Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 9, 2 March 1901 — Page 1

Page PDF (530.94 KB)

This text was transcribed by:  Janeen Bodary
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

HOOKUMUIA I MEI 20, 1895

BUKE VII.  HONOLULU, POAONO, MARAKI 2, 1901  HELU 9

 

KA AHAOLELO MUA O KE TERITORI HAWAII

LA HANA EKOLU.

HALE O NA LUNAMAKAAINANA

            Ma ka hora 10 o ke kakahi aka Poaono i noho hou ai ka Hale o na Lunamakaainana, mamua o ka hoomaka ana aku o na hana ua hoohiki ia iho la o J. K. Ke kaula kekahi hoa i hiki hope mai o ka Hale e ka Lunakanawai Kiekie Gilbraith.  Ua heluhelu ia mai ka moolelo o na hana o ka Poaha a aponoia.

            Ma keia wahi i hoike mai ai o Lunawalaau Akina e lawe mai ana ka Hale e noonoo i ka olelo hooholo a Beckley e unuhi mai ai i kana noi a e kohoia i komite o ekolu no ka imi pono ana i keia kumuhana, ua ku mai la o Monsarrat a kokua mai la i ko Hoogs manao.

            Ua ku mai Mahoe, a kue mai la o ke noi a Hoogs aole ia i pololei, no ka mea, o ka ole`o hooholo a Beckley aole ia mamua o lakou.

            Ua hoike mai o Akina aole he mau rula ponoi o ka Hale, aka, ua hoohana aku lakou i kekahi mau rula Ahaolelo.  O ka rula o ka Ahaolelo 1898, ua aponoia ia e lakou, wehi a Lunamakaainana Robikana.  Ua rula mai o Akina no ia la wale aku la no ia.  Mahope o kekahi mau kamailio ana ua ku mai la Makekau a heluhelu mai la i ka hoike a ke komite maluna o na rula.  Ua nui na hoopaapaa a me ka kue i hana ia no keia mau rula, a na Robikana mai i waiho mai e koho ia ke komite rula e hana pa me Komite Rula o na Senate.

            Ua ku mai o Ewaliko a noi mai la e koho ia i komite o ekolu e imi i ke kuleana o ka noho ana o Kakauolelo Kupa maloko o ka Hale no ka hoopaa ana i na hoike.  Ma keia wa i Hoea mai ai o Kakauolelo Pilikino Hawes me ka haiolelo a ke Kiaaina i ka Lunawalaau, a ua haawi ia aku i ke kakauolelo, a ua ku mai ke kakauolelo a hoakaka ia mea.

            Ua ku hou mai o Hoogs a lawe hou mai la i kana noi e koho ia i komite o ekolu no ka huli pono ana i ko Kupa kuleana, a he hana kupono ole hoi ka lawe koke ana mai i na noonoo pupuahulu.  Ua ulu hou mai la na hoopaapaa, a i ka hooki ana iho ua lawe ia mai la ka olelo hooholo a Beckley e koho ma ka ae ame ka hoole.

            Na poe i kakoo i ka olelo hooholo; Ahulii, Akina, Beckley, Hihio, Emaluka, Ewaliko, Haaheo, Kaauwai, Kauimakaole, Kaniho, Kawaihoa, Kekaula, Mahoe, Keliikoa, Makainai, Makekau, Mossman, Nailima ame Puiki.

            Na poe kue; Ayeltt, Dickey, Gilfilan, Keiki, Kumalae, Monsurrat, robikana, Hoogs me Wilikoki, he poe Repubalika wale no. 

            Ua hoike mai la ke kakauolelo no keia koho ana, a ia wa i olelo mai ai o Akina:  Ua aponoia ka olelo hooholo, a i keia wa e kauoha ia ke Kakauolelo Kupa e haalele iho i keia wahi.

            I keia manawa e noho ana o Kupa me kana kakauolelo pokole ma ke pakaukau ma ka aoao hema o Lunawalaau Akina, ua ku ae la oia a olelo mai la.

            Ke hoomaopopo nei au o ka olele hooholo e pulumi aku ana la`u ma na ano a pau a e hoole ana hoi i ko`u kuleana maanei.

            Ua pane aku o Akina o kona hoomaopopo ia.

            Alaila, wani a Kupa, malalo wale no o ke alakai ana a ka makai o ka hale e haalele iho ai au.

