Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 25, 22 June 1901 — Page 2

Page PDF (605.00 KB)

This text was transcribed by:  Pua Sterling
This work is dedicated to:  Rebecca Kala

KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE 22, 1901

 

HONOLULU IUNE 22, 1901

 

            No ka mea pili kip@ i h@li ia @@o @ei e ka Aha Kiekie a loaa ole ka mea nana e hai mai ka oia io (oia hana i hanaia).  Aole ia he mea e hiki ai i ka poe noonoo maikai ke olelo iho, no ia @ele ana, pela i hemolele loa ai kekahi o keia poe i kaulana me keia kupui@@.  Aia no na maka o ka Lunakawai Kiekie ke nana mai la maluna iho, a na ka ohan@ lawehala no ia e ike iho i ka ahewao ia lunaikehala hana hewa maloko.

 

            O ka mea i haawi aku i ke kipe, a me ka mea nana e lawe ana ke kipe; ua like a like ko laua hewa, a e hoopai like ia no laua e ke kanawai.  Ina paha o kahi Repubalika ka mea haawi kipe, a o kahi Home Rula ka mea lawe kipe; pehea @ hiki ai ia Repubalika ke hoike pololei ae a ku makaia iaia iho; a pehea hoi e hiki ai ia Home Rula ke huai ae ia mea huna, oiai, o ko laua poi@o pu no ia, ina la paha aia wale no ka poino ma ka aoao o ka mea nana e lawe ana ke kipe, a koe ae ka mea nana mai ke kipe.  Hai aku makou, me nei

 

ALOHA NO KA LAHUI O NA LA I HALA

 

            I hoopuka ae la makou i keia i ka ike aku o ka ululaau i hoopulapula ia e ke aupuni i na makahiki i hala maluna o Puohia (Tantalus,) nona hoi ka hoolilo i hiki aku i ka $100,000 ua hoea mai la ia i kona hopena.  A ma keia hope e ku olohelohe ana ua puu la ua nalohia kona kahiko uliuli e ike ia aku nei i keia mau la.

            O keia ululaau ua hooulu ia ia malalo o na lilo ponoi o ke aupuni mamuli o ka manao kuhihewa o kekahi poe ma o ka hooulu ana i kekahi ululaau malaila e haule mau mai ana ka ua ma ia wahi, a he hoola nui hoi ia no ke kulanakauhale nei i ka wa wai ole.

            Mai ia makahiki o ka hooulu ia ana o na laau maluna o Puohia a hiki i iho la i kela mau mahina aku nei ua pulama maikai ia, a ua kapu hoi ka hakihaki wale ia o ko lakou mau lala, aka, i ka hoea ana mai la o Jared Smith ke kumu a’o nui o ka oihana mahiai a Amerika i hoo@na mai nei e a’o i na Hawaii i kiea oihana, ua lawe ae la ia i ua kahua la ka l@hi o na la i hala i wahi nona e kukulu ai i kaua kula mahiai me ka haawi aku hoi i ke kauoha e kua ia na laau a pau e ulu nei maluna o laila.  Ma ke kauoha a keia haole eia na laau a pau o l@na o ua puu kaulana la ke oki a ke puhi ia nei i ke ahi, a iloko o na la pokole ma keia hope aku e lilo ana oia he wahi kuanea ua pau ka h@@.  Aloha no.

 

OULI PAHAOHAO

 

            Ma ke kakahiaka Poaono nei i ka wa a ka Aha Senate e lawelawe ana i ka lakou nana me ka maluhia, ua lohe ia aku la kekahi o@@@ ukali ia me ka nakeke @na o kekahi aniani naha i luna o ka papahele.  Ua holo kok@ aku ka makai o ke Senate me kekahi poe e ae e huli pono i ke kumu o keia @akeke i lohe ia ai, a @a hoopahaohao ia kekahi poe i ka ike ana aku i ke po@ o kekahi pahikaua a na aliikoa o ka regimana Hawaii e ok@ mai ana ma kekahi o na pani puka aniani o ka Haleakala.  He elua mau aniani i nahaha ma o ka haule wale ana mai o keia pahikana mai kona wahi e kau ana.  Wahi a ka hoike a ke kiai po: He mau ouli pahaohao no keia o ka manawa aka, malia nae paha he mau kahoaka no ia o ka make loa o ka oihana kaua Hawaii mai ka loaa ana aku he haawina no lakou, aka, na mua aku nae e hoike mai.

