Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 26, 29 June 1901 — Page 1

Page PDF (574.82 KB)

This text was transcribed by:  Diana King
This work is dedicated to:  In memory of Jane Swinton Brown

KE ALOHA AINA

 

HOKUMUIA I MEI 20, 1895

_______________________________________________________________________________

BUKE VII                          HONOLULU, POAONO, JUNE 29, 1901                          HELU 26

_______________________________________________________________________________

 

LELE NA KII I LA LEWA.

___________

            Nu Ioka, Iune 16.  I keia wa ua hiki kou kii hooleleaka ke hoouna ia ma ka telegarapa uwea ole no kahi au i makemake ai. Ua hiki ia oe ke hoolele aku i kou kii hooleleaka i na keena pai nupepa, a iloko o ka wa po kole loa ua hiki no ia ke hoolaha ia mai.  Ua hiki pu hoi ke hoolele ia kou kii maloko aku o kekahi paia pohaku nona ka manaonoa he ewalu iniha no kekahi aoao me ke pawea ole ae mai kou helehelena ae.

            O keia mau mea a pau ua holopono ia mau ka hoao ia ana e ka Herald ma ka la inehinei, a na hiki ke hoolele ia na kii pa'i na kii kaha, lima, na kii palapala aina a pela aku iloko o ka imo aua o ka maka no ko lakou mau wahi i makemake ia.  Ua hoolele ia mai ke aka o na kii ma ka la inehinei mai kekahi rumi kaawale loa o ka Halepai Herald maloko mai o ka paia pohaku a hiki i ka rumi a ka mikini apo aka e ku ana, a ua ike ia aole he wahi kaawale ae o ko lakou nanaina mai na kii maoli mai no lakou na aka i hoolele ia mai ai.

            O W. J. Clark, ka Luna Nui o ka Hui Hana Uwila United State Electrical i kokua ia e na poe hana uwila a me telegarapa o ka Herald, no lakou i lawelawe keia hana nui i ike ia iho la ka holopono.  Ma ka pakui ana aku ma keia mau hoao ana i ka mana o ka hoouna ana aku i ke aka o na kii ma ke telegarapa uwea ole, ua hoike pu mai la o Mr. Clark i ka mana o ke telega[a]rapa uwea ole ma ka hoopa@a a me ka hooholo ana i na kaa uwila, ka hoo a me ka hoopio ana i na kukui  uwila ma kahi mamao, a me ke ki ana i na pukuniahi.

            He wahi kaa uwila kai lawe ia mai e hoikeike, ma ka wehe ia ana o ke ki uwila o ka pahu telegarapa uwea ole ua lele pololei aku la kona uwila no ka pahu uwila o ke kaa, a ia wa no ia kuupau [bottom column 2] aku ai oia i ka holo kaapuni maluna o kona alahao e moe poepoe ana me ka uwea uwila ole e hooholo ana iaia, a i ka hoopaaia ana o ka uwila, ua paa pu iho la me ka holo o ke kaa a pau iho la ka niniu aha o kona huila.

            Ma ka hoaoia ana i na kukui uwila, ua ike ia he mana ikaika ko keia telegarapa uwea ole no [bottom column 3] ka hoopio a me ka hoa ana ia lakou e like me ka makemake o ka mea nana e hoohana ana i ka pahu uwila o ke telegarapa uwea ole.

            Ua olelo ae o Mr. Clark, e hoea mai ana no he manawa ma keia mua aku, i ka wa e wehe ia ai o ke ki uwila o ke telegarapa

________________________________________________________

E nana ma ka @0@0   .)

 

[column 2]

OLELO HOOHOLO KUE HOOHUI IA

                        HAWAII NEI ME KALEPONI

___________________

            O KA mea ano nui i ike ia ma ka noho ana o ka Hale o na Lunamakaainana ma ke kakahiaka Poalua nei, oia no ka lawe ana mai o Lunamakaainana J. W. Keliikoa, he olelo hooholo maloko o ua Hale la e kue aku ka Ahaolelo i ka hoohui ana ia Hawaii nei i mahele aina no ka Mokuaina o Kaleponi, a penei ke ano o na olelo hooholo la i waiho ia mai ai:

            E hooholoia, ma ka Hale o na Lunamakaainana, i kakoo ia e ke Senate, o ka manao o ka Ahaolelo o ke Teritori o Hawaii, o ka hoohui ia ana aku o ke Teritori o Hawaii me ka Mokuaina o Kaleponi, he kue ana ia i ka pono o na makaainana a me na kupa o Hawaii.

            A e hooholo hou ia, e hoouna ia aku he hookahi kope o keia olelo hooholo i kakoo lokahi ia i ka Peresidena o Amerika Huipuia, hookahi kope i ka Peresidena o ke Senate, hookahi kope i ka Lunahoomalu o ka Hale o na Lunamakaainana, a i hookahi kope i ka Elele o ke Teritori Hawaii.

