Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 26, 29 June 1901 — Page 2

KE ALOHA AINA

2        KE ALOHA AINA, POAONO, IUNE 29, 1901.

 

HONOLULU                 IUNE 29, 1901

 

LAPUWALE KEIA MAU HANA HOOHUI AINA.

          Ua hoohikilele ia ae na poai kalaiaina o ke kulanakauhale nei i ka wa i lawe mai o J. W. Keliikoa i kana olelo hooholo ano nui maloko o ka Hale o na Lunamakaainana ma ke kakahiaka Poalua nei, e kue loa ana i ka manao hoohui ia Hawaii nei me Kaleponi. Ua lawe ia mai keia olelo hooholo e ka pukuniahi o na Kona mamuli o ka ike a hoomaopopo ia ana eia ke malama ia nei he ohumu e kekahi poai kalaiaina malihini e lawe aku ia Hawaii nei ma ke ano i okana aina no Kaleponi, a o na poe o keia poai i hoomaopopo ia i keia wa, oia no o Lunakanawai Humepera, Thomas Fitch a me Arthur Johnstone.

          O ka lilo ana aku o Hawaii nei i mahele no ka mokuaina o Kaleponi, he mea maopopo o kona mau pilikia a pau e auamo nei e kaana like aku ana kakou, a o na kanawai hookaumaha e hookau ia mai ana e kona Ahaolelo maluna o kakou, e auamo ana kakou me ka hiki ole ke kue ia aku, me ka pau loa o ke ku hou ana he Ahaolelo maanei no ka hooponopono i ko kakou pilikia, aka he mau komisina ma ia wahi a ka Mokuaina o Kaleponi e hoouna mai ai, a o ka hoike a ia komisina oia ka kona Ahaolelo e hoolohe mai ai. O ko kakou noho kuokoa ana o keia mau la e pau ana ia, a e like ana kakou me he poe aea la no kahi e mai ka nele i ka mana hooponopono i ko kakou wahi waa aupuni.

          No makou iho ke kue loa nei makou i keia manao pakaha aina o keia poai malihini, oiai, ua lawa ae nei ko kakou ike ana i na ehaeha o neia mea he hoohui aina, a no keaha kakou e ae aku ai e hookomo hou ia aku iloko o kekahi wahi oi loa o ke kupilikii, a o ka makou e puana ae nei, he lapuwale keia manao hoohui aina ia Hawaii nei me Kaleponi.

 

I NA LUNA LAWE PEPA.

          Ke hoikeia aku nei ka lohe i na Luna Lawe Pepa a pau o KE ALOHA AINA, e noho ana ma na wahi like ole o ke Teritori o Hawaii nei, i hookaa pau pono ole mai i ko lakou mau koena aie no keia hapa makahiki mua e pau ana ma keia helu, mai haohao lakou ina e hiki ole aku ana ka lakou pepa ma keia mua aku, no ka mea, ua hooholo makou he kuike ko makou rula no keia hapa hope aku e hele nei, a ua lawa hoi ko makou hoomanawanui ana i ka lakou mau hana hoapaapa i ka hoouna ana mai i ke ola o ka pepa. Nolaila, e na makamaka ina aia no me oukou na manao ohohia no ka kakou wahaolelo ka Nupepa KE ALOHA AINA, o ka makou noi e hoolele mua ia mai ko kapuahi, pela kakou e pono like ai. A e mau ai hoi kona kipa ana aku ma ko oukou mau home.

 

AOHE DALA O KA WAIHONA AUPUNI

          Iloko o keia mau la e nee nei, aohe he wa hune nui o ka waihona o ke aupuni i ike ia e like me keia wa. O na bila kikoo a ke aupuni i hoopuka ae ai no ka uku ana aku i na poe ana i aie ai, ua lilo ia he mau apana pepa waiwai ole i keia wa. No ka mea, ua hoole na banako, na wahi hoopukapuka dala, na halekuai nui, a pela aku, i ka lawe ana ia lakou malalo ona ano a pau.

