Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 13, 30 March 1901 — Page 5

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, MARAKI 30, 1901                       5

 

HE KAAO HAWAII

 

NO

 

HAINAKOLO

 

Ka Ui Nohea o Waipio.  Ke Kai kam@hine Nana i Wawahi i na Pani Paa o Kuaihelani a Haule Kona Kapu Ihiihi.

 

            Ua loaa no iaia he mana kiekie mai ka nuu mai, mai kona akua makuakane aku, nolaila, o na kuka ana no na mea nui, ua olelo oia o kakou wale no.

            Pane mai o Keaniniulaokalani ia Hainakoloikanuu me ka waimaka, mahae maua paa ke kapu akua no ka wa mau loihi aole e hiki ia kaua ke hele e ike iaia o kona lahui wale no kana i ae, o kana wahine a me kana keiki aole loa laua e ike iaia, elike me kuu nele pela oukou e nele ai ma na ano a pau.

            Pane mai o Luukia ia Keaniniulaokalani, ina aole i keakea ka hoailona ia’u aole au e ae i keia, e pani ana ia maua, aka, ano ua oi ka mana i loaa ia Leimakani mana mamua o ka mana i loaa ia’u, nolaila, e waiho kakou iaia pela aole e hiki ia’u ke pii hou, wahi a Luukia.

            Ua hiki mai kakou i kahi o ka hana i upu ia ai no ke kaua huliamahi o na aupuni hui, eia ua makaukau lakou no ka hooili kaua ana no Keaoolino, ua paniku ia o Keaoolino aohe mea puka mai iwaho, no ka mea, ua paa loa, aka , o na kiai naue ole o Keaoolino aole lakou i hookuu ia mai no ka mea, aole i hiki mai i ko lakou manawa e lele kaua aku ai.

            Ua pane aku o Hainakolo imua o kona akua, ua hiki mai kou wa no ka lele kaua aku i na enemi.

            Pane o Keaniniulaokalani, e kali oe a ike ia na hoailona o Lonokaiolohia no ka papaku a me Luukia no ka honua a me ka lewa.

            I ka pau ana o na olelo a Keaniniulaokalani ia Hainakolo, aia hoi, he pouli nui me ka weliweli i ike ole ia mamua, a he leo nui e pahola ana mai ka papaku a mai ka lewa mai, e olelo ana, e luku, e anai, aohe koe hookahi enemi.

            Pane aku o Keaniniulaokalani ia Hainakolo, e puka iwaho me na kiai naue ole o Keaoolino, no ka luku ana i na enemi me ke koe ole o kahi mea.

            A ma keia kaua ana a na aupuni hui ia Keaoolino aohe mea pakele o lakou mai na lima aku o na kiai naue ole o Keaoolino.

            Aia o Lonokaiolohia ke luku la i na aupuni hui me ka weliweli, aohe ahailono o lakou i koe ma keia luku ana, no ka mea, ua paa kona manao no ke koe ole o kahi mea, aka, i kona ike ana i na hana o ka nuu iaia, oia na ui ekolu o ka papaku he kuleana ko’u ia mau aupuni mai ko akua i ka mahuku mai:

            A ma ia mana i ka nuu ua olelo o Keaniniulaokalani aohe mea @ ae i ike o Lonokaiolohia wale no, elike me kona makuahine.

            A pela o Luukia i luku ai i kona mau enemi mai ka honua a hiki i na aupuni o ka lewa, pau loa i ka luku ia, koe ka ui o ka lewa a me kona lahui aole i luku ia, elike me na hoike a ka hoailona iaia a pela oia i pakele ai.

            Ua ko na mea i olelo ia ma na helu i hala ae nei no na mea e pili ana i keia kaua huliamahi.

            Maanei o keia moolelo ua ol@ioia na Luukia a me kana keiki e hoomaemae i keia mau aupuni, no ka mea, ua nele keia mau aupuni me ke kanaka ole, a nolaila, ma ka mana o Luukia mai ka hoailena mai ua hookuu mai oia i kona mau @ualikaua i kanaka no na aupuni, no kanaka ole, a ua hoonoho oia i mau moi no kela mau aupuni ma ka lewa a me ka honua, a o kapoe i luku ia aole lakou i hoola hou ia mai. 

