Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 19, 11 May 1901 — Page 1

Page PDF (570.82 KB)

This text was transcribed by:  Lynda Hylander
This work is dedicated to:  For David, Sarah, Parker & the little one soon to be joining our ʻohana... with love from Mom/Tutu.

KE ALOHA AINA

UA MAU KE EA O KA AONA I KA PONO

HOOKUMUIA I MEI 20, 1895

BUKE VII   HONOLULU, POAONA, MEI 11, 1901   HELU 19

 

KE ALOHA AINA ME KA ELELE LAHUI.

 

Eia ka pane a KE ALOHA AINA imua ponoi o ka Elele a ka lahui.  E! Auhea oe, e hoomau ana no KE ALOHA AINA ma kona alahele e hehi ana i kau hana i hana iho nei me kou poe i ka lahui, a e kue mau aku ana makou ia mea.  Eia kana pane, ua hiki no o ko oukou kuleana no ia.  Aka, i hana hoi au ia hana i hoi aku au a olelo i Amerika ua Repubalika ka lahui nana au i hoouna mai nei e Elele, i loaa ai ka pono i ka ʻ u mau wahi hana e hana aku ai mao.  Aohe oe e nana ia mai ana, owai oe.  Aohe ou hoaaloha malaila, he keu ka poe ano e i kela, aia no kou nana ia mai he Repubalika a i ole he Demokalaka, loaa kou mau wahi hoaaloha nana e kakoo kau wahi hana iloko o ka Ahaolelo.  Aia la pololei, o ka makou no ia i i aku ai, aohe Home Rula o Amerika, he kupono wale no ia inoa maanei, aia no he lilo no kakou i Mokuaina.  A hoi mai ka hooponopono ana o na mea a pau iwaena iho o kakou, alaila, kohu kela inoa, oiai, nau e rula ana i kou home ponoi, i ka aina, i ke aupuni a pela aku.  He ole keia, ke rula hewa aku nei kakou i ko hai kuleana, oiai, he hapa wale no ia kakou, a he hapa "aia no i o, wahi a Pahia."  O ke alakai hewa mua loa ia a Wilikoki a me Kalauokalani ma i hana ai i ka lahui.

 

HE PAINA LUAU

 

Ua malama ia ae he paina luau e Kale Aki mauka o kona home ma Kapalama i ka po Poaono nei, a o na hoa ai hanohano i ike ia aku o ua papaaina la oia no na hoa Home Rula i kue ino iho nei iaa Kale Aki a me Kikila Balaunu, o lakou kekahi i ikeia aku e haupa ana i ka io puaa a e wala kiaha ana a ua mau keiki Repubalika nei.  Kupaianaha i ka noke aku no ka i ka hailiili, poha no nae ka auwae i na mea ono a kahi kaaka Repubalika.  He nani mai hoi kau.

 

HALA NA KOMISINA A NA AOAO ELUA

 

