Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 27, 6 July 1901 — Page 1

Page PDF (558.89 KB)

This text was transcribed by:  Sheryl Daguio
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

HILO BAY, HAWAII

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

HOOKUMUIA I MEI 20, 1895

BUKE VII.     HONOLULU, PAONO,        IULAI 6, 1901                        HELU 27

 

IKE IA NA POHAKU PELE KUPANAHA

            Ua loaa mai nei i keia kulanakauhale he mau pohaku pele I hoouna ia mai nei e Lealie o Napoopoo ia porofesa Laiana o Honolulu nei.  O keia mau pohaku he napaina eleele ko lakou i like loa no me na pohaku pele o ka lua o Kilauea a me Mokuaweoweo, ua loaa aku keia mau pohaku pele e lana hele ana iluna o ka ilikai o ke awa o Kealakekua, Kona Hema, a he mau mile hoi i uhi ia e lakou.  Ma ke koho wale ana a na poe akeakamai, aia no he lua pele malalo o ka papaku o ka moana ma kahi kokoke i Kealakekua, a mai laila i hoea mai ai keia mau pohaku kupaianaha e ike ia ala i ka laoa iluna o ka ilikai.  Ma ka a ana o ka pele i ka 1877, wa ike@ia na pohaku o keia ano i ka lana hele iluna o ka ilikai ma ka Mokupuni o Hawaii, a ke manaoio nei kekahi poe o keia mau pohaku pele lana i ikeia ae la ma Kealakekua, he mau kahoaka mua no ia no kekahi luai pele e hiki hou mai ana ma keia mua iho.

 

HALA IA OPIO ME KE ALOHA NUI IA.

Ua loaa mai ia makou he lono kaumaha a luulau no ka haalele ana mai ia o Jacob Fisher i keia ola ma ka home o kona mau makua ma ke alanui Liliha ma ka Poakolu nei, Iulai 3.  Ua oili mai oia mai ka pahaka mai o Mr. a me Mrs. Jack Fisher, ma ka la 7 o Feberuari, 1886, nolaila, ua piha iaia na makahiki he 15 o ka ike ana inea o keia ola a hoomaha aku la i ka poli o Karisto.  Ua maneleia aku kona kino puanuanu no ka ilina o Maemae, ma ka auina la Poaha.

Ke komo pu aku nei makou me ka ohana i hookaumaha ia ma ka u ana uo ka lakou mea aloha i niau palaneha aku ia ma kea la polikua a Kane.  Luuluu wale.

 

Mauka o Kalihi I ka Poalua nei I hookuu mai ai I keia ola ana o Pilipo Kaleikoa I ke 45 o kona mau makahiki, a ua kanuia ma ka il@na o Kawaiahao ma ke awakea Poakolu nei.

 

RUMI O NA OULI PAKALAKI.

O na poe hili@wai I na uhane lapu he manaoio ko lakou o ka rumi I make ai o ka Moi Kalakaua, maloko o ka Hotele Alii e ku nei @naa Kapalakiko, oia no ka rumi I piha me na ulia pakalaki I waena o ka rumi a pau o ua hotele la.  No ka mea, mahope iho o ka Moi Kalakaua; ua make aku la he haole non aka inoa o Mervy Donahue.  Ua make oia maluna no o ka moe a ka moi i pauaho mai ai I keia ola ana, iloko o na ehaeha he nui.

Ua malama pu ia he hoohui mare maloko o na paia anoano o keia rumi mawaena o ka ona miliona opio o Denver, Dinmore me kekahi lede opio ui.  O ke ku aoao oia no kona hoaloha pili paa o na makahiki loihi, Mr. Van Praegg.  O ka mea i ike ia he pule mahope iho o keia hoohui mare, ua mahuka aku ia kana wahine ma kona hoaloha, a aia laua ma Ladana e noho nei.

O ka elua o na paa mare I lawelawe maloko o ua keena la oia no o Ona Miliona Hugh Tevis me kana wahine.  O ka hopena i ike no ia paa mare ua make ke kane.  O keia mau ulia pakalaki I ike ia iloko o na makahiki pokole ua lilo no ia i mea kamai lio nui ia e na poe manaoio  I na oui pahaohao.  Kupainaha no na ouli I ike ia iho la no keia rumi.

 

 

Ma ke Kinau o ka Poalua ae nei e holo ai ko makou makuahine Puuku o KE ALOHA AINA nei no kona home Ua Lulehua I Hilo no hookah paha pule e noho ai no kekahi hana a hoi hou mai no.

