Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 23, 8 June 1901 — Page 2

Page PDF (597.91 KB)

This text was transcribed by:  Rozlyn Marnell
This work is dedicated to:  Kaelene Puanani Ahu-Rey

KE ALOHA AINA

POAONO, IUNE 1 1901

2

_________________________________________

HONOLULU. . . . . . . IUNE 8, 1901

_________________________________________

 

NA HOOPII KIPAKU

_______

He hoopii ka na Home Rula ia Peresidena Makinile no ke kipaku a hoopau ana ia Dole mailuna aku okona koho Kiaaina, oia kekahi o na palapala ano nui pili oihana, a ka Eiele Bekele i lawe pu aku ai ma kana huakai launa pili oihana me Makinile ma Kapalakiko, aka, ia a pu no nae na boouna aku la na Repubalika be palapala e kakoo aua i na hana a ke Kiaaina.  He hoopii hoi ka na Repubalika no ke kipaku a hoopau ana ia Humepera mailuna aku o kona noho Lunakanawai ana no ka Aba Kaapuni Ekahi.  Aka, eia ka mea kupaianaha e  ke ia nei eia na Home Rula ke kakoo nei e hoomau ia no o Humepera ma kona kulana Lunakawai.

 

Nolaila, o ke ko a me ka ole o keia mau hoopii kipaku oia ka mea nui e nana aku ai ma keia hope, aka, ke hoomaopopo ia iho nae ia a'o ana mai a ka Peresidena Makioile ia Elele Bekele, e hoi mai oia a hoike aku imua o ka poe nana ia hoopil penei: "e hoopau i na manao paonionii pili kalaiaina o na wa i hala, a me na manao lili pilikino." Nolaila, he mea hiki loa i ka holona ke koho iho i ka io maoli o kona manao; aole oia e nana mai ana i keia mau hoopii e hoaa aku ana imua ona; e kapae loa ae ana oia ia mau mea ma kulakula.  O ka nohe aloha a me ka hana i ka pono o ka lahui a me ke aupuni oia kona makemake me ka olelo pu mai, na oukou no e hoomaopopo no ko oukou pono.

 

E hoomanao; o ka lehulehu oia no ke aupuni; e hooholo i ka iolia haawina, o na wahi a oukou e ike aiu ua lu wale ia ke daia, ua hiki no la oukou he hooponopono ia mea, e hoemi lilo oia ka mea e pono ai, a mai oi aku na koolilo mamua o na loaa o ke aupuni.  He mau a'o ana keia a ka Peresidena o ke ano makua aloha i ke keiki uhauha; a oia pu no hoi ko KE ALOHA AINA lini ma ko ka lahui aoao, e hana ia na hana e ko kakou Ahaolelo no ka pono o ka lehulehu a me ka hoemi pu i na hoonui lilo, aole hoi o ka uhauha me ka lu wale ia o ke daia a me na hana hoonui lilo wale e like me ia e ike ia nei, a me na manao hoopilimeaai makamaka a manao hoaloha wale.

_________

Ua hala aku la no Amerika Huipuia ma ka mokuahi Ventura o Newa Kanaulu, kekahi limahana kahiko o ke keena pa'i o ka nupepa Gazette no ka hana ana maloko o kekahi halepa'i nupepa Amerika.

 

PAU KA HAAWINA.

_____

I ke kakahiaka Poalima nei, na laweia mai la e Lunamakaainana Maunakea he olelo hooholo malokoo ka Hale, oiai, na pau ka haawina $30,000 i hooholoia me ka waiwai ole i loaa mai, a oiai ke makemake nei na hoa e hoo loihi ia aku keia kau nokanaono la, oiai, nonae e hiki no ke hana ia na mea a pau iloko o 15 la.  E hooholo ia e auamo like kela me keia hoa o ka Ahaolelo i ka uku ana i na hoolilo o ka Aha olelo mai keia la aku.

_______

KE NI A KA ELELE R.W.WILIKOKI.

