hoopaa i ka moolelo. Ma ka hoakaka a ka Pauka 69 a ke Kakauolelo e olelo nei he mana kona, aole maoli ka manao oia pauku e noho kino oia maloko o ka Hale, aka, e lawe mai oia i na hoike a ke kakauolelo o ka Hale.

            Ua ku mai o Hihio a kokua i ke noi.

            Ua ku pu mai o Emaluka a olelo mai la aole io no he kuleana o ke Kakauolelo maloko o laila.

            Na Mahoe he kakoo i ke noi, me ka olelo ana he hana hoohaahaa na Kupa ka lawe ana i noho nona maloko e ka Hale.

            Na Prendergast hoi e hoopanoe ia a ka la apopo. Ua ku mai o Kaniho a kue no ia Kupa aole ona kuleana maloko o ka Hale.

            Ua ku mai o Jonah Kumalae, a hike mai la aole he kuleana o ka Hale e kipaku ai ia Kupa, oiai, na kanoha ke kanawai e noho malaila a e hoopaa i na hoike.

            Ua kakoo mai o Makainai e noho no o Kupa, a na manao oia aole he hana pono ka hookaawale ana i ke Kakauolelo o ke Teritori. A nana mai no he noi e hoopanaeia ka noonoo ana a hiki i ka la apopo, Poalima.

            Ua ku mai o Emaluka, e hoololi ia ke noi, no ka mea, he la nui ka la apopo, a hiki i ke kakahiaka o ka Poakahi. Ua ku

(E nana ma ka aoao @)