Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 14, 6 April 1901 — Page 1
This text was transcribed by: | Katy Darlington |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
HILO BAY, HAWAII
UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO
HOOKUMUIA I MEI 20, 1895
------------
BUKE VII HONOLULU, POAONO, APERILA 6, 1901 HELU 14
------------
NA MEA HOU O APERILA EEPA
---
Ma ka Poakahi la ekahi o Aperila nei, ua olohani like ae la na "malama moku" o kahi mau hoi moku holo pili aina o kakou nei, mamuli o ke eke hoopiipii hou ae i ko lakou uku iluna.
---
Ma keia Poakahi like no, ua olohani like ae la na Solona o ka Hale olalo, a ka make loa ia iho la i ka Bila Taramu We, nona na pali opihi i pau iho nei i ke ku'i ia e kamahi eepa o Waolani, he NA ka ia la iluna o ka papahele o ka rumi kapu o "eha ke manao". I ke kolohe no o kamalii, me ai no hoi paha, noonoo ana, hoonuu ina, hookoe ana. Aole ka awanei o ka ai a Mano no ka lakou nei nana kumu pali.
---
Ma keia la no i pae mai ai ka Elele Lahui, maluna o ka moku koa Hanakoke me kona ola kino ulumahiehie, ua hele wale a maholehole i ka pehia e ka hunakai, i ia mai he wahi huipa opiopi kana i lawe mai nei, i mea hili no na kikala o kamalii eepa o Waolani.
---
O ka panina hope o na mea hou o Aperila fulu, e waihaalulu ia ana kamalii "sevana ilevana" o Puunui o uka aku.
------------
NO KA HULI PONO ANA.
---
Ma ka noho ana o ka Hale o na Lunamakaainana ma ke kakahiaka Poaha nei, ua lawe mai la o Makainai e koho ia i ehiku komite no ka huli pono ana i ka oiaio o kekahi manao kipe i hoopuka ia e KE ALOHA AINA.
Mahope o kekahi kamailio ana maluna o keia kumuhana ua koho ia iho la he ehiku komite oia o Kumalae, Makainai, Keliikoa, Mahoe, Puiki, Bekele a me Emaluka.
O ka nupepa Avalataisa kekahi i manao ia e huli pono ia kekahi mea ana i kamailio oi no na hoa Home Rula, aka, ua unuhi hou ia aku nai ia manao e pili ana no ia nupepa.
------------
PAA O AGUINALDO I KA HOPUPIO IA
------------
Ma ka hoea ana mai nei a ka mokuahi Sonoma, mai Kapala kiko mai, ua lawe mai oia i ka hoike no ka hopu pio ia ana o Aguinaldo e Kenerala Amerika Funston.
Manila, Mar. 28. O na lawelawe wiwo ole ana a Kenerala Frederick Funston no ka hopu pio ana ia Aguinaldo ma kona wahi e pee ana ma ka apana o Isabelia, mokupuni o Luzon, ua holopono ia hana. Ua hopu pio ia o Aguinaldo ma ka la 23 o Maraki. Ua hoea mai la ka mokukaua Vicksburg me Kenerala Funston me Aguinaldo.
Ua hoomaka ia ka huakai no ka hopu pio ana ia Aguinaldo ma ka po o ka la 8 o Maraki, me 78 Pilipine malalo o ke ala kai ana a Kapena Hazard o ka puali kaua lio 11 me kona hoahanau Lutanela Oliver Hazard. Ua laweia o Kapena Harry Newton no kona kamaaina i ke kuono Casiguran, o Lutanela Mitchell ua hele aku oia ma ke ano kokua no Kenerala Funston. O lakou a pau aia malalo o ka hoomalu ana a Kenerala Funston. Ua aahu ia lakou iloko o ka aahu o na koa Amerika me na hoailona alii ole a ma ko lakou mau kua e auamo ana lakou he wahi paa huluhulu e like me na pio. Ua haawi ia ke kanoha i na Pilipine e hoolohe i na kauoha a na alii.
Ma ka waanao o ka la 14 o Maraki, ua hoea aku la ka mokaua Vicksburg me ka puali no ka hopu pio ana ia Aguinaldo maluna ona, ma kahi he 25 mile ma ke hema o Casiguran. Ua lele aku na Amerika a maki aku la no Casiguran. He wahi keia i noho ole ia e na Amerika, a o na kanaka oia wahi he poe kakoo i na poe kipi.