Maluna o ka mokuahi Mariposa i hala aku ai ka Lunamakaainana Bekele ma ke ano he komisina na na Home Rula, me kekahi palapala hoopii i ka Peresidena o Amerika Huipuia.  A ma ia mokuahi hookahi no i kau aku ai o Sam.  Paka, ma ke ano he komisina na ka aoao Republalika e huai pau aku ana i na mea i hana ia e ke kau ahaolelo mua, imua o Makinile.  Maloko o ka palapala hoopii a na hoa Home Rula e au la i ke kai, e noi aku ana ia Peresidena Makinile e ae mai oia e hooloihi hou ia aku ke kau ahaolelo mua i pau iho la a Dole i kue ai i kona hooloihi ia ana aku me ka pau pono ole o ka lakou mau hana ano nui i ka noonooia, a e hoopau ae oia ia Dole mai ke kulana kiaaina ana e paa nei, no ka mea, ua pau ka hilinai o ka hapanui o na kanaka o ke teritori ma kana mau hana i lawelawe iho nei.  Ma ka olelo hooholo hoi a ka aoao Repubalika a Sam.  Paka i lawe aku la, e haawi aku ana lakou i na kakoo ana ia Dole, me ka hoike pu aku i keia mau kumu pale malalo iho nei:  O ka manao o na Home Rula ma keia hana no ke pale ana ae ia ia lakou iho no ka holopono ole o ka lakou mau hana, a hooili aku la i na ahewa ana maluna o ke kiaaina.  No ka mea, ua hoomaopopo ia aole wahi e alo ae aina Home Rula mai ka hookau ia ana aku o na ahewa ana no ka holopono ole o na hana maluna o lakou.  Ma keia koho ana iho nei ua loaa i ka Home Rula ma ka Hale o na Lunamakaainana he elua hapakolu a oi o na hoa no ia aoao, a ma ke Senate hoi he hookahi wale no i koe a loaa ka hapakolu.  He mau mahina mamua o ka noho ana o ka ahaolelo, ua hele aku lakou ma na na keena aupuni like ole e noii pono ai, a na hookipa ia aku lakou, a ua ike hoi i ka lakou mau kanawai e lawelawe ai. O ka bila okana aina, aole no ia i hookomo koke ia mai a hiki i ka hala ana o ka hapalua o na la hana o ka ahaolelo, a ua ike ia iho la he nui na hemahema maloko oia bila, a i ke kokoke ana e pau ka ahaolelo ua waiho hou ia mai la he bila oia ano like no, aka, he maemae iki nae i ko ka bila mua.  Ua nui ka pupuahulu i ikeia, a i ka wa o na Senate Repubalika e hoololi ana ma kekahi mau wahi ua kue ia a hooholo ia aku la no.  O kekahi kumu ulolohi o na hana, mai ka nui aku o na hana e lawelawe ia, mamuli no ia o ka hoohana ia ana o ka olelo Hawaii iloko o na hana kanawai e kue ana hoi i ke kanawai kumu, e lawelawe ia na hana a pau malalo o ka olelo Enelani.  Ua koho lakou i mau mahele olelo, no na bila a pau, olelo hooholo, noi a me na hoopaapaa ana.  Ua hoohakalia pu ia na hana mamuli o ka hoopau wale ia o ka manawa ma na manao lili i ike ia mawaena o na Home Rula me ka nana ole aku i ko lakou kanaka alakai, a nolaila, ua haalele ka Peresidina o ke Senate, he hoa no ka aoao Home Rula i  kona noho.  Ua hoole aku ke kiaaina i ka hooloihi ana i keia kau mahope o kona kuka ana me na hoa Rebubalika.  O ka hapanui o na kanawai i apono ia na ka Repubalika.  A oiai, aole i hoike mai ka aoao Home Rula i kekahi kumu kupono e kue ana i ke kiaaina, ma ke ano e mau hoa kupaa makou no ka aoao Repubalika, ke hoole nei ua nele loa ka aoao Home Rula i ka hiki ana ke hoike mai i kona wahi e hoopau ia ai.  Hanaia ma Honolulu, Mei 6, 1901.  Kakauinoa ia e ka Lunahoomalu, Papa Hooko, na Senate a me na Lunamakaainana o ka aoao Repubalika.  Ma Kapalakiko ae nei no e waiho ia aku ai keia mau palapala elua imua o Peresidena Makinile a o kana pane oia ka na mea a pau e kali aku nei.  O ka mokuahi nana e lawe mai ana i na hoike piha oia no ka Mariposa e hoea hou mai ana i anei i ka la 25 o keia mahina no o Mei.

 

HAALELE KA PERESIDENA IA WASINETONA.

 

Wasinetna, Apr. 29.  Iwaena o na leo huro o umi tausani mau makaainana i haalele iho ai ka Peresidena i ke kapitala ma kana huakai kaahele no ke komohana.  Ma ia la no ua hoea aku la ka huakai i na kulanakauhale o Charlottesville a me Lynchburg, a na apo ia mai oia me ke ohohia nui ia.

 

Memphis, Mei 1.  Ua hoea mai la ke kaaahi o ka Peresidena i ke kahua hoolulu Uniona, a haalele koke iho la no Vicksburg, ma ka hora 1:30 a.m. e hoea loa ana i Nu Olina i ka hora 4:30 p.m.

 

Houston, Texas, Mei 3.  I ka wa i puoho ae ai o ka Peresidena aia oia i ke kula laula o Texas, a ma ka hora 8:15 ua hoea aku la ke kaaahi i Houston, ua hookipa ia aku ka Peresidena a me kona mau hoa e Kiaaina Sayers.  Ma kona alahele ua haawi ia na leo hauoli nona mai kona mau makaainana mai e noho ana ma na wahi like ole. A ua hoea mau aku oia ma ke papahele mawaho o ke kaaahi no ka haawi ana aku i kona aloha no lakou.

 

Kapalakiko, Apr. 30.  Mai ka akau a hiki i ka hema o Kaleponi o ka lohe ia ana mai la o ka haalele ana aku ia o ke kaaahi o ka Peresidena, ua hooulu mai ia i na liuliu hoohiwahiwa pupuahulu ana.  Ma na taona a pau o ke alahele o Peresidena Makinile na hoomakaukau lakou i na hoohiwahiwa he mau la a i ole he mau pule mamua o kona hoea ana mai.

 

AHA KOI POHO PAUAHI

 

Mamuli o ke kaawale ana aku o Lunakanawai A.N. Kepoikai, kekahi o na komisina o ka aha koi poho pauahi, nolaila, aole he hana e lawelawe ia ana a hiki i kona hoea hou ana mai.  Ua haawi ia aku la ka hoike iaia ma ke ke telegarapa uwea ole a eia ke kali nei ka aha o kona hoi mai Wailuku, Maui mai.  Me he mea @@@e ma keia pule aku e hoomaka ai na hana a keia aha.