Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 17, 27 April 1901 — Page 3

Page PDF (682.13 KB)

This text was transcribed by:  Shari Fukuyama
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA, POAONO, APERILA 27, 1901.         3

 

NA HOOKOHU A NA HOME RULA REPUBALIKA.

 

            Ma ka nupepa Hoku i ike iho ai makou i na pane a Senatoa Kalauokalani e pili ana no na inoa a lakou e manao nei e hookomo aku iloko o kekahi mau keena aupuni kiekie o ke Teritori. No makou iho he hauoli loa makou i ka ike ana aku i keia mau kanaka Hawaii oiaio e lawe ae ana i keia mau kulana, a penei na olelo a ua Senatoa la i ka mea kaku o ka nupepa Hoku.

            E hoohuli pu aku ana makou i na poe a ke Kiaaina i koho ai. E hana ia ana keia, aole no ko makou kue ia lakou a pau, aka, he mau kue kalaiaina no ia, a i ole he mau koi ana no ia ma ke ano eia ia makou ka hapanui, a e loaa hoi ia makou he hapa a i ole o na keena no a pau. Elike me ka oukou i olelo ai ma Amerika Huipuia, no ka aoao lanakila, aka, a hiki mai la nae i keia la aohe wahi waiwai i loaa mai. Ma ke ano owau ke poo o ka aoao Kuokoa Home Rula Repubalika, ua makemake au e hoike aku aole he manao iloko o makou e waiho pili aupuni aku i ke Kiaaina i ka papainoa a makou i hoonohonoho ai ma kahi o na poe a ke Senate i apono ole ai. Ua manao makou e waiho aku i na inoa eha a ka nupepa Hoku o ka Poaha a me ka Poalima i hoopuka ai, a e hookomo ia aku ana lakou ma ke ano ua apono ia, a oiai, he pili aupuni ma ka manao ana, aka, e ike ia aku lakou me ke ano o lakou wale no kai apono ia. A aia i ke Kiaaina ka noonoo i kana mea e hana mai ai.

            O na hookohu a Senatoa Kalauokalani e kamailio nei i hoopuka ia ma ke Hoku o kela pule aku nei, oia iho no keia:

R. N. Boyd     Luna o na Hana Hou

M. M. Poepoe Loio Kuhina

J. K. Kaulia     Makai Nui

Charles Wilcox            Peresidena no ka Papa Ola.

 

MAKE O KEOKI PUKUNIAHI

 

            Montery, Apr. 9. Mahope o ka hoohala ana i kekahi la maikai no kekahi manawa, o Lunaolelo Geo. C. Pukuniahi, ke kanaka Moramona i ike nui ia e waiho ma’i nei no elua pule, na mawaliwali loa ma ka po nei, a ke emi mau aku nei kona ikaika.

            Ma ke awakea o keia la, ua hoike ae kona mau kauka, o Kauka Frederick Clift o Kulanakauhale Loko Paakai a me Kauka Hasford o Alameda, ua hoopau loa laua i na manaoiana no kona palekana, a mai ia manawa mai a hiki i keia wa ke kali nei no ke kikoo mai o na lima o ka make.

            Ma ka hora 3:30 o keia aulua la, o kana keiki H. J. Cannon, ua hoike mai la oia aia no o Keoki Pukuniahi ke ola la, aka, iloko nae o ke kulana nawaliwale loa. A mai ia wa mai aole i loli ae he kulana.

            Moneterey, Apr. 12. Ua make iho la maloko o keia kulanakauhale i keia la o Keoki Pukuniahi, ka Luna Ekalesia Kiekie o ka Hoomana Moramona, mahope o ka hoomailo loihi ana a ka ma’i no kekahi mau pule, he mau la i hala ae nei kona upu ia ana e make ana, a ua hoopuni ia kona moe e kona ohana i ka wa i lele loa ae ai kona aho.

            E Lawe ia aku ana kona kino make no Kapalakiko no ka ialoa ana, a mailaila aku e hoihoi loa ia aku ai oia no Loko Paakai, kahi e malamala ai kona hoolewa hope.