------

Wasinetona, mei 29.  O Elele Wilikoki o Hawaii, i huli hoi hou mai la mai Honolulu mai, ua waiho aku la oia i kona manao i ke Keena Kalaiaina no ka hoouna ia an aku i Komite i Hawaii no ka nana ana i ke kulana a i waiho mai ai hoi oia i ka hoike i ke kanawai kupono e hana ai no Hawaii ma keia noho hou ana aku o ka Abaolelo ma kela kau aku.  A ua hoike pu aku oia i ke Keena Oihana Leta noo ka maikai ole o ka lawelawe ia ana o ka oihana leta ma Honululu.  Aole keia he mau mea ano nui a na luna aupuni e noonoo ai, aka, koe wale noua makemake ia na hana e hooko pono ia aku elike me ke kanawai o Amerika Huipuia.

____________

NA MEA ANO NUI O KA HALAWAI A KA PAPA OLA.

-------

Ma ka halawai ana a ka Papa Ola ma ka Poakolu nei, o na mea ano nui i lawe ia mai e noonoo oia ka hoopau ia ana o ka noo hou ana o na Kilipati ma ke kahua i hoopiha ia iho nei o ke aupuni makai oka hale waapa o Healani.  Ua ikeia he nui na make iwaena o lakou, a ua manaoia ua kupono ole ia wahi no ka noho ia ana e na Kilipati, a he mea pono nolakou e nee aku no kekahi wahi okoa aku.

 

He ehiku mau ma'io lepera e paa nei ma kahi hoomalu o Kalihi i hooholo ia no ka laweia ana aku i ke kahua ma'i o Molokai.

 

Ua heluhelu ia mai he leta na Mrs. Brown, he wahine Hawaii, e noi mai ana i ka Papa e hookuuia oia aku e holo e ike i kana keiki o 12 makahiki e noho mai la i ka aina oka ehaeha, oiai, na hoike ia mai ia aia oia ke waiho la maluna o ke kulana nawaliwali ma o ka hoomailo ia ana e kekahi ma'i fiva, a na makemake oia e holo aku e malama iaiaa hiki i ka palekana ana; mai Maui mai o Mrs. Brown i hele mai ai no ke noi ana i ka Papa Ola.

 

Ua ku mai o Kupa a olelo mai la:  Ua loihi ae nei na la mai ka loaa ana mai o kela hoike ma'i, a na loaa aku la paha ka maha i ka mea ma'i i keia wa.  Ina e ae ia ana keia noi, e ae ia aku no na noi e ae he mau haneri, a he mea pono e huli pono ia aku na hoike e pili ana no keia ma'i, a ua waiho ia aku ia agena Laiana me ka hooleia aku o ke noi a keia wahiue.

 

He nui na hoike i heluhelu ia ma ua halawai la mai na keena like ole mai o ka Papa Ola.

 

__________

UA HOIKE IA NE LA I KE AKEA.

_____

Eia ka aha Kiure ke noii pono mai nei i kekahi hoike i hana ia e Mr. Von Berg, ka mea malama o ka Luakini Kaukeano Hou, e olelo ana, ua lohe oia ia Pain Luna Nui o ke Kaahapaumi e kamailio ana me Elele Wilikoki no ka mea pili i ka lawe kipe.  E ku ana oia mahope o kekahi kumu pama, a ua lohe oia ia laua e kamailio ana ia mea.  Ma keia hoike a keia haole na kii ia o Pain a me kekahi poe e ae i manao ia ua maopopo ia lakou kekani mea o keia ano i lawelawe ia, ma ka Poalua a me ka Poakolu nei.

 

__________

KE MAKEMAKE NEI I KAU KUIKAWA HOU.

_____

Ua loe mai makou eia na hoa o ka Ahaolelo ke makemake nei e haawi hou ia mai i kau kuikawa no lakou, i wahi e pau pono ai ka ka lakou mau hana i ka hooholoia.  A me he mea la oia no paha ke kumu e ulolohi loa mai nei o na hana o ke Ahaoleio i keia mau la.  No ka mea, mai ka noho ano o keia kau Ahaolelo a hiki mai la i keia la, aole he haawina i hooholoia, a eia no uamau hoa nei ke noke mai nei i ka pokepoke, i ka hoopii ae, a i ke kualehelehe wale no i na uku o na luna aupuni a hoopanee wala ka Hale, nana aku ana o ka oili hou oia la aku.  Ina o e ae aku ana ke kiaaina i keia ma naoe ohi hou ana no ua mau hoa nei i kolakou mau uku hana o $200, a e hoea aku no hoi na hoo lilo nui ku hewahewa o ka Ahaolelo maluna aku o ka haneri tau sani dala.

