Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 14, 6 April 1901 — Page 6
This text was transcribed by: | Mary Deguzman |
This work is dedicated to: | kumu patrick makuakane |
KE ALOHA AINA
POAONA, APERILA 6, 1901.
PAGE 6
OLAHANI NA MALAMA MOKU
----------------------------
Ma ka Poakahi nei i haalele aku ai na malama moku a pau o na hui mokuahi holo pili aina o Poka ma ame Waila ma, i ka hana hou ana maluna o na moku o keia mau hui no na uku hana e uku ia nei ia lakou keia wa.
He elua mau mokuahi holo pili aina i hiki ole ke haalele ia la, mamuli o ka ka haalele ana o ko laua mau malama moku ekahi, elua ame ekolu. O ke kumu i hiki ai ka olahani a keia poe, no ka mea, he kakaikahi loa o lakou i loaa ka laikini holo malama moku, a o na poe wale no i loaa ka laikini kai ae ia e holo malu na o keia mau moku ma ke kanawai o Amerika, a o ka moku e holo ana aole he laikini o kona mau maalama moku e hoopilikia ia aku no kona mau agena e ke kanawai.
Ma ka la 12 aku nei o ka mahina o Maraki, ua halawai ae na malama moku o keia mau hui mokuahi elua a hooholo iho la e hoopii ia ko lakou mau uku hana e like me ka uku e haawi ia nei i na malama moku na Amerika, oia hoi, no ka malama moku ekahi, $90 o ka mahina, malama moku elua, $75; malama moku elolu, $60; aole hoi e like me keia e ike ia nei o ka malama moku ekahi no na mokuahi nunui $17.50 o ka pule. moku liilii15 o ka pule, a no na malama moku elua me ekolu $10 o ka pule.
Ma ia la no a na malama moku i helawai ai ua hoouna ia aku la he palapala hoopii i na hui moku elua o Poka ame Waila ma aka, a hiki mai nae i ka Poakahi nei, Aperila 1, ka la a lakou i hooholo ai e haalele i ka hana, ina aole e hooko ia mai ana ka lakou noi, ua hoouna hou aku la lakou he elua mau malama moku oia o Tutt o ka mokuahi Kalaudina ame Grafton o ka Hanalei.
Ua lele pi koke mai ka hui mokuahi o Waila i ka wa i ike mai ai i keia mau elele i hoouna ia aku e lakou, a mahope o na hoopaapaa ana ua kipaku ia mai laua. Ua hele aku laua no ke keena mokuahi o Poka ma, a malaila ua halawai hou no laua me ka nele, a no ia kumu ua hooholo iho la lakou a pau e haalele i ka hana hou ana maluna o na moku a hiki ia ahiahi he nuku loa na poe i ae e hoi hou aku i ka hana, a o ka hapanui ua hoole loa lakou i ka hoi ana aku e hana a hiki i ka hooma huahua ia ana o ko lakou mau uku.
Ma keia mau hana a na malama moku, ua hiki ole i kekahi mau moku o ka hui o Poka ma ke holo aku, oia ka Iwalani, Mikahala, Niihau, Maki a me Keauhou. A o na kapena o keia mau moku ua holo malama moku aku lakou no Hanalei, Waialeale, a me Malulani.
----------------------------------------
HALE O NA LUNAMAKAAINANA.
--------------------------
Ma ka noho ana o ka hale o na Lunamakaainana ma kela Poaha aku nei, ua apono ia ka bila 41, e pili ana i ke kahea ia ana o na alanui.
Na Kupa he palapala e hoike mai ana ua hakauinoa ke Kiaaina i ka bila haawina no na hoolilo o o ka Ahaolelo.
Na Mannekea he bila haawina o $15,000 no ke kukulu ana i mau pahu uwila alanui kahea i ka oihana makai.
Na Robikana he hoololi i ke kanawai e pili ana i ka hooiaioia o na aie aupuni a me ka uku ia ana o ke dala, holo ma ka heluhelu ekahi ana.
Ma ka noho ana o ka hale i ka Poalima, na Nailima he hoololi no kekahi mau auhau e hana ia nei ma keia mau paemoku.
