Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 21, 25 May 1901 — Page 2

Page PDF (613.70 KB)

This text was transcribed by:  Kahikina De Silva
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

 

KE ALOHA AINA, POANO, MEI 22, 1901.

 

HONOLULU …… MEI 22, 1901

 

UA UHAAI WALE KA AHAOLELO A UA HOONUI LILO PU ME KE KIAAINA.

 

            Ke olelo nei makou, ma ka aoao o ka Ahaolelo ua hoonuililo a uhauha wale ia ke dala eia poe ma ke ano o na hana i lawelawe ia e lakou ma ka haawina o na lilo ponoi o ka Ahaolelo; na dala i uku wale ia aku ai no ka unuhi pai, a hooponopono ana i na bila kanawai me ka hoopau manawa a houlolohi wale i na hana.

            Nolaila, ua akaka aia kekahi pilikia ma ko lakou aoao; a o kahi hoi aia no kekahi hoonuililo wale ma ko ke Kiaaina aoao, mamuli o kona ae ole ana e hooloihi hou ia aku ka manawa o ka Ahaolelo e like me ia i noi ia iho nei ina oia i ae mai ia wa ina ua pokole ka hana, a aohe e nui hou aku ka lilo o ke aupuni, oiai aole he uku e uku ia ana i na hoa o ka Ahaolelo no ia mau la hana. Ina hoi he oiaio e hea hou ia ana i Ahaolelo Kuikawa hou iloko o kahi o keia mau mahina ae, elike me ia e lohelohe wale ia mai nei, no ka hooholo ana i ka bila aie miliona i wahi e loaa ai ona dala e hoohana ia ai na hana ano nui a pau o ke aupuni, a pela hoi me kahi mau bila ano nui i holopono ole iho nei ma kela kau mau i pau aku la; o keia ka hana hoonuililo a ke Kiaaina ma kona aoao, mamuli o kona ae ole ana mai i ke noi a na hoa hanohano o ka Hale Kaukanawai i manao ai no ka hoopau ana i na hana i koe; i hoolohe ia mai no hoi paha ia mau uwalo ana, ina aole e nui wale hou aku ka lilo o ke aupuni no ka hea hou ana i Ahaolelo Kuikawa. Aole wahi pomaikai iki o ka lahui i keia mau hana hoololoiahili a ka Ahaolelo a me ke Kiaaina pu.

            Ke lawe hou mai nei no makou a hoali hou aku imua o ka lahui i keia mau lilo kuahewahewa no ekolu Kau, (ke noho io mai hoi ua kau hou) oia keia: Lilo Ahaolelo mua $45,000. Lilo Ahaolelo Kuikawa e noho nei $30,000. Lilo Ahaolelo Kuikawa hou paha auanei e hea hou ia ana he $40,000 aku paha oia ehia la? O ka piha auanei no paha ia o ka hookahi haneri tausani a oi, aole o kana mai ka pokeokeo o ka mea a ka pelehu. A aohe no hoi he kau i kei ia ka maunauna dala e like me keia, aole mai mua mai. Ua loaa i kela a me keia hoa o ka Ahaolelo he $600 pakahi no ekolu mahina wale no i keia wa mawaho ae olaila na uku mile o kahi poe.

            Ke olelo nei nae makou, aole no lakou nei ka hewa, aka, ua hoakaka ke kanawai kumu o Amerika i ko lakou uku o kela a me keia Kau a ka Ahaolelo e noho ai, a me ka uku mile e ohi ia e kela a me keia o na hoa. Nolaila, he makemake ko makou e hoikeike wale aku no i keia mau mea imua o ka lehulehu, oiai, o ko makou kuleana keia; o ka hoike aku i na mea a pau o kela a me keia ano e hana ia ana maanei a lakou i maopopo ole ai.

