Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 19, 11 May 1901 — Page 4

Page PDF (585.86 KB)

This text was transcribed by:  Desiree M. Carlbom
This work is dedicated to:  Kingsley, Candy and Kamaka Ohana

KE ALOHA AINA

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

HOGAN E. KALUNA

Luna Hoopuka

ALEX. NAWAHI.

Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA.

 

PUKA PULE.

E hoapuka ia ana ma na kakahiaka Poaono a pau.

 

No ka Makahiki                      $2.00

No ka Eono Mahina                $1.00

No ke Kope Heokahi              .50

 

KEENA HANA.

Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370,

Kekoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi

 

Honolulu                     Mei. 11. 1901.

 

            O ka hookuu ia ana iho nei o ka Ahaolelo a na Home Rula Repubalika i ka waena konu o ka po aohe poe makaikai i ohohia ae e hele aku e ike i ka hopena o ka lakou mau hana, he mau ouli paha ia e hoike mai ana ua hiki mai ka hopena no na kanaka Hawaii, ina nae kakou e hoomau ana i ka puni wale a me ke koho kapulu ana i ka poe hupo hawawa kupono ole e hele hou mai ianei e hokai ai me ka nana oleia o ko kakou makemake, aka hoi, ina ua lilo iho la keia i mea e a'o ikaika ana ia kakou mai puni hou i na alakai lalau a ka poe i ake maoli no i ko lakou hanohano a me ko lakou mau pomaikai ponoi iho, alaila e palekana auanei kakou mai ka poino mau loa ma keia hope aku. O ka makou wale no ia oukou e ka lahui mai o a o. Kue loa mai oukou mai ae iki e lilo i poe Repubalika. Ku malie pela i mau ai no ko oukou mana a me ka ikaika no ka wa e hiki mai ana mai hoopio a hoohaule wale i ka manaolana, ina ua ino keia aoao kalaiaina i ko oukou manao, ina hoi ia ua waia ma ke komo ana o keia inoa Repubalika, he mea oiaio, ua poholo pu a komo poo keia inoa Kuokoa Home Rula iloko o ka punana o ka poe Repubalika. Aka, aia no he aoao lahui i ike ia kona mana e ku pu ana me ka Repubalika, oia wale no ka aoao kupono i koe a kakou e nana aku ai ma keia hope aku, malia ia lakou aku e hookoia ai na mea a pau no ka pono kaulike o ka poe i@. Ua lawa iho la ka ike kumaka ana i na alakai oehaa a keia poe e aho e huli a hoi mai i ka poli makua e noho aku ana no me ke aloha.

            He mea paakiki ke i ae e pau ana o Kiaaina Dole, ke keiki hanai a Peresidena Makinile i aloha ai; ka mea nona ka waiwai i haawi ia aku iaia e malama ma ke ano kahu waiwai no ke keiki oo ole, a hiki i ka wa e oo ai a piha kona mau makahiki (a lilo i mokuaina), alaila, hoihoi ia mai kona mau waiwai hana e hooponopono. He hana pono anei na ke kahu hanai ke kipaku a hoomainoino i keia keiki e aea hele i ke alanui, alaila i keiki okoa kana e kii aku ai a hoihoi ae ma kona wahi e hanai a malama aku me ka waiwai o keia keiki, ka mea a kona mau makua (a lakou nei me lakou ma) a me kona ohana (auna like) i luhi ai i hawahawa like ai na lima i na hana hookalakupua o Ianuari 17, 1893, a i lawe lilo loa ae nei no hoi lakou nei me lakou ma ma ka hoohui i Augate 12, 1898. Ina paha e ku io ka hewa i ke keiki hana, alaila, heaha kana pono? he ao mai ma ke ano o ka makua i ke keiki, aole o ke kipaku e hele. Nolaila, he kanalua loa ko makou no keia mea, ke hele a pau io o Dole mai luna loa mai ia, aka, aohe no he hewa o ka hoao, o ko kakou manao like no ia , ua lawa iho la ko lakou nei ai alii ana i ka waiwai o ka lehulehu. Na kakou paha ia e nau aku a puhi ke oka.

 

HOOKAHI NO HAWAE LAUHUE KONA.

 

            Maemae no hoi keia inoa Kuokoa Home Rula i kona pu-a ana ae i kinohi, he ala he onaona i ka ihu o ka lahui mai Hawaii a Kauai. Aka, i ka wa i pu-a ae nei ua kui hou ia mai la he pauku hou ma kona hielo ka inoa "Repubalika," na loli koke ae ia ke aliali a ka lahui i haaheo ai i hapaupau, ka mea i onoia, i mea mananalo, ka mea aala i mea maea, a hele aku la ka hohono a puni na moku, a ua waia iho la keia inoa maemae Kuokoa Home Rula i keia wahi hawae hookahi oia Repubalika.

 

NO KA BILA HAAWINA WALE NO.

 

            Ma ka Poaha nei i hoouna aku ai o Kiaaina Dole i kana palapala i na hale kau kanawai elua, e hoike aku ana hoi i na hoa o ka manao o keia Ahaolelo Kuikawa i kahea ia ai no ka noonoo wale ana no ia i na bila haawina i hana ole ia e ke kau ahaolelo mua o ke Tertori i hookuu iho nei, a mawaho ae oia aole he mea e noonoo ia ana.

 

            E lawe nui i KE ALOHA AINA i ike mau i na mea hou o keia mau la e nee nei.

 

KA INOA "HOME RULA."

 

Mai ke Kuokoa Home Rula mai.)