          Ma ka ninau ia ana aku o ke kumu nui o ko lakou hoole ana, ua pane mai lakou: O ke kumu i hoole ai makou i ka lawe ana mai i keia mau bila kikoo aupuni oia no ka maopopo ole o ka wa e loaa ai he puu dala i ke aupuni no ka uku ana mai i keia mau bila, oiai, na Home Rula ke kue loa nei i ka bila aie miliona kahi e loaa ai o ke dala o ke aupuni. Nolaila, mamuli o ko makou maopopo ole i ka wa e loaa ai ke dala o ke aupuni, pela no i hilinai ole ia ai kana mau bila kikoo e hoopuka nei iwaho, a oia iho la ke kumu puikaika loa o ka loaa ana aku o ke dala. Ina manawa mamua aku nei he loaa ke dala i keia mau bila kikoo aupuni ma na wahi a pau e kikoo ia ai.

          Ua hooluhi wale aku ke aupuni i kekahi poe a o ke dala i haawiia mai ia lakou no ko lakou mau uku hana oia no keia mau mau bila waiwai ole, a i ka wa i kikoo aku ai i ke keena waiwai ua hoole ia mai ana aole he dala maloko o ka waihona.

          O na dala maloko o ka waihona aupuni i keia wa, ua lawa no ia no ka uku ana i kona mau paahana ponoi iho, aole hoi no na aie mawaho aku. Ke lohe ia aku nei na leo pilikia i keia mau la ma na wahi a pau ma o ka hoole loa ana o na Home Rula i ka lawe ana mai e noonoo i ka bila aie i keia kau, a aia ka a he Kau Kuikawa hou aku.

 

HOOPAA IA KE KAA UWILA OTOMOBILA.

          No kekahi mau mahina pokole wale ae nei no o ka hooholo ia ana o ke kaa uwila otomobila ma na alanui o keia kulanakauhale, ua hoea mai la kona hopena ma ka po La Pule nei. O ke kumu nui o ka hoopauia ana o ka hooholo ia ana o keia mau kaa oia no ka ike mau ia ana o ka nawaliwali o na pahu uwila e hoohana ia nei maluna o lakou, a ma ia kumu ua hiki ole ia lakou ke holo aku no na wahi loihi e like me uka o ka pali a me waho o Waikiki me ka halawai ole me kekahi ulia o ka pau e ana o ka uwila a hiki hou ole ke hoonee aku imua.

          Mamuli o ka ike mau ia o keia ulia iwaena o keia mau kaa ua nele lakou i ke kau mau ia e na ohua, no ka mea, ma kekahi wa ua hoohele wawae ia na ohua no kekahi mau wahi loihi ma o ka pau ana o ka uwila o na kaa a lakou e kau ana.

          E hoopau ia ana ka hooholo ia ana o keia mau kaa uwila no kekahi mau mahina a hiki i ka wa e loaa mai ai he mau pahu uwila ikaika i hiki ke hooholo i na kaa no kanalima mile mamua o ka pau ana o ko lakou uwila. Aka, ina nae e loaa ole ana na pahu uwila ikaika o keia ano e hoolilo ia aku ana ua mau kaa la malalo o ka hoohana ana a ka mahu. Pilikia no ke kaa otomobila.

 

OGANA HOU O KAWAIAHAO.

          Ma ka mokupea Mohikaua i hoea mai la ma ka La Pule nei mai Kapalakiko mai, i hoea mai ai ka ogana hou o ka luakini o Kawaiahao. Ua hoea pu mai no maluna ona o Mr. John Bergstrom o Kapalakiko, i ukali ia e kana wahine a me kana keiki no ke kukulu ana i keia ogana hou. E ho hoi ia aku ana ka ogana kahiko e ku nei maloko o Kawaiahao no ka Hale Pule o Kamoiliili.

          Ua olelo ia ae he ogana oi keia o ka nani i ka ogana mua o Kawaiahao e hookaawale ia aku ana, a o kona leo kani he nahenahe a me ka oluolu. Ikaika no na hoahanau o Kawaiahao i ka lulu ana i puu dala no keia ogana hou.