 

AOLE E PAU O KIAAINA DOLE

 

            Nu Ioka, Mei 11. He lono kai loaa mai i ka nupepa Herald mai Wasinetona mai e olelo ana:

            O na luna aupuni i kamaaina i na manao o ka Peresidena e pili ana no ke kulana hooponopono aupuni ma Hawaii, aole o lakou manao e hilinai aku ana o Makinile i na olelo a ka Memoriala mai ka Ahaolelo Hawaii mai e koi ikaika ana i ka hoopau ana ia Kiaaina Dole, aole loa ia e hiki koe wale no me ka hoakaka piha ole mai ke Kiaaina mai. He nui ka mokuahana e ike ia nei mawaena o Kiaaina Dole a me ka Ahaolelo, aka, he manao io ko ka Peresidena na na Hawaii no e imi i ko lakou ola, a aole hoi e lawe ae ana i kekahi keehina no ke kue ana aku.

 

OLA NO UA MAU HOA NEI.

 

            Ma ke kakahiaka o ka Poaono nei i loaa mai ai na hoike i na hoa hanohano o ka Ahaolelo, ua kakauinoa mai la o Kiaaina Kuikawa Kupa i ka bila haawina o $30,000 no na lilo o ka Ahaolelo no keia kau kuikawa. I ka lohe ana o kekahi mau hoa hanohano o ua Ahaolelo nei ua apono mai la ke kiaaina i ka bila a lakou i ake nui ai e holo ua hoea koke aku la lakou i ke keena waiwai a ohi pau iho la i ko lakou uku o $200 o keia kau e noho nei.

            O na uku mile no keia kau ua loaa aku ia i na poe i huli hoi aku nei i ko lakou mau home a hoi hou mai nei. Aka, me he mea la no nae, e loaa pu aku ana no keia haawina uku mile i na hoa a pau.

            Aole i noho hana na hale kau kanawai elua ma ka Poaono nei, aka, ua hoea aku no nae kekahi mau hoa malaila i ko lakou wa i lohe ai ua kakauinoa ia ka bila haawina. Ina e hoohui ia ana ka uku o ka hoa hanohano hookahi o ka Ahaolelo mua o ke Teritori o Hawaii no ke kau mua i pau a me ke kau kuikawa a me ko lakou mau uku mile e hoea aku ana no ia maluna o ka puu huahelu $600. Pokeokeo no ko lakou la mau pakeke, a he neo ka mea i loaa i ka lahui i hooikaika ai na kane a me na wahine i loaa ka lanakila ia lakou a manao ae hoi ke ola.

 

HOPU IA NO KA HOIKE WAHAHEE

 

            Ma ka auina la Poalua nei i hopu ia ai o Walter G. Smith, ka lunahooponopono o ka nupepa Avalataisa no ka hoike wahahee imua o ka Aha Kiure Kiekie, a penei kona kumu i hopu ia ai.

            Ma ka la 16 o Mei, 1901 ua ua hoike hoopunipuni o Walter G. Smith, aole oia i ike i ka inoa o ka hui a kekahi mau hoa o ka Ahaolelo o ke Teritori Hawaii i hoea aku ai no ka noi ana i kekahi maudala no ka hooholo ia ana o kekahi bila maloko o ua Ahaolelo la, a oiai ma ka oiaio maoli no nae ua maopopo no oia i ka inoa o keia hui i olelo ia. A no ia huna ana ona ua kau mai la ka ahewa ana a ka Aha Kiure Kiekie.

            Ua hookuu ia mai oia malalo o ka noho bona ana a Kakina no $5,000. E hoolohe ia ana kona hihia ma keia kakahiaka Poaono iho.

 

PAKELE MAI HOLOAIA.

 

            Ma ka hora 10 o ka po Poakahi nei ua hookui aku la ka mokuahi Maui me kekahi puu pohaku mawaho mai o ka hale ipukukui o Molokai, a ua komo koke ia e ke kai. I ka ike ana o kona kapena ua hiki ole i kona moku ke hoomau aku ma kona alahele ua hooholo iho la ke kapena no ka hoihoi ana mai iaia i Honolulu nei e lapaau ia ai kona wahi i poino.