            Ua kuu ia ko lakou mau kino no ka make mau loa, aole he ola hou ana no lakou, nolaila, ua ike o Luukia e kana hana hope loa keia no ka hoomaemae ana i kona mau aupuni me kona mau kanaka ponoi.

            O ka hoike a ka nuu ia Lonokaiolohia, o ka lahuikanaka iloko o kona wahi aupuni uuku oia kau e hoonoho ai i mau moi no na aupuni kanaka ole, a oia kou hoomaemae ana i na aupuni au i luku ai.

            Pane mai o Hainakolo imua o kona akua, ua pau na hana a Luukia a me kana keiki no ka hoomaemae ana. Pehea la o Keaoolino nei e hana oe elike me na kuhikuhi mai ka nuu mai no ka maemae o Keaoolino nei, a o ka poe i make i na kiai naue ole o Keaoolino nei e hoonalo ia ko lakou mau kino no ka wa mau loa.

            Pane mai o Kuahailo imua o kona mau hoa a me kona akua i ka mahaku, ua loaa ia kakou ka lanakila mai na lima mai o na enemi, ua nalo lakou a me ka lakou mau hana ekaeka imua o kakou, ua kuu ka luhi iloko o keia hana nui weliweli a’u i ike mua ole ai, oiai, e ola ana ou mau kupuna.

            Aka, i hookahi a’u ninau imua o kou ihiihi e kuu akua, ua pau ka hana, heaha ka hana hope a kuu akua?

            Pane mai o Keaniniulaokalani ia Kuahailo, ua loaa ia oe ka mana piha mai ka nuu mai, a ma ia mana kaua e hui ai no ka wa mau loa ma keia hope aku.

            Nou e Hainakolo i ka nuu, ua loaa ia oe ia kuleana no Keaoolino nei a me na kiai naue ole.  A e hui mau oe me kou mau kuhina no ka malama ana i ka maluhia no ka wa mau loa, a na ka nuu e hoohui ia kaua aole na kahi mea e ae, pela e lanakila ai oe a me kou lahui.

            Ua hoea mai la ka moku lawekoa Meade mai Kapalakiko mai, me ka piha koa no Manila.

 

HALE O NA LUNAMAKAAINANA

(Mai ka aoao @ mai.)

 

            Ma ka hora 9 o ke kakahiaka Poalua aole i hoea ae o Lunawalaau Akina, nolaila, ua lawe ae ia o Bekele kona hope i ka noho hoomalu ana i ka hale.

            Na Wilikoki he noi mahope o ka noho ana o ka hale i $65,000 no na alanui o Kauai, a na Kekaula i $19,000 no na uwapo o Kau ame Kona.

            Ua hoike ia mai ua waiho ia aku la ka bila haawina $45,000 no na hoolilo o ka ahaolelo i ke kiaaina no ke kakauinoa ana mai i ka hora 10 o ke kakahiaka Poakahi nei.

            Ua hoololi iki ia ka bila a Hoogs e papa ana i na keiki oo ole aole e hana maloko o na hele inu rama, aka, ua ae ia no nae ma na hotele.

            Na Mahoe he bila e hoopau loa ka pauku 31 o ke Kanawai Kivila e pili ana i na poe piliwaiwai.  Ua hoopanee ia keia bila a noonoo hou ia aku. 

            I ka auina la ua holo ka bila ilio a Haaheo e hoemi ana i ka auhou o na ilio wahine ma ka heluhelu elua ana.

 

HALE O NA LUNAMAKAAINANA.

 

            Noho ka hale i ko lakou manawa maa mau ma ke kakahiaka Poakolu nei.  He nui na mea i noonoo ia.

Na Puuiki he noi i $16,000 no na alanui me na uwapo o Kauai.  Waiho ia maka papa.

            Noi o Kaauwai i $45,000 no na hale kula o Kauai.

            Na Hihio he noi i $15,000 no ka hana hou ana i na alanui o ka apana o Lahaina.

He palapala noi na Keiki i $5000 no na alanui o ka Apana Eha.