 

PONO OLE KA HANA IA ANA O NA HAWAII

          He hoike mai kekahi kamaaina mai i ka nupepa Avalataisa no ka la 6 o Iune iho nei, kai hoolaha ia ae nei oia nupepa, a ina he oiaio keia mau hoike, alaila, ua lapuwale maoli na hana a Luna Nui Tobin maluna o na Hawaii e hoikeike la ma Bufalo, a no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke unuhi aku nei makou i ua leta la:

          Ua hoomaopopo au aia ko Honolulu poe ke hoahewa la i ka hoikeike Midway, no ka mea, aole ia i haawi aku he mau kokua ana ia Hawaii. Ma ko'u manao iho o ka hui nana i lawe mai ia makou ianei aole ia i hewa, aka, aia na koikoi a pau maluna o na poe kalepa o Hawaii, mamuli o ko lakou ulolohi loa i ka hoala ana ae i mau mea hoikeike. O na mea i pai ia maloko o na buke no ka haawi wale ana aku oia kekahi hana maikai loa a hoemi lilo. Ma ka hoikeike Midway nei, ua halawai aku makou me na poe kiekie a hiki i ka haahaa. Ina i pa'iia he mau buke hoakaka ina ua hiki ia makou ke haawi aku i na hoike me ka luhi ole.

          He oiaio, o ka hula a me ka hoopunipuni i haawi ia aku no na kanaka maanei e na poe imi dala aole iahe mau hana hoopomaikai ia Hawaii. O ke kanaka nana e hoohaahaa nei ia Hawaii oia o Tobin ke kanaka i kapa iaia iho ka Moi o ka Midway. He moi ia no oia no ka wahahee o ke kulana ino loa. Ma ke alahele mai Kapalakiko mai no Bufalo, ua hoao aku oia e a'o i na Hawaii e kamailio ma ka lakou olelo Hawaii wale no, no ka mea, e hoike aku ana oia i ke anaina he poe ike ole lakou i ka olelo Enelani, a o ka olelo Hawaii wale no ka lakou olelo ike. Ua hoike hou aku o Tobin aole he komo o na Hawaii i ka lole e like me na lahui e ae, a he hele olohelohe ko lakou mau wawae.

          Ua kue aku kekahi mau Hawaii i keia mau hoike hoopunipuni no kekahi manawa lehulehu a he hookahi a i ole elua Hawaii i aneane e kuikui puupuu me ia.

          O Howard Baker, ka Peresidena o ka Hui Hoikeike Hawaii, ua haawi aku la oia i ke kauoha e hoopau ia keia mau hana hoopunipuni. O Mr. Baker oia ka Peresidena o ka Banako Lahui Ekolu o Bufalo. He hookahi o na wahine Hawaii e waiho nei maloko o ka haukipila me kekahi ma'i anu ikaika, ma o ke kauoha ia ana e Tobin e hele aku i luna o kahi hoikeike me ke olohelohe oluna, i kahiko ia me kekahi pa-u hula a me ka lei, ma kekahi la kawau a huihui. O ke kulana ma Bufalo aole ia he poha mau o ka la. Ua hoea aku na hoopii imua o Mr. Baker, a ua hookapu ia ka lawelawe hou ia ana o kekahi hana oia ano.

          O ka hoike luapele he nui kana hana maikai no ka pono o Hawaii e koi ana i na malihini e holo aku i na paemoku. He nani kona mau nanaina, a ma kekahi wa, me he pele maoli io la no e a ana.

          He nui na hoaloha e loaa nei i na Hawaii. O ke kahunapule o ka Halepule First Congragational, Rev. F. S. Fitch, kekahi e kipa mau nei, a ua makemake hoi oia ia lakou, no ka mea, ke hoolohe mai nei lakou. Eia ke malama ia nei na anaina haipule ma ko lakou wahi i na La Pule a pau. Ua kahea mai o Fitch i kekahi o lakou no ka hoea ana aku imua o kona awai ma ka la 9 o Iune. Eia kekahi poe o lakou ke hoiliili nei i ka lakou mau wahi kenikeni maloko o ka banako.

          Ua kipa mai la o Wm. Love o Honolulu me ke kaikuahine ma kahi o na Hawaii i kela pule aku nei. Malaila pu aku o Kapena Godfrey me kona ohana. Ua hoea pu mai o Porofesa Dodge o ke kula Punahoa mamua. O Kauka Gulick kekahi i hiki mai.

          Ua manao ia e hoea mai ana o Wilikoki i Bufalo nei ma ka la 11 o keia mahina, a ua hoolala ia he papa kuhikuhi huki hae no ia la.