            O ka nui o ka poino o ka mokuahi Maui aole ia i hiki ke hoomaopopo ia i keia wa, aka, e ike ia no nae ia i kona wa e kau aku ai iluna o ke alahuki moku. Ua haalele iho ka Maui ia Honolulu nei no na awa o Hamakua a ma Hilo me ka piha ukana no na mahiko o Hawaii a me 13 limahana paele. A ua olelo ae kekahi poe mamuli o keia huahelu 13 i halawai ai keia moku me keia ulia pakalaki.

            I ka wa o ka moku i hookui ai e holo ana oia me ka ikaika a mahope o kona kuolo ia ana iluna o ka puu pohaku ua haule hou aku la oia iloko o kahi hohonu.

            Ua ike koke ia na nanaina pihoihoi maluna o ka moku, a ua haule koke iho kekahi mau limahana paele a haawi ae la i ka lakou mau leo pule hope no ko lakou mau ola, a o na wahine hoi ua uwe kapalili ae lakou, a o kekahi poe ua makemake e hookuu ia na waapa, aka, mahope nae o ka hoike ana aku o na poe o luna o Maui aole he mea e hopohopo ai no ka poino o ka moku, ua akakuu mai la na nanaina pihoihoi iwaena o na paele.

 

KA LA PIHA MAKAHIKI.

 

            I ka Poakahi nei, Mei 20, i piha ai ka eono makahiki o ko KE ALOHA AINA ku ana i wahaolelo no ka lahui, ka aina a me ke alii. Iloko o keia mau makahiki ua aloalo aku oia iloko o ka ehuehu o na olelo hoinoino e kipeha ia mai ana maluna ona me na olelo hooiloilo pu hoi e hailukuia mai ana nona, he manawa wale no ko KE ALOHA AINA e poholo ai a nalowale kona mau helehelena mailuna aku o keia ilihonua.

            O ko ke kanaka manao no ia, aka, aole no nae pela ko ke Akua manao, ua haawi mai oia i ka ikaika no makou e alo aku ai iloko oia mau manao o ka hoino ia mai, a hiki i keia la, eia no makou ke paio hoomau nei me ka nana ole pehea la ka nui o ka poino e halawai mai ana ma ko makou alahele. A oia ka makou e kalokalo ae nei e hooloihi ia aku na la o KE ALOHA AINA no ka manawa pau ole.

 

HE WELA NO KA HOKU.

 

            Kikako, Mei 11. He lono kuikawa kai loaa aku i ka Record-Herald mai Wiliams Bay, Wisconsin, e olelo ana:

            O ka ninau ina paha o na hoku he mau miliona mile ke kaawale, ua hoouna mai la i ka ili honua he wela me kona mau kukuna malamalama, o keia kekahi o na ninau pohihihi loa iwaena o na poe kilo hoku, aka, ua loaa mai nei kona haina. O keia mau mea kino lani kaawale loa aole wale o ko lakou wela kai ike ia aka, ua ana pu ia aku ia. Ua ana ia mai nei lakou e kekahi mekini i hana ia no ke ana ana i ko lakou wela, a o keia mekini ua hiki loa ke ana i ka wela o kekahi ihoiho kukui e a ana he hookahi mile ke kaawale.

            O ka mea nana i hana mai nei i keia mekini oia no o Professor E.F. Nichols o ke Kula Nui Dartmouth. Nui no ka naauao o keia haole i ka huli ana i keia mea pohihihi.

 

MANAWA HOLO LOA.

 

            O ka mokuahi Deutschland o ka laina mokuahi Hamburg American i hoea mai la i Nu Ioka mai Hamburg, Southampton a me Cherbourg, ua holo ia mai nei e ua moku la kekahi manawa holo loa iloko o hookahi la, i ike ole ia maloko o na moolelo o na mokuahi mai kinohi mai. Oia hoi, ua holo ia mai nei eia he 587 nota (ua like hoi ia me 676.61 mile) mai ke awakea o Mei 8 a hiki i ke awakea o Mei 9. Ina o keia holo a ma keia kai ua hiki loa ke holo ia mai anei a hiki i Kapalakiko maloko o ekolu la wale no.