 

            Ko makou manao no ka inoa "Home Rula." He inoa keia na makou i kanalua mua loa mamua ae o ka pau ana o ko "Ka Loea Kalaiaina" kakele ana i ke kahua kalaiolelo; aka, ua hiki ole ia i ka poe aole o lakou kuleana ke i aku he mea keia inoa a he mea. Eia iho ko makou kanalua:

"Home," kona ano he wahine.

"Rula," oia hoi Rullano, he holoi ana.

            I ka hoohui ana ae i keia mau hopuna olelo elua, e loaa no kona haina he wahine holoi.

            O na mea ekaeka a pau na ka wahine ia e holoi, elike me na wel@ lepo, kawele lepo, na pa me no bola haukae a pela aku; a kakou paha e olelo ae ai he wahine oia no ka hale kuke, a i ole, he luahine oia no ka hale e hoomaemae ana i ko ka hale a pau, e loaa hou ai ka haina o kela inoa e kau ae la ma ke poo he wahine hooponopono.

            Oia hoi ka mea nana e rula i ka noho ana home, a nana hoi e kau i na rula no kana mau mea i hana ai ma ko lakou mau wahi i makemake ia ai; a oia paha ke kumu i lawe ia mai ai o kela inoa Home Rula a hookau ia mai la maluna o ka lahui Hawaii e hooponopono kuloko no lakou iho, e like me ka wahine e hoomaemae a e hooponopono ana i kona hale ponoi iho; a oia maoli no ke kaona i manao ia no kela inoa "Home Rula."

            Aka nae, ua hoololi ia e ka Aha E@ o "Home Rula," a o "Kuokoa Repubalika" i keia wa.

            Eia hou kekahi haina o keia inoa "Home Rula." He kue-e, he paonioni, he mokuahana, he lokahi ole, he kaua a hakaka, he make ana no ke - a i ole, (o kahi hana paha i hapai ia ke make ana.

            Ua ikemaka makou i kahi o keia mau wehewehe ua hooko ia a o ka hope, ua ku aku imua o ka Aha Hookolokolo - aole no i pau ke paonioni o keia inoa maluna o ka nupepa a hiki i keia la; ke huki nei kahi aoao, a ke momole nei kahi aoao a heaka aku ana la ka hope la. A pela pu no hoi me na poe a ka lahui i koho aku ai, he kiihelei ma o a maanei.

 

            Ma ka hora 10 o ka po Poaha nei ua lilo i puu lehu ka hale noho o Warren, e ku nei mawaho o Kaimuki, aole i holo aku na kaa kinaiahi, oiai, aole he wai malaila no ka hoopakele ana i ka hale. Aole i maopopo ke kumu o ke ahi, aka, ua manao wale ia ua puhi kolohe ia.

 

KA UA ULA A ME KA UA MELEMELE.

 

            O na makaainana o Italia, Auseturia Komohana a me S@, ua hoopiha ia lakou me ka makau mamua koke aku nei ma ka haule ana o kekahi "ua koko." aka, o keia ua aole no ia he malihini loa ma Europa. I kekahi manawa o keia mau paka ua he manoanoa loa ko lakou ulaula a ua paa aku ia maluna o na mea a lakou i haule ai me he inika ulaula la.

            O ke kumu i ulaula ai keia mau kulu pakane, ua manaoia mamuli no ia o na limu ulaula i lawe ia mai e na kikiao makani mai na kapakai akau mai o Aferika no luna o na aouli, a malaila ua hehee lakou a huipu me na kulu pakaua. Ua ike pu ia na ua ula mai ka lepo ula mai o ka waoakua Sahara i lawe ia iloko o na paia poiu@u o ka lewa a haule pu mai la me ka ua.

            A ma ka makahiki 1890 ua ike maoli ia ka ua koko. Ma ia ua he mau kulu koko maoli kai haule mai. A ua koho wale ia ua lawe ia aku kekahi puulu nui hewahewa o na manu no loko o na aouli e ka makani a malaila ua luku weliweli ia lakou, a o na kulu koko mai ko lakou mau kino mai ua haule mai ia i ka honua nei.

            O ka ua melemele he ike mau ia ia ma Norewai, a ma Canada Akau i ka wa kupulau. He nui na ulu laau paina ma la mau wahi a i ko lakou wa e pua ai ua lawe aku ka makani i na mea melemele o loko oia mau pua no ka lewa, ma ia wahi ua hehee iho la lakou a hui pu aku la me na kulu pakaua, a haule mai la he ua melemele. Kupaianaha no na hana a ke Akua.

 

Nuhou Kuloko_

 

            He ekolu mau la heihei lio e malama ia ana ma ka mahina o Iune ae nei.

            E loaa no na Palekoki P.K. nani ma kahi o Painapa ma a me na Lilina Mauu ma ke kumukuai emi loa.

            Ua lilo ka eo o ka hookuku paikau o ka po Poalima nei mawaena o ka A. a me ka H. i ka inoa mua.

            Eia o James H. Boyd ke a me W. H. Wright ke lawelawe mai nei i na kulana i hookohu ia aku ai ia laua e ke Kiaaina.

            O Clarence K. Lyman, ke keiki i manaoia no ka holo ana aku i ke kula koa o West Point, ma kahi o Viviana Rikikini. Aia oia ma Hilo, a he keiki na Rufus Laimana.

            O ka lunakanawai kahiko loa o Amerika Huipuia e noho hana nei no ma ia kulana oia o Lunanakanawai John J. Jackson o Parkersberg. Vireginia Komohana ua hookokuia oia e Peresidena Linekona i ka 1861.