Ua manao wale ia, e huli hoi aku ana o Lunamakaainana Hon. W.B. Nailima a me kana lede ma keia Kinau ae, no ko laua home aloha i Kauakapilehua o Hilo, i ia mai, ua ku-a-wahawaha ia hoa ina ha@ua a kahi poe o lakou e hana pono ole mai nei I na @hila kauawai a lakou.  Oia paha--aole paha.

 

LA POKIULAI MA KE KAPITALA NEI.

O ka la Pokiulai i ikeia iho la ma ke Kapitala nei, oia no kekahi la maloohaha I ike ole ia mai kinohi mai o ka malama ia ana oia la kulaia ma keia kulauakauhale.

Aole he mau hoohiwahiwa i ike ma na halekuai nui elike me ia i ike ia ma na makahiki I kaahope aku nei, a na kohu La Pule maoli no, e ole na haleinu rama e hamama na lakou I hoike ae aole keia he la Pule, aka, he la nui ia no Amerika.

Ma ke kakahiaka ua malama ia he paikau hookahakaha e na pualikoa Hawaii, aka, aole nae he anaina kanaka nui i hoea aku e makaikai ia lakou, no ka mea, e like me ke kaawale ana aku o ka hana, pela no lakou i lilo ai i mea manao nui ole ia.  Aole he mau lealea e ae i malamaia a hiki i ka auina la, he kinipopo ma Makiki mawaena o na koa Amerika a me ka Maile Ilima, a oiai, he lealea ia I pakua I ko keia kulanakauhale, aole he nui o na poe makaikai I hoea aku maluna o ke kahua kinipopo.

Ma ka Y.M.C.A., ma ia po ana iho ua manao ia malaila e haawiia ai he haiolelo o ka moolelo o ka lilo ana o ia la i mea hoomanao nui ia e na Amerika, aka, mamuli nae o ke kakaikehi loa o na poe I hiki aku malaila ua hoopanee ia aku la na hana I hoomakaukau ia no keia po, a no keia Pokiulai hou aku.

A ina penei na Pokiulai e ike mau ia ai ma Honolulu nei ma keia hope aku, he mea maopopo e nele mau ai@ lakou i na manao ohohia ia e ko keia kulanakauhale, a e lilo mau aku ana o Hilo i oioina e hoohala mau ai na poe puni lealea o ke kapitala nei i ko lakou mau la Pokiulai.

 

Ua hoomaha ae ka Ahaolelo ma ka Poalua nei no ke komo pu ana aku iloko o ke kaumaha no Loio Paulo Numana I pauaho mai la I keia ola ana.

 

LILO KA LANAKILA I KA HEALANI.

 

O ka heihei waapa I malamaia ai malalo o Polea, Ewa, ma ke kakahiaka Pokiulai nei, mawaena o na keiki o ka Matala a me ka Healani no ka inoa moho o keia makahiki, ua kaili ia ae Ia ia e ka Healani.

Ma ia kakahiaka ua haalele ihe la he keaahi I piha me na hoaloha o na keiki hoehoe waapa ao ke kahua heihei, a ma ka hora 10:08 oia kakahiaka I malama ia ai ka heihei mua loa mawaena o na keiki puupuu oo o na hui heihei waapa elua.

He hahana keia heihei, a no hookah mile mai ka pahu I hoomaka ai ka heihei aole he waapa I oi aku mamua o kahi, aka, ma kahi he hapaha mile koe a hoea aku I ka pahu eo, na ike ia aku la na keiki o ka Healani e hooikaika ana I ka onou ana aku I ko lakou waapa imua me na mapuna hoe e haole alapine ana iloko o ke kai, a ia wa no I ikeia aku ai ka oni ana aku o ko lakou waapa imua o ka Matala a haalele iho la I kona hoa I ka hopewaa, a me ia kulana alakai I hoomau aku ai na Healani nei I ka nee ana imua a hiki I ka pahu eo iwaena o na leo huro o na poe makaikai.

O ka loihi o ka pahu heinei he hookah mile me ka hapa, a o ka Manawa I holo ia e na waapa, penei no ia:            Healani 10:37 ½ minute.         Matala 10:49 ½ minute.

O ka heihei elua mawaena no ia o na opio o na hui heihei wa@epa elua.  Ma ka hoomaka ana no o keia heihei ua haule ka Matala ihope, ua hoao lakou e oi mamua o ka Healani, aka, ua oi aku nae ka wikani o na keiki o ka Healani, a hoea aku ia oia I ka pahu eo he 1 minute 5 sekona mamua o ka Matala.  Manawa I holo ia no ka pahu heihei hookah me ka hapa mile:          Healani 11:24 minute.             Matala 12:29 minute.