Bila 15, e pili ana i ka hoemi ia ana o ka auhau o na ilio, ua laweia mai ia no ka heluhelu ekolu ia ana a aponoia.

Bila 40, e hoopau loa ana i na opio i ka hana ana maloko o na hale inu rama, holo ma ka heluhelu ekolu ia ana.

Ua hoao hou ae o Mahoe e hapai i ka bila kaa hapaumi, aka, hoome hou ia aku la no nae ma ka papa.

Bila 48, e haawi ana i aupuni okana ma Hawaii, ua laweia mai, hooholoia ma ka heluhelu ana.

Eia ke hopuhopu ia mai nei na ilio mekala ole.

Ua haawi ae ke Keikialii Kawananakoa he paina luau luhi no na poe i komo ma kela hana nui o ka hapai ana i ka lea no ka Home Hoohanau Kapiolani, ma kona home ma Pualeilani, Waikiki, ma ka po Poakolu nei.  Malaila pu ae ka Moiwahine Liliuokalani.

 

MAU HAWAII NO KA HOIKEIKE O BUFFALO.

 

E lawe ia aku ana e W. Maurice Tobia no ka hoikeike nui o Buffalo he kanaha mau Hawaii, a mawaena o lakou o Kimokeo a me Opu no ka hookuku ana aku me na poe loea au o ka honua nei e hoea ae ana ma ia hoikeike a e hoao pu ana no hoi o Opu e au i ka wai kaulana o Niagara.  Ka puali himeni kekahi o ke kula Kamehameha iloko o keia huakai, aka, he poe loea himeni e ae no hoi kekahi mawaho ae o lakou oia o W. J. Coelho, ka Lunahoponopono mua iho nei o ke Kuokoa, C. H. Baker, a me kekahi mau lede Hawaii.  Iwaena o na poe loea hookani pila o David Nape a me Mekia, kekahi mau keiki Hawaii i ike nui ia.

            He mau lede hana peahi, moena, a pela aku, e lawe pu ia ana me kekahi poe hula Hawaii.

            Ma ka Tobin hoike he nui na lahui like ole ana i lawe ai ma na hoikeike iloko o na makahiki he 12 i hala ae nei, aole loa i loaa ia’u he lahui e like me ka Hawaii ka nanahe o ka leo ma ka himeni, a he poe akamai loa hoi iwaena o na ili hauliuli o ka honua nei ma ka hookani ana i na mea kane.  A ke kaena nei hoi au aole lahui ma ka honua nei i loaa aku ka nani o ka leo o na Hawaii ma ka himeni.

            E haalele iho ana keia poe Hawaii ma ka mokuahi Ventura o ka la 2 o Aperila ae ne no ka hoikeike o Buffalo, Nu Ioka a ina aole he mau kuia e hoea aku ana lakou i ka hoikeike nui o Sana Lui i ka 1903.

 

HE HUAHELU PAKALAKI.

 

            O ka huahelu 2 he huahelu pakalaki ia, ma ka manao ana o kekahi poe mawaena o na Mei o Enelani.  O ka huahelu 2 ua ike nui ia ma ke au o ka Moiwahine Vitoria.  Ua hanau ia oia ma ka la 24 o Mei, poni ia i moiwahine, Iune 20, he 62 ka nui o kona mau makahiki i noho ai ma ke kalaunu, 82 makahiki o kona ola ana, a ua kanu ia hoi oia ma ka la 2 o Feberuari,  O na poe a hooiaio nei he huahelu pakalaki ia maluna no ia o na moi e kau ana ka huahelu II maluna o ko lakou mau inoa penei:

            Ethered II ua kipaku ia aku oia mai kona nohoalii aku, Harold II ua pepehi ia oia ma Hastings, Uilama II ua kipu ia oia ma New Forest, Heneri II ua hakaka oia no kona nohoalii, Edewada II make powa ia, Rikeke II ua hoopau ia, Kale II ua kipaku ia, James II ua haalele aku oia i kona nohoalii malalo o ke kue ia, a o ka nohoalii hoi o Keoki II, ua hoopilikia ia e ke kaua kuloko. – Philadelaphia Telegram.