Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 12, 23 March 1901 — Page 1

Page PDF (564.08 KB)

This text was transcribed by:  Lynda Patterson
This work is dedicated to:  In Memory of Edmund Y.M. Fu

KE ALOHA AINA

HILO BAY, HAWAII

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

HOOKUMUIA I MEI 20, 1895

BUKE VII      HONOLULU, POAONO, MARAKI 23, 1901        HELU 12

KE KAU KUIKAWA.

Eia ke manao wale ia nei aole e pau ana na hana o keia Kau Ahaolelo iloko o keia mau la pokole i koe e nea mai nei, a mamuli oia kumu ke lohe wale ia mai nei e hoao ana na hoa o na hale elua e kahea i kau kuikawa no ka hooloihi hou ana aku i ko lakou manawa e noho ai i wahi hoi e pau pono ai ka lakou mau hena i ka noonoo ia.

            O ke kumu nui o ke ulolohi loa o ka hoonee ana o ka lakou mau hana mamuli no ia o ko lakou hoopau manawa wale ana ma ka hoopaapaa ana ma na mea ano ole e pomaikai ole ai ka lehulehu nana lakou i koho mai nei. A ina e hoomau aku ana no lakou i ka hoopaapaa ana, he mea maopopo aole no he wahi hana e holopono ana a hiki i ka hookuu ana o ka Ahaolelo.

 

AOLE HE MALUHIA O NA PAELE.

            Ua loaa mai nei na lohe mai Wailuku, Maui mai, aole no he maluhia loa o ka noho ana o na paele e nono mai la ma ia wahi. Ua hopuia ke kahunapule paele a aia oia ke noho la maloko o ka hale paahao no iwakalua la hoopai no ka hewa hoeha ana i lawelawe aku ai maluna o kekahi paele okoa aku:

            O ke kumu i ulu mai ai o kona poino no kona hoao ana no ia e hili i kekahi wahi keiki  paele e hoopuka ana i na olelo pelapela, aka, ua kue mai la nae kekahi paele okoa, a no ia kumu ua malama ia iho la he hakaka lua, a i wahi e hoopalupalu ia ai na manao haakei o ua kahunapule paele la ua noonoo ia ka hoopaahao ana iaia no iwakalua la na ka hana oolea.

            Ma kela Poaha aku nei ua hopu ia he ekolu mau keiki paele no ka aihue ana he elua uwati mai kekahi halekuai Iapana aku nona ka inoa o T. Mori, ua ae aku lakou i ko lakou he hewa. Nui no ke ino o keia lahui.

 

            He keaka ko ka Hale. Mele Hou i keia po.

 

KOI POHO PAUAHI.

            Aia ma ke keena poo o ka aoao Kuokoa Home Rula, ma Forter Hall, e waiho ia nei na koi poho pauahi a pau a na Hawaii ma ka lima o ke komite i koho pono ia e ka papa hooko o ka aoao Kuokoa Home Rula, no lakou na inoa John K. Nakookoo, D. M. Kupihiea, Moses L. Kaaikaula, John Kanui, W. H. Kailimai, H. P. Haiola a me A. B. L. Hao.

            Na hora e loaa ai ke komite i na Hawaii a pau he mau koi ka lakou ma na hora 9 a hiki i ka 12 o ke awakea, hora 2 a ka 5 o ka auina la, hora 7 a ka 9 o ka po, ona la a pau koe ka La Pule.

            Ma ka hoike a ke komite he 107 koi poho i waiho ia aku ia lakou. He 106 oia mau koi na na Hawaii oiwi, a he hookahi hoi na kekahi Pukiki he wahine Hawaii kana. Aole e lawe mai ana ua komite la i na koi poho a na Pake a me na Iapana, oiai, he mau komite no ko laua. O ka haahaa o na koi poho i waiho ia aku e na Hawaii he $56, a o ke kiekie hoi he $3,000. O keia mau koi ua apono ia aku ia e ke komite, no ka mea, ua hoopaa ia ka papaiona o na waiwai i hoopoino ia me ka lawe pu ia hoi imua o na Luna Hooiaio. O ka haina waiwai io o ke koi poho a na Hawaii, aole ia i maopopo i keia wa, no ka mea, aole i pau ka hookomo ia ana mai o na koi. Nolaila, e na Hawaii a pau i hoopoino ia e ka pauahi o ka ia 12 o Ianuari, 1900, e lawe koke ae i ka oukou mau koi i hooiaio ia ma ke keena o ka aoao Kuokoa Home Rula i hiki ke hoonoo ia.

 

HALAWAI ME KA INO.

