Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 16, 20 April 1901 — Page 8

Page PDF (618.22 KB)

This text was transcribed by:  Naomi Ajello
This work is dedicated to:  to my Hawaii Hamachi Ohana

KE ALOHA AINA, POCONO, APERILA 20, 1901. ______________________________________________________________________________

MOOLELO HOONI PUUWAI

-------:NO:-----

                        Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele!

____________

Ka Makaikiu Kupaianaha!

____________

MOKUNA V.

KA MOLE O KA MAAUAO—KE KII HOOLELEAKA KAMAHAO—KA MAKAIKIU BELEINEHAMA.

   Na keia makana nui hewahewa a me keia karaima eleele o ka hilahila ole i kuni ia mai maluna o’u, @a ia mea i hookonokono ma ia’u e haawi au i ka’u mau makaala ana a pau e komohia hou ole aku ai au iloko o ke towera ma ke ano he pio a he paahao no nana no ka make, o kuu wahi home me kuu wahi mama aloha, e ku ala ma alanui Bule, ua paa mau ia i ke kiai ia e na makai, aka, a hala nae he ekolu makahiki o ko’u aea ana akahi no au a hehi hou i ka papahele o keia home aloha o’u, a komo nou hoi iloko, i na apo pumehana ana a kuu makuahine, no na hora pokole wale no ua kaawale hou ae la maua, e wehe ana i ka puli hookoo ia loko.

   Hookahi makahiki mahope iho o kela hui ana o maua me kuu makuahine aloha, aia hoi, ma kekeahi la e malamaia ana o na hana hoikeike iloko o Parisa, ua loaa iho la ia’u ka mea a’u e huli a e imi pau aho ole nei no keia mau makahiki loihi eha, oia hoi, o Cicelo, ka’u kumu ao kaha kii, ua ano paweo no oia i kkona ike ana mai ia’u me he ia ala ua pa makau mua a ano a he aku la iloko o ke aluka o na makaikai, aka, me ko’u nana ole aku i hana ano hana, ua lalau llima ikaika aku la au ma kona mau pooaiwi a hoohuli ino mai la iaia me ka haawi pu ana aku i ka’u mau olelo oolea o ka ninau, eia nae ma kahi o ka pane ana mai i ka haina o ka’u ninau, ua hoao ae la oia e kahea i mau lima kokua, aka , me ka hikiwawe, ua onoou koku aku la au i ka’u pu panapana ma kona mau puka iho  a kauoha iaia he paahao oia na’u ma ka inoa a ke aupuni o Enelani.

   Na keia pane a’u me ke oolea, aa ia mea i pani koke iho i kona waha mai ke kuhea leo nu ana ae, a anana mai lo oia ia’u me na maka oolea, a oiai, aia au iloko oia sekona malalao o ka hooko keuoha nolaila, ua kamaiho koke au ia au iaia me ka leo oolea.  Sir Porofesa Cicelo, eia oe i keia wa malalo o ka mana o ke aupuni o Enelani, a e hoihoi aku ana au ia oe ilaila, aka, e hoomanao ia nae e oe e ka Porofesa me ka poina ole, o ka minute mua loa au e kue a e pale mai ai i ka’u mau kauoha, alaila, e hoihoi aku ana au ia oe no Enelani, aole ma ke ano he kino ola, aka, he kanaka make oe me ka uku makana o kanalima tausani dala maluna o kou poo.

   Ua nana mai ua Porofesa ala ia’u me na maka e hoike mai ana, ua maka ikau ola e hooko  i ka’u kauoha, nolaila, i ka aui ana ae o kuu lima e hele, ua hooko mai la oia me ka kue ole, kau ma ke kaaahi no Mareseila ka pahu hopu, a malaila  , ua aku mai la ma ka kouahi no Enelani ka iho.

   Oiai, maua ma ko maua alahele no Beritania Ailana nei, aole loa au i haule hope ma ke kiai a makaala ana ai kela Porofesa, a hiki wale i ko’u waiho ana aku iaia iloko o ka lima o ka oihana makai, alaila, ua nonoi aku la au i ko’u huikala ia ana mai mai kela karaima ma’u wale i hookau ia mai ai maluna o’u, a me kela uku makana keikei o ka hoohilahila.