            Ua wela o loko o ka Hale o na Lunamakaainana mahope iho o ka heluhelu ia ana o keia olelo hooholo, a o ka poka pahu mua o ke kue ana aku i ka manao hoohui mai ka Lunamakaainana Bekele mai no ia.  Wahi ana,

            Ua lawa no o Kaleponi me kona mau pilikia, a na kakou no e hooponopono no kakou iho. E nalowale ana kakou ma kekahi kihi o keia mokuaina ina e hoohui ia ana, a e lilo hoi na mokupuni o Hawaii nei i wahi hoahu opala [column 3] no Kaleponi me ka hoolilo mai @ ua mokuaina la ia kakou i mea paahana nona. He luna aupuni Amerika i kipa mai la i anei ka mea e kakoo ikaika nei i keia kumuhana.  O keia kanaka he malihini oia ia kakou, a he mao popo ole hoi i ko kakou mau pilikia. Pehea kona manao in a e hele aku ana kakou i Kaleponi a kuhikuhi aku ia na mokuaina la i ke ano e lawelawe ia ai na kulana hooponopono aupuni mala ila? Ke noi nei au e apono ia keia olelo hooholo.

            Ua kokua mai o Kumalae i keia manao, a wahi ana, he loio ka mea nana e hoonee nei i keia ma nao, e pono kakou e o@@o koke ae oi opiopio, o pilikia auanei na mea pili kalaiaina ma Hawaii nei.

            Ua haawi pu mai o Emaluka, Dickey, Penikalaka, Robikana a me Makekau i ko lakou mau manao kue loa i keia manao hoohui; e wahi a Makekau, o ke kanaka a na Hawaii i paulele aku ai oia o Humepera na hala aku la oia i Amerika Huipuia no ka hoao ana e hooko ia kumuhana.  O ke noi e waiho ia keia olelo hooholo ma ka papa ua kue ia. Ma ka ninau ia ana o na ae a me na hoole i ka olelo hooholo na ike ia he 26 kakoo a he 2 kue.

            Na ae-Ahulii, Aylett, Bekele Dickey, Emaluka, Ewaliko, Gilfillan, Haaheo, Hihio, Hoogs, Kaauwai, Kauimakao'e Kauiho, Keiki, Kekaula, Keliikoa, Kumalae, Mahoe, Makainai, Makekau, Mokimana, Nailima, Penikalaka, Robikana a me Wilikoki.

            No hoole--Kawaihoa me Paele.

[column 4]

KAHI O KE DALA I LU IA AI

_________

 

            Maloko o ka Hale o na Lunamakaainana ma ka Poaha nei @ lawe ia mai ai na hoike no ka wamua loa o ke ano o ka @u ia ana @ ke $30,000 e ke Komite o La Hoolilo, a iloko o na la pokol@ hoi ua puehu aku la ia me ka koe ana maloko o ka pahu hao @ ke aupuni he 78 keneta wale no o ua hui@a la.

            Ke pii mahuanua hou ae nei na hoolilo o ka Ahaolelo i kela @ me keia la, a no ia kumu na lawehou ia mai la he noi e hooholo@ on a b@@a haawina o $15,000 no ka auku ana i na hoolilo o keia ma@ @a hope o ka Ahaolelo e hele nei. A in a e hoohuila ana na bila ha@wian, mua elua i noi ia iho nei @ ka Ahaolelo he $75,000 e hoe@aku no na Iilo o keia mau ka@elua i @e $90,000.  A penei n@ dala i @@@hi ia e na hale elu@ mailoko ae o kela puu nui o $30,000:

            Uku o na Lunamakaainana …………………….$6,000.00

            Uku mile ………………………………………… 569.00

            Uku o na poe hana o ka Hale …………………   1,658.00

            Uku bila ale i koe o ke kau i pau ………………  2,888.00

            Hoolilo o ka Hale ……………………………..   1,317.75

            Uku pa'u …..……………………………………    118.00

            Uku @@ana ………...………………………        123.00

            Uku kakau kikokiko …………………………..     163.35

            Lilo o ke Komite Ola  ………………………….      36.00

            Komite Hoopaa Inoa ……………………………      3.00

            Komite Waiwai …………………………………   105.00

            Komite Koa ……………………………………..  100.50

            Na Lako Kakau ………………………………….  122.80

            Komtie Aina Aupuni ……………………………    25.00

            Komite Hoolilo ………………………………….    40.00

            Na Lilo Huikau ………………………………….     5.00

                                                                                    ___________

                        Huina ………………………………… $13,276.20

            Unuhi ke Senate ……………………………… $16,723.02

            Koena ma ka waihona                                                      .78

                                                                                    ___________

            Na huina a pau ………………………………..  $30,000.00

_____________________________________

E PAIKAU ANA NA KOA.

___________

            Mahope o ka noonoo ana o na aliikoa kiekie o na pualiko@ Hawaii, ua hookolo iho la lakou e malama ia no on a paikau ma na alanui o ke kulauakauhale nei ma ke kakahiaka o ka la 4 o Iulai, a mawaho ae o keia aole he mau lealea e ne e malama a ana e ke kulakauhale nei ia la @oe wale no ka heihei waapa malalo o Ewa.