Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 15, 13 April 1901 — Page 8
This text was transcribed by: | Kiara Puakenamu Leong |
This work is dedicated to: | Kealolahilahi Kapua |
KE ALOHA AINA, POAONO, APERILA 13, 1901.
MOOLELO HOONI PUUWAI
NO
Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele!
Ka Makaikiu Kupaianaha!
MOKUNA V.
KA MOLE O KA NAAUAO. – KE KII HOOLELEAKA KAMAHAO. – KA MAKAIEIU BELEINEHAMA.
No’u iho, ina he mea hiki i ka mana o na lani ke alakai pololei ia’u no ke alanui a ua kanaka loko ino ala i heleai, alaila, me kuu ikaika a pau, e hookolo no au mahope o kona meheu a hiki i kona paa ana he pio a he paahao na’u. Nolaila, e Mrs. Lema, ma ka hoikeike ana aku i ko’u ano imua ou e ae mai ia’u e ninau aku ia oe i keia ninau oia hoi, ua ike anei oe ia mea ka mole o ka naauao?
Ka mole o ka naauao! i hooho ae ai o Silevia. E Mr. Beleinehama aele loa au i ike ia mea ka, mole ka, mole o ka naauao. O ka mole o ka hewa oia ka’u i ike a maopopo, a oia mole oia ia au e ika mai la maluna o’u.
Ua minoaka iho la o Beleinehama no kela pane a Silevia, alaila, me ka leo akahele a moakaka, ua kamailio hou mai ia ia: Maloko o ka buke hemolele, ua olelo ia. O ka makau i ka Haku, a haalele i ka hana hewa, oia ka mole o ka naauao, aka, ma ka na poe akeakamai hoi, ua olelo lakou, o ka loko iloko o ka puniu poo o ke kanaka oia ka mole o ka naauao, a ma keia mahele hope la malaila auanei au e hoikeike aku ai ia oe.
Elike me ka’u i kamailio mua iho nei (elike me ka hoike a na poe akeakamai) o ka lolo iloko o ka puniu poo o ke kanaka ka mole ia oka naauao, nolaila, i mea nou e ike ai i ua mole ala o ka naauao, alaila, e makaikai aku kaua i ka hana a ua lolo ala iloko o ka puniu poo o ke kanaka, a e ike no auanei kaua na ua lolo ala i hapai i ke kanaka mai ke kulana lalo lilo loa mai o ka haahaa a i ka pane poo kiekie o ka hanohano, ua loaa i kekahi o lakou ka naauao oikelakela, a ua loaa hoi i kekahi o lakou ka hupo a hehena oki loa o ka haahaa ua lilo kekahi poe i kanaka kaulana loa maluna o na kahua kaua, kekahi hoi i loio pookela, kumuao akeakamai, poe kilo lani, poe hookele moku a me na hana akeakamai a pau.
A o kekahi o lakou ua lilo i poe loea a i limahei hoi no ka hulu pena kii, e hoolilo ana i ka helehelena o ke kanaka iluna o ka apana pepa a i ole lole paha, i kuio me he la, he kanaka ola maoli oia elike me kaua nei. Oia mahele o ka mole o ka naauao, o kou hoaaloha nei kekahi i helu ia iloko oia papa. I mea nou e ike ai i ka mole o ka naauao i loaa ia’u ma ia hana, ke noi hou aku nei au i kou oluolu, e hoike mai oe ia’u i na hiohiona o kau kane mare, a na ka oi no ia o ka’u peni kala e hoike mai i ka mea huna pohihihi i huna ia ma ka welelau o ka hulu pena kii.
Elike me ke noi a Beleinehama ua haawi mai o Silevia i ka ae ma ke kunou ana o kona poo, a mamua o kona hoike ana mai i na helehelena o kana kane, ua haupu ae la ia no kana hapuu bebe, a oia kana i hoike mai ai i mea e hooluhi ole ia ai o ke keonimana opio, aka, o ka pane ma ka aoao o ua keonimana ala, ua makemake oia e hoolele i kana kii kamahao a kupaianaha mai na mea mai e hoopuka a kamailio ia mai ana e Silevia.
