Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 9, 2 March 1901 — Page 8

Page PDF (583.00 KB)

This text was transcribed by:  Shawna Alapa'i
This work is dedicated to:  Uncle Albert Ngum

KE ALOHA AINA

POAONO, MARA’I 2, 1901

 

HE KAAO HAWAII NO HAINAKOLO

 

Ka Ui Nohea o Waipio.  Ke kai kamahine Nana i Wawahi i na Pani Paa o Koaihei@@I a Haule Kona Kapu Ihiihi

 

            Owau o Ulumealaniikekapuakua oia ko’u inoa i kapa ia ai e ka mea nana au i hoolaa no kahi mea okoa aole nae au i ike i ke kulana a hiki i keia wa a’u e olelo nei imua ou.

            A ua malihini hoi oukou imua o’u a pela hoi au imua o oukou, nolaila, o na kuleana a loaa ia’u mai a Kane mai, a oia no ka’u e hoike aku imua o oukou, a no oukou e hooia mai a hoole paha.

            Akahi.  Eia ka mana akua me kona hoailona.

            Alua. Eia ka mana kilo me kona hoailona.

            Akolu.  Eia ka mana o ka hoailona me kona hoailona.

            Aha. Eia ka mana i ka nuu a me kona hoailona.

            A ma kuu ike mai ka nuu mai a me kona hoailona, eia imua o’u ia mea, aole e hiki ia’u ke kuhikuhi me kuu mau lima, ua pani ia ka nuu ai’u aole e hana pela.  O ka pane a ka nuu ia’u:

Mai awa mai oe ia’u,

I kou kahu e laka ai,

He akua Kamahaku,

Mai ke kau a ke kau,

A ke kau ka e ka ua o ka hana,

Amama, ua noa, no kuu akua i kamahaku, wahi a Ulumealaniikekapuakua.

            E Ulumealaniikekapuakua, ola na iwi, maona ka opu ana ole o ka ua, aohe a’u panai ma kou aoa, ua pani mai oe mai ka pau o ka papaku a ka paa o ka lewa a maluna aku nou ia, no ka mea, aole oe i hele mai no ka olelo hoolaa a Kane ma, no kahi mea au i ike maka ole ai, aia hoi, ua ike oe me na maka iaia, aole oe i hopu ia mea hopu oe i ka nuu kahi a’u e ku nei ka inoa kupuna o kaua, nolaila, aohe a’u mea e hoohalahala ai.

            Amama ua noe, wahi a Kamahaku ia Ulumealaniikekapuakua a kupuna hoi.

            Pane hou mai o Ulumealaniikekapuakua, e kuu akua i ka ale, kuu lou a Kane ma, kuu akua mana i na ihe a Kane ma, kuu akua nana i kulai na paemoku o Kukulu o Kahiki, eia ka’u noi hope, i ola nui, i ola paiahalaha no kau kauwa nei.

            Amama ua noe, no kuu akua i kamahaku a kupuna hoi.

            Pane mai o Keaniniulaokalani imua o ka nani oikelakela o ka papaku, ua lawa oe ma na ano a pau, nou oluna, nou olalo, palahalaha kuu alanui hele no ke wa mahope aku.

            Pane mai o Kuahailo ia Keaniniulaokalani, ma kuu ike mai ka nuu mai a oia ka’u e @ nei ia oe, pehea la o Kane ma i haawi ai i keia mau mana i keia wahine.

            Pane aku o Keaniniulaokalani ia Kuahailo, he mana kumu oia ka mea i haawi ai iaia.  Ina oe e nana i kona kulana, a e nana mai hoi oe ia’u pehea kou ike no’u?

            Ua pau ko’u kuhihewa, wahi a Kuahailo.

            Maanei ua ike kakou me na maka i na mea huna a Kane i hana ai ma kahi malu me kona manao aole e loaa ke huli aku, aka, o ke alanui o keia mau mea aole au i ike, aole no hoi i hai ia mai ia’u ka puana a ka moe, nolaila, aole au i hooko.