Na Penikalaka be bila e hookau ia ka anhau o $10 maluna o kela a me keia tona kopaa i ka makahiki.
Na Mokimana he olelo hooholo i ka uku o kela a me keia paahana o ka Ahaolelo, apono ia.
Na Kauimakaole i lawe mai he olelo hooholo i hale hoopaa ma ka hale o ka luna paahao $1,000 i Hope Makai nui no Kipahulu $35 o ka mahinaa, $250, i halekula hou me hale noho no ke kumu ma Ulaino, Hana, $1500, apono ia.
Heluhelu elua ia ka bila 55e pili ana i ka a'o ia ana o ka olelo Hawaii a me Enelani iloko o na kula aupuni a me kula kuokoa, waiho ia i ke Komite Hoonaauao.
Ma ka noho ana o ke kakahiaka Poaono nei, ua huipu mai la ke Senate no ka noonoo ana i na Senatoa e koho ia on ka manawa o eha makahiki. Aole nae i holopono na hana a hiki i ka hoopanee ana a noho hou i ka Poakahi.
Ma ka noho hui hou ana o ka Hale o na Lunamakaainana me ka Senatoa i keia kakahiaka Poakahi no ka noonoo ana i na Senatoa i loaa na ulia laki o ka noho hou ana aku no ke kau o eha makahiki, ua hoopanee ia aku la ia e ka hapanui o ka hale a lawe ia mai i ka piha ana he 50 la o ka noho ana o ka ahaolelo. Hooholoia mahope o kekahi mau hoopaapaa ana.
Ma ia wa i noho ai ka hale e like me kona mau. Na Mahoe i hapai hou mai i ka bila Hui Kaa Hapaumi, aka, mahope o kekahi mau kamailio kue ia ana o keia bila, ua lawe ia mai la no ke koho ana, a o ka hopena ua make loa aku la ia .
Na Kaniho he olelo hooholo e hoolilo ai ka Poaono i la uku dala, a o ka uku hana paa mau i $1.00 o ka la koe na uwapo, a e hoopau loa ia hoi ka palapala ae no ke kanu ana i na kino make, ua nui ka aka o kekahi mau hoa o ka Home Rula, no ka mea, ua haupu ae la lakou he la kela i piha me na hana eepa.
--------------------------------------
NALETA.
Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hooopuka ia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna o na poe na lakou i kakau mai.
KE WAWA IA MAI NEI.
-------------------------
I ka Nupepa KE ALOHA AINA, Aloha oe:------
E oluolu oe e hoike ae i na mea hou o Pauwela i ke akea, i ike mai ai ka lehulehu i ka manao o na huaolelo e kau ae la maluna.
Ma ka Poaono i hala aku la, loaa iho la he kuee mawaena o kekahi o na kahunapule o ka Hoomana Naauao o auwela me kana wahine iho no, o ka hopena i ikeia ua puka loa ae la i ke akea, o Palea ka inoa o ke kane, a o Kamaka ka inoa o ka wahine, a ua poni ia laua a elua ma ke ano kahunapule.
Ma ua Poaono la, a e kokoke aku ana paha i ka hora eiwa o ka po, pa@e mai la kekahi leo wahine mai kekahi halae okoa aku, e kahea ana ia Palea no ka hiki ana aku ma kona hale, a oiai, laua e makaukau ana e hooluolu no ko laua wahi moe, ua ala hou mai la o Palea, a e makaukau ana no ka hele aku e hooko i ka leo kahea, ua pii koke ae la ka inaina o ka wahine, lalou aku la he ipukukui helepo, a paki iho la, la lau aku la i ka lole o ke kane e komo ana, a uhae ae la, a hoomaka laua e aumeume, iloko o keia manawa, ua kahea ae la o Palea i kokua ma kona aoao a no ka mea, ua pupule ia kana wahine, ua mui na lima kokua ma ko Palea aoao, a ma kana kauoha ua hauhoa ia na lima o ka wahine i ke kaula, ua telepona ia i ka makai, no ka lawe an aku i keia wahine pupule i ka halepaahao.
A he hora okoa paha a oi, ua hiki aku la ka makai, a lawe loa ia mai la ka wahine no ka halepaahao ma Paia.