            Ua hamau koke ka Hale, a i keia wa i ike ia aku ai o J. K. Nakookoo, ka makai o ka Hale i hele ana aku imua o Kupa ame

            (E nana ma ka Aoao 2.)

 

LANAKILA NO KA ELELE WILIKOKI

AOHE KUPUEU NANA E HOO NAUEUE I KONA KULANA

Kokua ke Komite Koho - O ke Koho Balota i Hanaia ma Hawaii e Ike Piha ia.

            Maluna o ka moku lawekoa Sheridan i loaa mai ai makou keia mea hou hope loa no ka Elele a ka lahui.

            Wasinetona, Feb 15.  Ua papahi ae ka Elele Wilikoki i ka lanakila i ka wa i koho ai ka hapanui o ke Komite Koho Balota Helu 1 a hooi@o ana i kona kuleana o ka noho ana maloko o ka Hale o na Lunamakaainana, oiai, o na kumu hoopii i hana ia aku nona aole ia i lawa no ke kipaku ana aku laia.

            Ua haawi ia aku ka mana piha no ka hana i ka hoike a ua manao ia e waiho ia mai ana ia maloko o keia pule.  Ma ke ano he elele mai ke teritori mai, ua manao ia aole he like ka ikaika o ke kanawai maluna ona e like la me na lunamakaainana o ka ahaolelo maluna o kona noho, no ka mea, he mana ko ka Elele ua kaupalenaia, a ua like no hoi oia me kekahi agena.

            No ka hihia kipi, o na leta i waiho ia mai i mau hoike ua hana ia ia mamua o ke kukulu ia ana o ke kanawai e hoolilo ana ia Hawaii i Teritori, a aole hoi he mea i hoopukaia maho@e mai.  O na hoike no ka pololei ole o ka hana koho balota, ua hiki ole ia ke hoolohe ia, oiai, ua kukulu ia he koho balota, ua hana ia he pahu balota, a ua komo like na mea a pau ma ke koho ana, a o ka makemake o ke kanaka ua ho a@aka ia.

            A maluna o ke kahua kalaiaina wahi a Taylor, ke ike nei makou o na kauaka o keia mau paemoku a kakou i lawe ae nei, e hoomaopopo ino lakou aole lakou e halawai aku ana me na kue e hoo@ aku i ka mea a lakou i koho ai.  Wela ka hao ia Wilikoki.

 

HE MAU HAOLE KILO LA.

            Maluna o ka mokuahi lawekoa Sheridan @ holo ana na Manila e lawe pu ana oia he puulu haole no ke kilo ana o ka pouli o ka la ma ko lakou alahele no ka mokupuni o Sumatra.  O ke kumu o keia mau haole e holo nei no ia ailana no ke kilo me na ohe hoonui ike a me ke pai kii ana no ia i ka la i kona wa e pouli ai.  No ka mea, ma ia aoao o ka poepoe honua e ike ia ai ka ikaika o ka pouli ana o ka la ma ka la 17 o Mei ae nei.

            Oiai, he loihi ke ala mai Amerika Huipuia a hiki i ka pahu hopu o ko lakou alahele pela lakou e holo e nei.  I ko lakou wa e hiki ai i Manila, e haawi mai ana o Amerika i kekehi o kona mau mokukaua no ka lawe ana aku ia lakou no Padang, ma ke kapakai komohana o Samatra, a malaila e kau aku ai lakou maluna o kekahi kaaahi no loko o ka aina no kahi i kapaia o Solok ma kahi @e 80 mile mai ke kai mai, a malaila e kukulu ai lakou i na ohe hoonui ike a me na mea pai kii, oiai, ua manao ia ua kokoke loa ia i ke kikowaena o ka pouli ana o ka la, a o ka loihi o kona pouli ana malsila, e hiki aku ana ia i ka elina minute.

            O na lilo o ka lakou huakai no Amerika no ia e uku mailoko ae o ka waihona o $10,000 i hookaawale ia e ke aupuni no ka uku ana i na poe kilo i ko lakou wa e kaa@ale ai ma kekahi houkai kilo pouli, a o ka lakou hoike e waiho ia aku ana no ia i ke aupuni.

            Ua loaa mai nei he hoike telegarapa ua lanakila @ou no ka Elele Wilikoki maluna o kona mau enemi, a ua puehu liilii aku na kumu hoopii me @ opala la imua o ka makani.  Wela ka hao i ka Home Rula.