   O kela noi a’u mo ko’u huikala ia, ua hookahaha aku ia i ka manao o ka oihana makai, a mahope o na hoohuahualau a me na niele ana akahi no a maopopo iho la i ua opihana makai nei owau no ka keia o Heneri Beleinehama, ke kanaka opio i hopu ia ai no ka pepehikanaka, a i mahuka ai mailokao aku o ke towera he eha makahiki ae nei i hala:

   Nolaila, mamuli o keia maopopo ana ae la i ka oihana makai, ua loaa mai la ko’u huikala piha ia ana, a o Porofesa Cicelo hoi ua hoi aku la oia no kona keena a home hoi, oioai hoi au e huli hoi ana no ko’u home me na kapuai oolea a me ka puuwai i hoopiha ia me ka hauoli, a i ka hui ana ae o ka makua me ke keiki aole i kanamai ua mea he hauoli, alaila, mai kela la mai ua hoohulo @oopaa ihoau i ka’u hoohiki e lilo au i makaikiu e hana ana i na kupaianaha e hamabaga ia ai na hana epa a ka enemi ahana lokoino a e haawi ana hoi i ka’u mau kokua ana no ka poe i hoopilikia wale ia.

   O ka la mua loa a’u i lawe ae ai i ka hanohano a me ka ihuhi o ka’u hoohiki ma ka maalo ana aku iloko a na alanui o Ladana, aia hoi, ua lohe koke aku la no au i ka leo o na kanaka e olelo ana, e hopu ia’u, no ka mea, wahi a lakou e noke ana i ke kamailio, owau ka mea nona kela uku makana o kanalima tausani dala, a o ke kanaka opio hoi i mahuka ai mailoko aku o ke towera he eha makahiki i hala, o keia mau olelo a’u i lohe aku la, aole loa ia i hookomo mai i ka hopo a me ka welil makau ia’u, ua hele pololei aku no au imua o lakou.

   A ia wa alkou i anehe mai ai e hopu ia’u, ua unuhi koke ae la au i ka’u pu panapana a kau imua o lakou, a pane i ka’u olelo oolea o ka wehe ana i ke kukala kaua mawena o lakou a me a’u.  O ke kanaka mua o oukou e hoao ana e lalau a e hopu mai ia’u, he kino kupapau make oia i ka poka o ka’u pu pana pana, @ao, hookaawale ae i ke ala, a i makemake oukou e hopu ia’u aia ke kaena oihana makai ua akea no ka loaa ana ia ooukou he mana hopu i hooiaio ia e ua keena oihana ala, a ke loaa ia mana ia oukou, alaila, ua lilo akuu kino he pio a he paahao na oukou.

   Mamuli o keia pane okalakala a’u, ua emi hope aku la ua poe ala a ku mamao mai la i kahi e, a nana mai la lakou maluna o’u me ke kahaha, aka, no’u iho nae aia au ke hoomau la i ka’u hele ana imua me ka haawi ana no nae i na makaala ana no ua poe ala, malia o lele powa malu mai lakou maluna o’u, a o ko’u lilo no ia he pio na lakou.

   Huli ae la au ma kela kihi alanui mao, a kaala hoi ma keia kihi alanui maanei, iuka a i kai, io no hoi a i anei, aole loa he poe i hookolo mai mahope o’u, a hiki wale i ka napoo ana o ka la, a pela aku ana no he la, he elua pule o ko’u maalo ana ma na alanui o Ladana, ua kamaaina le iho au i kona mau kuo no a me na poopoo, aka,  o ka mea apiki aole loa he wahi hihia i loaa ia’u, ua pono no nae ka loaa ole ana o ka’u hihia, oiai, aole au he makai kiu maoli i loaa na hookohu ana ia mai he aupuni mai, ua lilo wale ae no wau i makaikiu ma ko’u ano mahaoi wale ae no, aka, ma ia kulana mahaoi a wini o’u, aia hoi, ua hoohoka ia e a’u ka mana o ka oihana o Ladana, a o ka hihia a’u i hooho ka ai i ka hanohano o kela oihana, oia no ka pepehikanaka nana i powa we oia o ka Haku Meia o Ladana.

   Nui na la, a lehuiehu na pule iloko o ka mahina o ka noke ana o ua oihana makai nei i ka huli ma ka meheu o ka limakoko he ole nae ka loaa, a hala elua makahiki ua hoopauwale ke oihano makai i ka hulu ana.  Aole hoi o ka oihana makai wale kai hoka a nele, aka, pau pu me ka poe i hele a Iaeula a hina ke poo iloko o ka oihana makaikiu, a hookahi a lakou olelo hooholo me ka lokahi, o ka hihia pohihihi hookahi keia nana i hoopuhili ka noeau a me ka ike o ka oihana makai.