             E Hainakolo, ua lilo oe i akua maopopo ma na ano a pau, a ua lilo o Kuahailo a me ka moopuna wahi ne a kaua i hoa kuka ma na ano a pau mo na mea pili akua, kilo a hoailona hoi, i mahuahua ke ike, nui ka mana piha mai a laua mai, nui kou ike a he akua oiaio ma na ano a pau, no na kumu au i ike ai aohe au mau hana ana no ia mau mea ua nele oe me na ano a pau, aohe uilani a hookelakela ana no ia nani.

            Eia iloko o Keaoolino nei na lahui like ole, he pie hoopono a makau ole i na enemi, he inaina i ka hewa, olioli i ka pono, hoolohe ma na ano a pau ke maikai kau hana, nolaila, e hoolohe i keia mau olelo a me na kuhikuhi o kou noho aupuni ana.

            A nou e Luukiaikaihiihikapu loaa ia oe ka inoa kiekie a kamahao hoi iwaena o na keiki a kanaka, a i loaa hoi he akua oiaio mai na kupuna mai ma o ka hoailona la, nolaila, e kuu akua kuu haku, ma ka oihana ua like a like kana, aohe au i oi ma ke kahua o ka hana e kukili ana aole hiki ia’u ke hoole oia ka mana o ka hoailona i loaa ia oe, pela iho i pakele ai o Leimakani mai na lima mai o ka mea hoohalua no kau nani e meepoli ana, nolaila, e hilinai oe i lina o ka o hana i loaa ia oe, no ka mea, oia kou puuhonua e lanakila ai a me kou mau aupuni, no ka mea, o ka pono au i hana ai oia ke kuikahi mawaena ou a me lakou, alaila, e lilo ana oe i mea nui imua o kou lahui, a e makau ana lakou ia oe, a e lilo ana ko lakou kino akua i mea na lakou e weliweli ai no kou akua oiaio i like me lakou, aole lakou e hookae ana, no ka mea, o oe ko lakou mui a haku no lakou, a pela oe e hana ai maemae kou mau aupuni a me oe pu, nolaola, aohe a’u olelo ana no keia mau mea, o ka hoolohe i na olelo oiaio oia ka lanakila.

             E Laimakaniikanahaku kuu akua kuu haku hoi, ua aku mua oe no’u a haku hoi, no ka mea, ua laa mua ia oe ne Paemoku o Kahiki a me ka make ana Kane ma a me ka luku ana i na aupuni o ka papaku me ia mana nui a koikoi makou aoao, oia kau hana oikelakela iloko o kou mau ia opio, nolaila, aohe a’u ole hou ana nou e kuu akua i kamahaku.

            E Lonokaiolohia, kuu akua i kamahaku aohe a’u kanalua ana nou, no ka mea, mamua ae o kou noho ana no Kehoolino, o oe ka mea nana i mahele o Keaoolino i na apana eha aupuni iloko, no kuu aloha no kuu mau kupuna, oia mana ia oe wale no, aole i kou makuakane, kahi aupuni uuku he kapuai wale no aole a’u mai ao ana nou.

            E Kuahailo, kuu akua i ka nou mai hoole oe no keia haawina i loaa ia oe ma kou makau ole a wiwoole imua o’u ina no ka make a ole hoi a no ia ano ua loaa ia oe keia oihana kiekie i loaa ole mai kou mau kupuna a ma ou la, ola ka ohana a me kau mau mamopu no.

            E ka moiwahine o ka papaku, kuu akua a haku hoi o’u, makou aupuni a me kou lahuikanaka, ua mana oe nou iho, ua lanakila oe maluna o kou mau enemi, aohe he mau keakea ana, o ka malama i ka maluhia ka mea hui a me ka noho oluolu ana me kou lahui.

            Maanei ua pau na kauoha ana a Keaniniulaokalani a me na ao ana no ka lakou mau hana e hana ai.

            Pane aku o Keaniniulaokalani imua o lakou, ke hele nei au no ke koena o ka’u mau hana no na mea huna i koe, nolaila, aole au e hoike imua o oukou i ko’u wa e hoi mai au, aole no hoi ma na hoailona elike me na hana maa mau, nolaila, mai haohao oukou no keia hele, no ka mea, o ka’u huakai hipe loa keia pau na mea huna a Kane ma, kahi i upu ia ka make no’u, wahi a ka mea huna, aohe no hoi o’u kanalua no kona loaa aku ia’u ma kona meheu, nolaila, e hoomanao oukou no oukou iho i lanakila ai oukou maluna o na enemi ke hiki mai, wahi a Keaniniulaokalani.