Nolaila, me ke kali a hoapaapa hou ole ia o ka manawa o ke kana ka hoolele kii aka kamahao, ua hoomaka mai la ua ui Silevia nei e hahai me ke akahele, a o ua kanaka opio ala hoi, ua wehe ae la ia he apana pepa manoanoa mailoko ae o ke eke o kona kuka, nona ka loa a me ka laula o hookahi kapuai koea. Maluna o keia apana pepa i paahana iho ai oia ma ke kaha a kiko ana mao a maanei elike me na mea a Silevia e hoike ana no na hiohiona o kana kane, ia wa i lawe palanehe ae ai ke kanaka opio Beleinehama i kana penikala, e pii ana iluna a e holo ana ilalo, io hoi, a ia nei, a i ka hopena hoohuli mai la ia i ua apana pepa ala imua o Silevia me ka ninau ana aku. O keia anei na helehelena o kau kane mare Ailika Lema?
Me he la i kiola ia ae ua ui Silevia nei mai kona noho ae, iaia i ku ino ae ai iluna, aa ae la kona mau maka a puili na lima ma ke alo, a hoopuka mai la i keia mau olelo:
O na helehelena kena o kuu Ailika lokoino aole he mea okoa, ina he kino ola keia, alaila, e lu aku no au imua o kona alo i ka’u mau ahewaana no kana mau hana kumakaia a aloha ole ia’u. E Mr. Beleinehama, nani ka nui o kou naauao ma ka hoolele ana i na helehelena o kuu Ailika a paa maluna o keia apana pepa, aka, e lawe aku i ka’u mahalo ana maluna ou, a e hoomanao iho o oe ke kanaka opio makamua loa a’u i ike ai ua hiki ke hoolele ia ke aka helehelena o kekahi mea a paa elike me keia, ma ka lohe wale no i na olelo e kamailio ia aku ana.
Alaila, ke hoomaopopo ala oe e Mrs. Lema, o keia kekahi mole o ka naauao i haawi ia mai ai iloko o na kalena lolo poo o kela a me keia kanaka, a o keia ike oia ka’u i haawi ai me ka ikaika o ko’u lolo e hiki aku ai i ka pahuhopu o kena alahele, a ua loaa no hoi ia’u elike me ka’u i kuko ai. Nolaila, elike me kau i hooia mai nei o na helehelena a me na hiohiona keia o kau kane mare, alaila, e lohe oe e Mrs. Lema e hookolo aku ana au mahope o kona meheu a hiki i kona loaa ana ia’u ke ole e ale kahua iaia. Aole loa he palena o ka honua nei e hele ana ia’u i ka hoohulihuli ole ia o na pohaku, ina ua pii oia iluna o ka lani, e hiki ana no au ilaila, ina aia oia malalo o keia honua, e iho like aku ana no maua. No ka mea, owau nei e ku aku la imua o kou alo o Heneri Beleinehama au ka mea i kapa ia iho, ka makaikiu kupaianaha. Ano, ke maopopo ala ia oe ko’u ano, a o ka moolelo e pili ana ia’u e lohe ana oe mai ko’u mau lehelehe ponoi aku.
A! E Mr. Beleinehama, he makaikiu ka oe? wahi a Silevia i ninau mai ai me ke ano pihoihoi ana ae o na helehelena.
Ae e Mrs. Lema, o ka’u oihana ia e lawelawe nei, i pane koke aku ai e Beleinehama.
Aka, he keu nae kou lua ole ma keia hana au o ke kaha kii, ua hiki i kou akamai a me ka h@i o kou lima ke hoolele i ke aka helehelena o kekahi kanaka a paa maluna o kahi i makemake ia ae e hoolele, a ke hauoli nui loa nei au no ka loaa ana he hoaaloha maikai no’u iloko ou, a ke hauoli pu nei hoi au e lohe i kou moolelo, wahi a Silevia.
Pane aku la o Beleinehama. E ka madame, i ka hoomaka ana e hoikeike a hahai aku i ko’u moolelo e hoi hope aku ka’u hoomanao ana he umi makahiki i hala, iloko oia mau makahiki mamao i hala hope aku la, aia au e noho paaua a e hooikaika ana malalo o Cicelo ke kanaka loea o ka hulu pena kii ma ke ano he keiki lawelawe. No eha makahiki o ko’u noho kauwa a lawelawe ana me ua Cicelo nei, aia hoi, ua nalowale kupanaha iho nei ua haku hana ala o’u, a iloko o ko’u pihoihoi a hopohopo nona, ua hoike aku la au i keia mea imua o ka oihana makai o Ladana, a o ka hopena oia hoike ana aku a’u no kela lono e pili ana no Cicelo, oia no ko’u hopu ia ana a hoopaa ia iloko o ka hale paahao me ka inoa ekaeka loa o ka pepehikanaka.