            O ka mea i haalele mai la i keia ola ana oia ka mea nana i makia iho i ka Hoomana Moramona, ma na paemoku o Hawaii nei he kanalima a oi makahiki i hala ae nei, a ua kipa hope mai oia i Honolulu nei i kona wa i malama ai i ka hanoli iubile o kanalima makahiki o ke ku ana o kana hoomana i kukulu ai. He mea oiaio, ua hala aku la oia, aka, o kana mau hana maikai nae he kia hoomanao ia e poina ole ai mai ka puuwai aku o na Hawaii, Aloha no oia.

 

HE AIHUE MAKA’U OLE.

 

            Ma ke kakahiaka Poaono nei, na aihue ia na dala a kekahi koa nona ke inoa o O’Donnel, a nona ka huina o $2,300. Ua lilo aku keia dala i kona wa e ku kiai ana. O kahi i waiho ai keia mau dala iloko no ia o kona pahu lole, na lawe aku ke kolohe i keia pahu lole no waho o ka nahelehele, a malaila i wehe ai oia i ka pahu a lawe ae la i keia puu dala mahuahua, ua hopu ia he haole koa malalo o ka hoohuoi ia ana. Mawaho o kahi hoolulu o na koa kahi i lawelawe ia ai keia hana maka’u ole.

 

LOAA KA LAIKINI LOIO O KEKAHI MAU HOA.

 

            He ekolu mau senatoa i waiho aku i ka lakou noi i ka aha kaapuni no ka ae ia ana mai e loaa ka laikini lolo iloko o na aha apana o ke Teritori nei. Mahope o ko lakou nieniele ia ana a me ka hoohiki kumukanawai ua ae ia mai la ka lakou noi. O na poe i loaa mai kela pono oia o J. B. Kaohi o Kohala, I H. Kahilina o Kauai, a me L. K. Nakapaahu no o Kauai.

            He elua mau lunamakaainana i loaa na laikini loio, oia o J. W. K. Keiki a me G. P. Kauimakaole. Naauao no keia poe i ke noi e aha i ko lakou mau laikini lolo. He oiaio, na ka oioi mua no ka loaa.

 

MIMINO KE EKE O NA HOOLILO AHAOLELO.

 

            I keia kakahiaka Poakahi, i piha ai na la hana he kanalima o ka Ahaolelo o ke Teritori Hawaii, a ohi iho la na Senatoa a me na Lunamakaainana i ke koean o ko lakou uku o keia kau, e like me ke kanoba a ke kanawai. I ka wa i pau ai na Senatoa a me na Lunamakaainana ika uku ia, naikeia iho la he $3,750 wale no i koe iloko o ka waiho na o kela haawina o $45,000 no na hoolilo o ka Ahaolelo i hooholoia ai.

            O keia mau dala i koe aole ia i lawa no ka uku ana aku i na hoolilo nui hewahewa i koe o ke pai ia o na bile, ke kakau pokole ia ana a pela aku. A nolaila, ua manao ia me kekahi puu dala hou o $20,000 e hiki pono ai ke uku ia na hoolilo a pau. Nui no ka uhauha o keia poe.

 

POHA KE AU KE PII NEI KALENA.

 

(Mai Ka Lahui Hawaii mai.)

            Pau na Home Rula i ka lilo i Repubalika, koe aku na keiki o ka Ua Kanilehua. Pomaikai o Hawaii i ka Nawahi hou mai Hamakua mai.

            Oia no na Kona i ka Pilipo hou o keia mau la.

            Papahi o Kau i ka hanohano o ka hoouna ana mai i ke kanaka ak@hele ma kona mau manao a malie hoi ma na olelo. Ina paha mai Maui mai oe ina la ua ola hou ka noeau o Aholo.