            Ma keia huli hoi ana mai la a ka Mauna Loa, ua halawai oia me ka ino ma ke kowa o Alanuihaha, a ma ka hoike a ke kupakako ua loaa aku he hoike iaia mai Honokaa mai, ua na-ha kekahi waapa o ka Iwalani ma @ia awa, aka, ua pakele no nae kona poe kauaka.

 

AHUWALE NA OIWI.

            Ma ka auina l@ Poalua nei i pau aku ai na hoa a pau o kahale o na Lunamakaainana a me kekahi komite o eha lala mai ke Senate aku no lakou na inoa Kauka Rukela, Kalauokalani, Papai a me Kanuha no ka pa hoomalu o Kalihi, no ka makaikai ana i ke ano o ka nana ia ana o na poe ma'i hoohuoi lepera o na kauka aupuni.

            He kanalima kumamakahi ka nui o keia poe ma'i hoohuoi a na kauka aupuni i nana ai no lakou na inoa, Emekona, Kupa, Howard, Myer me MacDonald, a me ke kahi mau kauka malihini a me na hoa hanohano o ka Ahaolelo. Ua wehe ia na aahu o na kane, na wahine a me na opio, a ua ku olohelohe mai lakou imua o na maka o keia poe e makaikai aku ana. Ua piha na helehelena o keia poe ma'i hoohuoi me ka hilahila no keia mau maka e aa aku ana; aka, malalo nae o ke kauoha a ke kanawai ne hiki ole ia lakou ke kue mai.

            O na poe ma'i ole ua hookuu ia mai lakou, a o na poe ma'i hoi ua hoopaa ia aku lakou no ka lawe ana aku ia lakou no ke kahua ma'i lepera o Molokai. He 25 o loko oia heluna i hoohuoi ia i hookuu ia mai iwaho nei no ka ai laau ana, me ka hele aku hoi e hoike i na kauka he hookahi manawa i ka mahina.

            Mahope o ka pau ana o ka nana ia ana o na ma'i ua hele aku la na hoa o ka Ahaolelo e makaikai i na hale o ka pa hoomaiu a huli hoi mai la i ke kulanakauhale nei i ka hora 4 o ka auina la.

 

            Iluna o ka mokukaua lawehae Beritan a Warspite kekahi poe o ke kulanakauhale nei kahi i makaikai ai i ka La Pule nei.

            Ma ke Kinau i hala aku ai kekahi poe o ka hui malu no ka Ua Kanilehua no ka makaikai ana i na hiohiona nani oia kulanakauhale.

 

OKALAKALA IA HOA

            Ma ka noho ana o ka Hale o na Lunamakaainana ma ke kakahiaka Poaono nei, ua hapai mai la o Lunamakaainana Bekele he manao e kipau aku i ka mea kakau o ka nupepa Avalataisa mai ka noho hou ana maloko oia Hale no ka hoopuka ana o ia nupepa i kekahi mau olelo oiaio ole e pili ana i na hoa o ka aoao Kuokoa na Humphreys lakou e hanai ai nei o ke awakea. Ua hoole ae o Bekele i ka oiaio o keia mau olelo, me ka noi aku ka noho e haawi mai oia i na kiai ana i kona mau hoa, a e kuo aku i na poe hoike wahahee.

            Ua ulu koke mai la na hoopaapaa aua mai waena mai o kekahi mau hoa, a i ka ike ana o na Bekele nei e komo loa aku ana ka Hale iloko o na paio hahana ana, ua hoomalielie mai la oia, a mahope o kekahi mau olelo naanao mai kekahi mau hoa mai, ua hooholoia iho la e ao ia na nupepa me ka ikaika aole e hoopuka i na hoike oiaio ole.

            Ma ka hoike a ka Avalataise, na ikeia kekahi mau hoa Kuokoa Home Rula ma keia Poaha aku nei a paina ana maloko o ka haleaina o Nolte, aka, i ka pau ana nae ua hemo aku ia na mea a pau a koe iho la he hookahi o lakou a oia kai hele aku e hoopaa i kona inoa, a no ia kumu ua komo ka haohao iloko o ka mea kakau oia nupepa, no ika mea nana e uku ana ia bila aina, a pela i koho waleia ai na Humphreys e uku ana, aka, ua olelo ae nae o Bekele kekahi hoa i komo maloko oia olelo ia ana na lakou ponoi no e uku ana kela bila.

 

            Ma ka hora 9 o ka po Poakahi nei ua pepehi ia iho la he Pukiki kalaiwa k@apio nona ka inoa o Gonsalves e Willie Young, mauka o Kapalama. O ke kumu i ulu mai ai e keia hakaka no ka hoao ana no ia e keia Pakiki e kaili i ka wahine a Willie Young.