 

__________

NA MAKE O MEI.

_____

Ua hoopuka ae la ka Papa Ola i kana hoike no ka nui o na make o ke kulanakauhale nei no ka mahina o Mei i pau aku la ne $4, a maloko oia huina o ka nui o na make o na Hawaii he 29, Pake 16, Pukiki 7, Iapana 15, Beritania 5, Amerika 3, na lahui e 9.  Maloko no oia mahin he 34 mare i hoike ia aku i ka Papa Ola a me 66 hanau.

 

__________

E AKAHELE E NA HAWAII

_____

E hoopuka ia ae ana e ka Papa Ola he kanawai e hookapu loa ana i namea a pau, aole e kuba wale maluna o ka papahele o na kaa hapaumi a i ole na kaa lawe ohua e ae.  A o ka mea e hoolohe ole ana i keia kanawai e hoopai ia no oia he $10.  O ke kumu o keia hookapu ana o ka apa Ola na manao ia mailoko mai o na kuha e loaa ai kekahi mau ma'i like ole.  Na Loio Kuhina Dole keia kanawai i lawe mai.  A e mana ana ia i ka wa e hoolaha ia aku ai.  Nolaila, e makaala i keia rula hou a ka Papa Ola o poino mau wale auanei oukou.

__________

KA LA 11 O IUNE.

_____

Eia ke kahua heihei lio o Kapiolani Paka na lehau me na lio heihei o Honolulu nei a me ko na wahi e ae.  Ma keia huli hoi ana mai nai a ke Kiuau mai Hilo mai, ua lawe mai oia he eono mau lio heihei, a ma ka La Pule iho hoi ua hoea mai la he eha mau lio heihei mi Kauai mai.  Ua hoomaopopo ia o kekai ana keia o na kau heihei lio nui o na lio holo, a ke kakelekele ia mai nei lakou i ke ao a me ka po maluna o ke kahua heihei.  E malama pu ia ana he mau heihei lioma ka la 14 aku a me 15 o Iune.  He $1.00 ka uku komo i ke kahua heihei me ka loaa pu o na noho.  Ma ka hora 10 o ke kakahiaka e malamaia ai na lealea heihei o ka la 11, a o na la heihei mahope aku i ka auina la.

 

__________

OHOHIA NUI IA O HUMEPERA I KEIA MAU LA.

_____

 

Ua pii mahuahua mau ae ke kulana ohohia a ike nui ia o Lunakanawai Humepera o ka Aha Kaapuni i keia mau la iwaena o ka poai o na poe kue Repubalika Mlkanele; i kekahi mau po mamua aku nei, oiai, oia i komo aku ai iloko o ka halekeaka Ofiuma ua hoike mai la kela auaina piha oia po i kona ohohia, mamuli o na paipai lima a me ka ne-i nakolokolo o ka papahele i na kapuai wawae o ka lehulehu e hehihehi ana.

 

Auwe!  He iki wale no kahi kaaka, ua kiekie launa ole i ka hanohano.  Ua huli ae la oia a haawi aku la i kona kunou hoohie me na minoaka waipahe, i ke anaina kanaka nui oia po.  E lilo ana paha ananei kahi kaaka iki i akua kalai pahoa, a i ole i laau hoonaona i'a na ka poe lawaia kanaka o keia mua aku.

 

__________

HE KUAI KUDALA NUI.

_____

E malamaia ana he kuai kudala nui o na waiwai Hawaii kahiko a me na mea kanu like ole ma ka home noho o Mrs. Lily H. Auld, ma ke alanui Young, mauka iho o kahi noho o Sam.  Paka, ma ka hora 10 oke kakahiake.  Poako'u ae nei, Iune 12.  Mai poina e na hawaii i keia kuai kudala nui.