            Ma kekahi mau la i hala ae nei, ua ulu mai he like ole o ka manao mawaena o na hoa o ka aoao Home Rula e noho nei iloko o na Hale kau kanawai o kakou, oia hoi ua kue ka Lunamakaainana o Hamakua i na alakai lalau a me na hana hoopeepee ana a kona aoao kalaiaina a me ka hooko ole ia o na kumuhana o ua aoao Home Rula la, no ia mea ua ku ae oia a hana iho la elike me kana i ike ai he pono e kokua ana hoi i namea maikai e pono ai ka lehulehu a e kue ana hoi i na mea e pilikia ai ka lehulehu; na kakoo ia keia hana uaauao oia Lunamakaainana e na Lunamakaainana o Hilo, Kona a me Kau.

            A no lakou makou e haawi nei i ko makou mau mahalo kiekie ana, a no ka mea, o ko makou kahua alakai no ia o ke kaoo aku i na poe a pau e hana ana i ka pono a me ka pololei. A e hoomaikai ana hoi i na poe kupaa i na pahele e hihia ai kakou.           No la ku ana ae o keia mau Lunamakaainana no lakou iho a hana aku i ka pono a me ka pololei, e malama ana hoi i ka hanohano o na apana nana lakou i hooana mai, na huli mai la nahoa o ua aoao la o lakou a hoino mai ia i neia mau Lunamakaainana hana pololei me na olelo ana, ua lilo ka Lunamakaainana o Hamakua a me kona mau hoa i ka Repubalika. Eia nae ma ka po o ka la 16 o Aperila nei, a ma ka halawai a na poe Home Rula nei, na hooholo ia, e kapili aku i ka huaolelo Repubalika mahope o na huaolelo Kuokoa Home Rula a e hoopau pono ia penei:

            Aoao Kuokoa Home Rula Repubalika. Auewi papapau ka aoao Home Rula la @. He poe Repubalika lakou i keia la; a i hookamau waie ia no ka inoa Home Rula i ole e huhu ka lehulehu a haalele ia lakou.

            Ua halawai makou me ua Lunamakaainana nei o Hamakua, a ninau aku la i kona manao me ko makou manao la hoi ua lilo oia i Repubalika ina la hoi ua loaa ia kanaka ikaika ma ko makou aoao. O ka pane i loaa mai ia makou mai iaia mai. “He aloha aina au i nehinei, he aloha aina i keia la, a he aloha aina a mau aku, a no kuu lahui au e hana mau aku ai a no ka hanohano hoi o na apana nana i koho mai ia’u.

            Ua kuhi makou o Nawahi wale no la hoi ka paakiki, eia hou no ka hoi na kupaa; na hiki na pae hoi. O ka makou wale no e kalokalo i ka pono a me ka pololei, a na ka lahui no e kokua ia oe a me kou mau hoa.

 

            Ohuohu mau no Ke Aloha Aina ma na ono like ole.

            E hoea hou mai ana o Hokana me kona puali keaka paele i na holopono na kuka ana me ko Honolulu nei poe.

            Ua huli hoi mai nei o J. S. Sprizer ka mea nona ka halekuai lole The Hub me na waiwai hou, a ke kuai hoemi mai nei i wahi e loaa ai ona kowa no na waiwai hou.

            Ma ka Poalua nei i hoea aku ai na makahiki o ke Kiaana Dole i ke 58. @a hoea aku ka bana aupuni i waho o Sau Sousi koua wahi e hoomaha nei, no ka hoohanohano ana i kona la hanau.

            Ma ka la 21 o Aperila ma Kamoiliili ua make emoole iho ke kaikamahine a ko makou makamaka maikai oia o Miss Kaonohi Cabinui iloko o na la pokole o ke kaa ma’i ana, a ma ka la 22 ia i hoolewa ia ai kona kino kupapau a waiho ia iloko o ka pa ilina ma Kamoiliili a he huakai hoolewa nui kai ukali pu aku no kona manawa hopaloa. Nolaila, ke komo pu aku nei makou me ko makou makamaka maikai oia o Jos. Uahinui e kauikau pu mea.