Ae, ua hopu ia iho la au malalo o kela karaima hilahila o ka limakoko a me ke kakauha, kekaraima hoi a’u i paumaele ole ai ko’u mau lima me kona koko. Iloko o ka’u mau hoike ana a me na hoole ana no ko’u hewa ole, aole loa kela oihana makai o Ladana i hoolohe mai imua o ka aha hookolokolo i kuni a hoopaa loa ia iho ai kela karaima maluna o’u me na huapalapala nunui, “ka pepehikanaka o Sir Cicelo.” I ka wa a ka aha i hoopuka mai ai i kela mau huaolelo, aole i kana mai ko’u kaumaha a me ka ehaeha no keia kulana pakalaki i kau mai maluna o’u, ua noi aku au i ke Akua e haawi mai i na hoopakele ana ia’u mai na lima mai o ka enemi (kanawai), a he mea oiaio, ua hoolohe mai Oia i ka’u leo pule, a he eha pule mahope iho, aia au he kanaka lanakila e hele ana i ka loa a me ka laula o ka aina malalo o ka inoa hilahila, ke kanaka opio pepehikanaka mahuka. Ae e ka madame, ua mahuka mai au mailoko mai o ka hale paahao towera a holo aku la a huna ia’u mai na maka mai o ko ke ao nei me na manaolana e hoikaika me ka pauahoole e loaa ka mea pohihihi e pili ana i keia nalo wale ana o Cicelo a me ka loaa ana hoi i kou inoa i hoino wale ia na hoomaikai ia ana.
Nolaila, i kela la o’u i mahuka a nakolo mai ai mailoko mai o na paia pohaku paakiki o ke towera, ua hoolilo koke iho la au ia’u iho i makaikiu a hanu aku la mahope o ka meheu nalowale a maopopo ole o Sir Cicelo, puni ae la ia’u o Euelani hoea mai la i Sekotia nei, kipa loa aku la i Irelani a me Wale, a o ka hopena o keia huakai waiwai ole a’u, he nele a me ke pono o na manaolana, ia’u ma kela huakai hele o ka pakele a me ka mahuka, aia he puu dala nui o kanalima tausani ke kau ala maluna o kuu poo no ke ola a me ka make.
HE MAU LOIO HAWAII.
O Lunakanawai Johnson, i kipa mai la i anei ma ke alahele no Manila, maluna o ka moku lawekoa Bufford, no kekahi mau makahiki @he kakauolelo no ke keena loio o ke kula nui o Mikikana, ka ekolu o na kula nui loa o Amerika Huipuia, aia maloko oia kula nui ma Ann Arbor wahi ana, he elua mau keiki Hawaii. O kekahi o laua o Aluli o Maui, he Hawaii opio i ike nui ia, a o kekahi o Mr. Lindsay.
Ua haawi mai o Johnson i na hoomaikai ana no keia mau opio no ka holomua ma ka laua haawina a’o a e puka pono mai ana laua ma ke kulana loio. Ua olelo ia ae o na Hawaii mua loa keia i loaa na a’o ana ma kekahi kulana nui o Amerika Huipuia. Aloha no ia mau hawaii e imi la i ka naauao.
KULA A’O BAIBALA.
Ma ka noho ana o ka halawai o ka Ahahui Mokupuni o ka Hoomana Karistiano Naauao, ma ko lakou luakini Kealaulaokamalamalama, i ka la 2, 3 a me 4 o Aperila nei, ua hooholo ia e kukulu ia ana he kula a’o Baibala i na hoahanau opio a me na makua o ua hoomana ala ma keia mua aku.
He elua palapala hoopii i heluhelu ia ae imua o ka halawai a ka Papa Ola ma ka auina la Poakolu nei he hookahi no ke kipaku ana ia Reynolds, a he hookahi no hoi no ka hoonoho ana no iaia ma ia kulana. Ma ka noonoo akahele ana a ka Papa Ola, ua hooholo iho la lakou e paa no ia Reynolds, no ka mea, aole i loaa na kumu kupono e hoopau ai oia.