   Iloko o ka make a ponopo me ka hoomanao hou ole ia aku no ua hihia ala o ka Haku Meia, aia hoi, i ka hora a lakou i moeuhane mua ole ai, ua hoea aku la au o Heneri Beleinehamu nei a u ana imua o na maka a me na puka ihu o kela keena oihana makai makapaa me ka’u lwehala ka limakoko pepehi kanaka waeliweli o Haku Meia o Ladana, o ka’u paahao a lwehala i halihali aku la a kukulu imua o na puka ihu o kela oihana makai hupo aole ia he mea e ae, aka, o ka’u kumu ao kaha kii no ia Sir Profesa

Cicelo.

____________...__________

   Ke aneane loa aku nei e hoea mai ka hopena o keia Kau Ahaolelo aka, he oia mau no ke poho o ka manaolana o ka lahui i manao okuhihewa aku ai e hana mai ana la hoi keia poe i puka ae nei i na pono nui i upuia aku ai.  eia ka he neo.

______________________________________________

HE KAAO HAWAII

NO

HAINAKOLO

___________

Ka Ui Nohea o Waipio.  Ke Kai kamahine Nana i Wawahi i na Pani Paa o Kuaihelani aHaule Kona Kapu Ihiihi.

______________________________________________

   O ka hoaloha i ka hoaloha o ka mea ikaika o laua nona ia kuleana ma ke kaua ana.

   Owai keia hoaloha, a owai hoi keia kealoha i lanakila!

   A na keia ninau i kono wami ia’u e pane imua o kou kiekie i loaa ai ia’u ke haina pololei, a o ka pau no ia oia mea.

   Pane mai oia i kauamoopuna me ka olioli nui.  Aole ia he mau mea okoa ma kau ninau imua o ko’u keikie e kuu akua i ka nuu, oia no o Leimakani kou mauakane a me Luukia kou makuahine.

   A o ka mea i lanakila o laua o Luukia haule o Leimakani, oia na hoike a ka hoailona ia Luukia, nolaila, o kau mau ninau ua kupono loa i kou mau makua, aole loa i kaawale na haina.  Nolaila, e hoopau oe i ko laua hui ana elike me mamua, ua pau, ua nalo no ka wa ma la.

   E na makamaka a me na hoaaloha ke nee aku nei kakou i ka pahu hope loa o ka moolelo o ka ui, la nani o Hawaii o Kuauli, ka mea nana i wawahi ka maluhia o na paemoku o Kahiki nalo.

   Ua ikeia ma keia wahi o ks moolrlr o zHainakolo na hoopomaikai ana nona a me kana mau keiki a me kana moopuna, a ua lilo lakouo i mau akua i hiki ke hoomana ia e kekahi poe o ke au i hala aku la.  Oia paha ka mea i olelo ia, o ka mea hoomanawanui a hiki i ka hopena loaa ka pomaikai.

   Ina e nana ia keia moolelo mai ka hoomaka ana a hiki i ka pau ana aohe paha he ui a nani i hoomakawanui elike me keia iloko wale no o na pilikia kino, ua loaa mau ia mea iaia a hiki i kona akua ana, loaa iaia ka mana no ka wa mau loa, ahe akua oiaio ma na ano a pau ma keia haawina hoomanawanui i loaa iaia.

   A me kona akua ana, ua lilo ke ano kane a wahine me  he kaikunano a keikuah8ine o ka mana akua a pona iaia ia pono kumu mai ka aina aku nei, aohe ona noonoo no ia ma kahi ana e noho nei he aupuni akua a he lahuikanaka akua.

   A ma kona ano akua i hoomana ai kekahi poe iaia, a i hea ma kona inoa a hiki mai keia wa.

   A pela no o Laimakani a me Luukia a me ka laua keiki, o Lonokauolohia, ma ia kulana mai a Hainakolo mai, elike me na haawina i loaa like ia lakou mai a Keaniniulaokalani no ka wa mau loa.

   O ka hopena keia o ka moolelo o ka nani ooikeiakela o Hawaii o Ku@auli.                Ka Hopena.