Ke hoole mau ae nei ka wahine aole ona pupule, aka, he huhu no kona i kana kane, aole o ka manawa e kokoke ana e moe, o ka manawa ia o ka hele aku.
Ma ka olelo mai a ka maki, aole oia i ike iki he wahi ano pupule ko keia wahine, ma ka wahine, ma ka olelo ana, ma ka hana ana a me ka ai ana he maikai loa, nolaila, me ka makai oia i noho ai ia manawa ma Paia.
Ma ka Poakahi ae, ua lawe ia keia wahine imua o na kauka, no ka nana ia mai, ina he pupule io ko keia wahine, ma ka hoike ana a na kauka, aole loa he pupule o keia wahine, a aole loa he wahi ano ma'i i loaa iaia, a pehea la i hoopaa ia mai ai keia wahine no ka pupuli, nolaila, ua hookuu loa ia keia wahine malalo o ka ike a na kauka.
Oiai, kona manwa e noho ana me ka makai, ua hoike mai oia i na mea a pau e pili ana no ko laua kuee mau me kana kane.
Ua kauoha ia ke kane no ke kii ana mai i kana wahine e ka Luna Makai, ua kii mai ua Palea nei i kana wahine me ka hoole ana i ka ike o ke kauka, a me he mea la, ma ka mnana aku, he kau wahi lio hou paha, ke eena mai nei, ua makemake loa oia i kana wahine e kaawale i kahi noho o na pupule.
Eia kekahi, ua kaulana loa ae keia Hoomana Naauao ma ka lapaau ma'i, a he lehulehu loa na poe ma'i i loaa i ka ma'i hele aku no Pauwale, no ka mea, ke paha nai lakou aia ke ola malaila, me ka pule wale no, a ua hiki ke hoola i na ano ma'i a pau, ke hoike mai nei hoi ka Buke Nui o ka lau o na nahelehele ka mea e ola ai na lahui kanaka.
O ka mea apiki loa nae, ina he pupule io ko keia wahine, pehea la hoi i ola ole ai ka ma'i imua o ke alo, nolaila, ma kekahi ano, a o ka mea oiaio no paha, he ma'i no e ola ana ia lakou, a he ma'i no hoi e make ana, a pela no hoi me na kauka. Nolaila, ke wawa loa ia mai nei, elua kulana o keia hoomana, ka Hoomaana Naauao a me ka Hoomana Lapaau, ma kou noonoo iho, ua maikai ka hoomana, aka, o ka poe e lawelawe ana kai lalau.
Me ka oiaio, HANUMEAHOU.
-------------------------------------------------
O ka Hancock ka moku lawekoa i hoea mai la me 1,000 a oi koa hou no Manila.
He mea ehaeha no ko makou naau ka ike ana aku i kekahi Senatoa hanohaano o ka apana o Maui e hoike ana i kona pupule iwaena o ka lehulehu ma ka auina la Poaono nei.
------------------------------------------
HOOLAHA HOOKAPU I'A.
ONA I'A KAPU apau loa i hoolaha ia iho nei e J. W. H. Keanu ma ke kai o Kaakaukukui, ua hoonau pau ia, i hookahi i'a kapu wale no he Amaamaa. O na poe apau e hele ana maluna o ua kai la me ka lawe ana i ka i'a kapu a ka mea nona ka inoa malalo iho e hoopii ia no ma ke kanawai no ke komohewa ke loaa aku i kuu mau luna a ia'u.
Owau iho no me ka oiaio. J W. H. KEANU. Aperila 2, 1901.
----------------------------------------
OLELO HOOLAHA.
------------------------------------
Ke hoike ia aku nei ka loe i na mea a pau he mau umeke ka lakou a me ka mea nona ka Moe Ko'a e waiho loihi nei ma kuu keena nei e kii koke mai lakou iloko o na la he 15 me ka uku pu mai i ka luhi o ko'u hoomaemae a malama ana a me ka hoolaha ana, a ke hala keia mau la i hoolahaia ai he mana ko'u e hoolilo ai i keia mau waiwai.
Owau no me ka oiaio. JOHN MALEY. Honolulu, Mar. 30, 1901.
s