 

MOIWAHINE LILIUOKALANI NO BUFALO

 

            Bufalo, Iune 1.  Ua hoohauoli ia ae na Hawaii o ka Midway ma ka po nei i ka wa i hoike aku ai o King Tobin, o ka Moiwahine Liliuokalani o na Paemoku Hawaii e hoea mai ana oia i anei i na la hope o keia kau mahana.  E ukali ia mai ana ola e ke Keikialii Kawananakoa.  He nui na Hawaii o loko o ka hoikeike i kamaaina i ka Moiwahine a ua aloha lakou iaia.

            O ka Moiwahine a me ke Keikialii e lilo ana laua i malihini na E.W. McConnell, Luna Nui o ka Hoikeike Hawaii.  O ko laua manao kipa ana mai ua hoike ia ae ia i ke akea ma ka anina la o nehinei e ka keena hoolaha o ka hoikeike Pan American.  Ua hoomaopopo ia ua kona ia aku ka Moiwahine a me ke Keikialii e Richard H. Stafford, kekahi o na hoa o loko o ka Hui Malu i hoea mamua koke aku nei i Honolulu no ke kukulu ana i ia hui malaila.  Ua hiki ole i ka Moiwahine ke waiho mai i kana pane ia wa, aka, ma ka la inehinei ua loaa mai la he leta ia Stafford e hoea mai ana oia me ke Keikialii i anei.  Ua manao la e ukali ia mai ana laua e kekahi puulu nui o ko laua mau hoaloha.

 

            E lawe nei i KE ALOHA AINA i ike mau i na mea hou o keia mau la e nee nei.

 

MAI KA AHA EUANELIO MAI

 

            Ma ka mokaahi Kinau o ka Poaono nei i huli hoi mai ai o Kalani Aimoku a me na kahunapule o keia kulanakauhale mai ka Aha E@a@elio i malama ia mai nei ma Hilo.  Ma ko lakou mau lehelehe aole he mau manao hoohalahala no na hookipa pumehana ana mai nei a ko Hilo mau kupa, aka, o ka mahalo a me ka hoomaikai no ka lakou mau hana aloha oia no na leo i poha mai mai a lakou mai.

            O ka nui o na kahunapule i akoakoa aku ma Hilo, mai na wahi like ole a puni ka Paeaina nei ma kahi no ia o 98, he 70 o lakou he mau Hawaii, 11 Haole, 4 Pukiki, 7 Iapana a me 6 Pake.

            O na kahunapule Hawaii ua lilo aku lakou malalo o na pulama ana a ka makua o Haili, ka Rev. S. L. Desha, na kahunapule haole ua kaa aku lakou malalo o na malama ana a ka Rev. Cruzan, Pukiki ma Hilo, Iapana malalo o ka Rev. Kulika a me na hoaloha Iapana, a o na kahunapule Pake hoi malalo o ka malama ana a na hoaloha Pake.

            O kahi i lawelawe ia ai o na hana Aha Euanelio maloko no ia o ka luakini nani o Haili, malalo o ka noho hoomalu ana a Rev. J. M. Lydgate.  O na mea ano nui i ike ia ma ka noho ana o keia aha oia no ka hoihoi hou ia ana aku o ke kulana kahunapule o Moses Lutera i laweia ma o ka manaola ana na loaa oia me kakahi ma’i pupule.  Ma ke noi a Lydgate ua aponoia @ lilo ka La Pule elua o ka mahina o Aperila o kela a me keia makahiki i la hoomanao no na makua misionari.