Ua hoike wahahee aku na alii Pilipine he mau pio Amerika keia a lakou e lawe ana imua o Aguinaldo, a na hilinai ka luna koa o Aguinaldo. He ekolu ia o ko lakou hoopaa hoopunipuni ia ana, ua nee aku iaka huakai no Paranan, kahi a Aguinaldo e noho ana. Ma ka la 22 ua hoe aku la ka huakai ma kahi he 8 mile mai Paranan, ua pololi lakou mamuli o ka nele i ka ai, ua hoea aku ka hoike imua o Aguinaldo, no keia pilikia. Ua hoouna koke mai la oia i ka lako ai me ke kanoha pu mai e malama ia na pio Amerika me ka maikai.
Ma ke kakahiaka o kekahi la ai ua hoomau aku la ka nee ana o ka huakai a halawai aku la me na koa kiai kino o Aguinaldo a haawi ia aku la ke kauoha no ka lawe ana aku i na Amerika.
Ua komo aku la na Pilipine alii kipi iloko o ka hale o Aguinaldo, a o na koa Pilipine ua la ina ae la lakou mamua o na kiai o Aguinaldo. A i ka ike ana o ke alii e hoomalu ana i na Pilipine, eia na kiai ke haka pono nei maluna o na Amerika me na mano hoohuoi, ua haawi koke aku la oia i ke kauoha no ke ki pu ana. He ekolu mau kiai o Aguinaldo i make, ua panai mai ka lakou a auhee aku la. A o na alii kipi i komo aku la ia Aguinald iloko o kona nanea nui. Ua kue mai kona mau alu kakaikahi, aka, ua hiki ole nae lakou ke Ianakila. Ua olelo ae o Aguinaldo aole oia e lawepio ia e like me keia, ina i maopopo mua iaia. He kanalima wale no kanaka o Aguinaldo i ka wa i hopu pio ia aku ai.
------------
EIA KE ALOHA AINA ke ku n@ ma ka aoao o ka lahui a paio mau aku no ko lakou pono me ka wiwo ole.
He anaina ike kai haawi ia ae mauka o ke kula keikikane Kamehameha, no ke poo kumukula hou oia kula Mr. Dyke, ke pani ma kahi o U. Thompson i w@ o mai, he nui na poe i hoea aku ma ua anaina ike, mawaho ae o na haumana o ke k la, he mau hoa kekahi o ka Ahaolelo.
------------
MAHUKA A HOPU HOU IA
---
Ma ka Poakahi nei ua mahuka aku la he paele nona ka inoa o Wood mailoko aku o ka halepaahao o Kawa ma ka pinana ana ma na paia pohaku iaumania o ua kakela nei nona ke kiekie he 25 kapuai.
Ua olelo ia ae ua like ua pa pohaku kiekie la iaia me he mea paani la, a iloko o na sekona pokole ua kau aku la oia iluna o ka pa a lele aku la ma kela aoao, me he wahi haahaa la, aka, ia wa no nae na ike ia mai la oia e kekahi kiai a nana i hoike aku i ka lohe i na mea a pau maloko o ka halepaahao, a hoomaka koke ia aku la ke kolohe e uhai.
Ua holo aku oia no uka o Kalihi, me ka manao e pakele ana oia, a malaila i pee iho ai oia iloko o kekahi luawai, aka, ua hoea aku nae na makai a hopu iho la iaia.
O ka paahao mua keia nana i pinana na paia pohaku laumania o Kawa me kekahi mea ole nana oia e kokua, aka, me kona mau lima a me na wawae wale no. Ua olelo ia he paele maa mau no keia i ka aihue ma Alabama kona aina i hele mai ai. O ka limahana paele keia nana i aihue mai ne kekahi mau haneri dala, ma Kahului, Maui a no keia hihia oia e hoopaa ia nei no ka hookolokolo ana aku.
------------
NA KA AHA UWAO E HOOPONOPONO
---
Ladana, Mar. 25. E like me na hoike i loaa mai Sana Petoroboro mai i ka nupepa Times, ua ae aku ia o Kauna Lamsdorff, ke Kuhina Rus a o ko na aina e ia Beritania, e hooponopono ia keia hoopaapaa o ka palena alahao ma Te@ntsin e kekahi aha uwao e malama ia ana e Kauna Von Walders@e.
O ka nui o keia palena aina a keia mau aupuni elua i hookokoke aku nei i kahi o ka hookahe oko he hapa-eke wale no ia.