            Maanei hoi o keia kaahele ana a Keaniniulaokalani no ka papaku a me na aupuni e upu nei e kaua mai iaia.  Ua loaa aku la iaia kekahi mau mea huna e waiho ana, a ua lawe mai oia ma ka inoa o Kane me ka hoopoino ole ia mau aupuni.

            A ma ke aupuni o ka luahine ana i hoonoho ai i moi no ia mau aupuni, ua mau ka maluhia oia mau aupuni, aohe kaua, aole no hoi he hoopilikia ana i ko lakou moi luahine.

 

HE LOEA HANA I NA MAKA

 

            O ka loaa pono ana o na MAKA ANIANI kupono no na poe i nawaliwali ka ike ana, olu ka mea nana e hoihoi hou mai ka ike e ike me kinohi a’u hoi e hoolalo nei oia no ke alahele e loaa hou ai la oe ka ike.

            O na mea au e ike powehiwehi ana ma kahi kaawale loa e ike moakaka aku ana oe maloko o keia MAKA ANIANI.

            O keia mau MAKA ANIANI wale no ke mea nana e haawi ia oe i na kokua ana.  Aole he uku o ka nana ana i ka maka.

                        S.E. LUCAS

                        Kanaka Hana Maka Parisa

Halepohaku Love, Alanui Papu, Rumi Helu 1. Pahu Leta 351. Ma ka hale maiuna.  feb 20-3m

 

            Ua hele mai keia mau aupuni no ka ike malihini ana me na makana like ole me na hoohanohano i ko lakou akua ma ka pule ma kona inoa.

            Ua pane aku o Keaniniulaokalani imua o ka moi luahine a me kona lahui, o ko oukou ike hope ana paha keia ai’u no ka wa loihi, alaila, hui hou.

            O ka’u wale no ia oukou e malama oukou i ka maluhia, a e hilinai hoi oukou i ko oukou makua moi, e hoolohe i kona leo a me kana a’o ana.

            I ka pau ana o ka hui ana o Keaniniulaokalani me ka moi luahine, ua hiki aku la oia i na aupuni o na ui elua mona ka olelo ana na Pulua o Kaenaokane, ua oiaio keia mau olelo a Kane no keia mau kaikamahine no aka, i ko laua hiki kino ana mai ua haule ko laua nani ia Keaoolino.

            Ua pane aku o Keaniniulaokalani imua o lakou.  I kii mai nei au i ko’u kuleana i ka nau, a o na mea i koe aku ia olua no olua no ia elike me ka Kane haawi ana ia olua, pela au ae haawi noi no ka wa mau loa.

            Pane mai ua mau ui nei a me na makua imua o Keaniniulaokalani, he oiaio, o na mea iloko o ka nou aole i lilo ia makou, o ka mea haohao ia makou aohe maopopo iki awai la keia kanaka a Kane i hoolaa ai i kane na kuu mau kaikamahine, me ka olelo pu mai o ka mea oi o laua nei oia ke lilo i wahine nana.

            Pane aku o Keaniniulaokalani imua o lakou, ua nohihihi like no ia kakou keia ninau, owai la ia kanaka aohe maopopo.

 

HOOLAHA

 

            UA MAKEMAKE O MAUNAKEA e hoike eia oia ke manao nei i paku mai i mahele waiwai paa iloko o kana oihana loio a e lawelawe aku ma na ano hooponopono ana a pau e pili ana i na aina.  He manaoio kona e oi loa aku no ka hoopomaikai ia o ka lahui Hawaii ke waiho mai ma kona mau lima i kekahi aina a lakou e manao ai e hoolilo, hoolimalima a moraki paha, a e hooko koke aku no hoi oia me ka eleu ia hana.  O kona ike olelo Hawaii ame ka ike i na aina a me na moo-waiwai a hookuleana o na aina ma Hawaii nei kona mea i kupono loa ai no ka hooko ana aku ia ano hana no na Hawaii oiwi.

            @ KERNA OIHANA: Hale Kakalaika, Alanui Kalepa, Ma kekahi huli mai o ka Hale Leta, Honolulu, @