            Ma ka Poaono ua holo aku ka Moiwahine Liliuokalani, na hoa a pau o ka Aha Euanelio a me kekahi poe e ae he lehulehu wale maluna o ke kaaahi no kahi noho o Rufus Laimana ma Puna, a malaila ua pahola ia mai kekahi papaaina i luluu i na ono like ole i na malihina i hiki aku no lakou ka huina ma kahi o 400.

            Ma ia po ana iho ua malama ia ka ahamele nui maloko o ka luakini o Haili, a ua hoopihau ia ua luakini la e na poe maikai.

            I ka La Pule ae, ua malama ia ka hoike kula-sabati i ke kakahiaka aka me kekahi haiolelo mai ka Rev. W. N. Lono, ma ka auina la ka poni ia ana o C. W. P. Kaeo i kahunapula, ua malamaia he ahaaina a ka Haku ma ia auina la.  Ia ahiahi ua hoopiha hou ia ka luakini me na lahui like ole i akoakoa mai no ka malama like ana i ke anaina haipule hui.

            Ma ka Poakahi ua hoolohe ia ka hoike e na Elele mai na wahi like ole mai o na mokupuni e pili ana i ko lakou mau ekalesia.  Ua waiho mai o Mr. Hall, ka puuku i k@@@ hoike makahiki o na loaa a pau he $31,000, na hoolilo $35,000, koena @i@ $4,000, a i na hui pu ia me ka aie o keia makahiki e hoea aku no ka hul@@ aie i ka $7,000.  Ua hoike mai o Mr. Hall i kona waiho ana i keia kulana puuku mahope o kona noho ana ma ia kulana no 18 makahiki a ua hookuu ia aku.  Ua waiho pu mai o Theo Richards i kona kulana Peresidena no ka Abahul Opiopio Christian Endeavor, a ua hookohu ia o Moses Nakuina ma ia wahi.  Ua hookuu koke na nana oia @a no ka pii ana aku o na hoa e makaikai i ka hoike o ke Kula Hanai o Hilo.  Malaila, ua pahola ia mai he papaaina e na lede o ka luakini o Haili no @a malihini.

            He nui na kumuhana i noonoo ia ma ka Poalua, a o kekahi oia mau kumuhana oia ka noonoo e kukulu i kiahoomanao no na makua misionari, ma ka hoike a ke komite i koho ia no keia kumuhana aole keia he hana uuku e lawelawe ia ai maloko o hookahi makahiki, he $10,000 i manaoia ua lawa kupono ia no keia hana, @ lulu kela me keia halepule no keia hana i ka la hoomanao o na makua misionari ma kela a me keia makahiki.  Ia ahiahi ua haawiia he anaina hoolaulea e na lede o ka luakini haole no na hoa a pau ka Aha Euanelio i ukali ia mai e kekahi paina mama.

            O na mea ano nui i lawelawe ia ma ka Poakolu oia ke koho ana i komite no ka noonoo ana i ke alahele e hoopili koke ia ai na halepule a pau, Hawaii me na lahui e.  Ua haawi pu ia na noonoo ana no na pilikia o na hana euanelio iwaena o na halepule Hawaii, a ua koho ia aku ka Rev. E. S. Timoteo no keia hana.

            Ma ka Poaha i hookuu ai na hana a ka Aha Euanelio, a ua hooholo ia e noho ua aha la i keia makahiki aku ma Lahaina, Maui.

 

EIA HOU AE NA PORTO RICO

 

            N@ Olina, Mei 28.  Ua hoea mai la he puulu limahana o na limahana Porto Rico ma ka ponei, ma ke alahele no Hawaii, he 211 wahine, 174 keiki a me 390 kane maloko o keia huina.  O keia poe he oi loa ae ko lakou maikai i ko na poe mua i hala aku la no Hawaii.  O Kapena Dyer o ka mokuahi Kaleponi i lawe mai la ia lakou ia nei, ua hoike mai la oia i kona wa@i haalele aku ai ia Ponce, ma kahi o 2,000 Porto Rico e noho makaukau la no ka haalele ana aku i ka home no Hawaii i ka wa koke no e loaa ai he mau moku no ka lawe ana ia lakou.