Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 28, 13 July 1901 — Page 7

Page PDF (677.11 KB)

This text was transcribed by:  Laura Yamamoto
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

UA HULI HUI MAI LA MAI NA AINA E MAI.

            Maluna o ka mokuahi Kina hoea mai la i anei mai Kapalikiko mai, ma ka Poaono nei, i huli hoi mai ai o Noa Webster Alali o Wailuku, kekahi o na opio Hawaii i hele aku nei ma na aina mamao no ka hoomahuahua hou ana aku i kona naauao.  He elua makahiki o kona noho ana mai nei ma ke kula a’o kanawai o ke Kula Nui o Mikikaua.  O ke kumu o kona huli hoi ana mai la no ke kokua ana no ia i kona makuahine ma ka hooponopono ana i ka waiwai o kona makuakane i make iho nei.

            Ua loaa iaia he naauao kiekie ma na mea pili kanawai @a ma ka Poakahi nei i waiho aku ai oia i kana noi i ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie no ka haawi ana mai i laikini lo@o nona.

            He mea hauoli ne makou ka ike ana aku i kekahi Hawaii opio elike ae Ia me Aluli e imi ana i kona ola malalo o ka hou o kona lae, a aole hoi o ke kaukai a na ka pono a ka makua e malama i kona opu.

 

 

HE HALEPULE UUKU LOA

            O na poe hoahanau o Upper Eidon, ma Hants, e ku nei he elima mile mai Romsey aku, ua kaena ae lakou he heluna lahui ko lakou o umi kanaka, a he kauhale o elua hale.  O ka halepule o ua wahi kauhale nei e ku ana ia iwaenakonu o ka pa mahiai o kekahi o na hale, a maloko no o ua pa ala ka ilima kupapau o ua wahi kauhale la.  O keia halepule ua olelo ia ae ua kukulu la no ia ma ke keneturia umikumamakahi, a maloko ona e ku ana he pakaukau heluhelu, he pakaukau no ka ahaaina a ka Haku, he mau pale laau a me elima noho loihi, aka, aole nae he awai.  Aole he kahunapule o keia halepule, aka, he kipa aku no nae he kahunapule ma kekahi mau manawa.  A oia ka wa e kani ai ka hele o ua wahi halepule nei, a hele mai la kona mau hoahanau no ka malama ana i na anaina haipule.- Mai ke Counciltor a me Guardian mai.

 

 

NANA NO E LAPAAU LA IAIA IHO

            O ke Suletana [moi] o Tureke, eia oia ke hoolilo nei i kona mau la e ola nei ma ke a’o ana i ka pa’ipa’i laau a me ke a’o pu ana i na laau lapaau o na ma’i like ole.  O ke kumu o kona makemake ana e a’o i keia oihana, mamuli no ia o kona hopooiopo, o hanai malu ia oia i ka laau mako.  I keia manawa oia no kona kauka lapaau i kena wa e loaa ai i na ma’i mama.

 

            E Jawe nui i KE ALOHA AINA i ike mau i na mea hou like ole.

 

 

NO KA MAKE ANA O KA MOI WAHINE VITORIA KE KUMU POINO O KA RIO.

            O ka poino ana o ka mokua li Rio de Janeiro, ua olelo ia ae mamuli no ia o ka make ana o ka Moiwahine Vitoria.  O keia mau olelo he wahehee no ia ma ka hoomaopopo ana iho, na poino ka Rio he hookahi mahina mahope iho o ka make ana o Vitoria, aka, o na hoike no keia mau olelo ma ka hoolohe pono ana aku je oiaio no.  Ma ka hoike a Englehardt ke kupakako ukana o ka Rio i kona wa @ hoi aku ai no lalo o ka opu o ka moana ma ka nuku o ka Ipuka Guia, a e paa nei ia kulana hookahi malupa o ka mokuahi Ki@a i kipa mai la mai Kapalakiko mai a hala aku la no Iapana a me Kina, o ke kumu nui o ka pilikia o ka Rio ma o ka make ana no ia o Vitoria, a penei kaua hoakaka ana i kekahi o kona hoaloha muanei.

            O ka la a makou i haalele aku ai ia Hongkong oia no ka la i loaa mai ai o ka lono telegarapa no ka make ana o ka Moiwahine Vitoria.  O kona make ana ua ku mahe iho la na oihana a pau o ua kulanakauhale la, oiai, he kulanakauhale ia malalo o ka hoomalu ana a na Beritania.  Ua hoouna awiwi ia mai na ukana no ka uwapo me ka hookau pupuahulu ia maluna o ka moku, mamua o ka loaa ana mai o ka lono make o Vitoria, oiai, ua hoomaopopo ia he wa make wale no nona, a i ka wa e loaa mai ai ia lono kaumaha e ku malie ana na oihana a pau pela a hiki i kona hoolewa ia ana aku.  He mea oiaio ua make io iho la ka Moiwahine ma ke kakahiaka o ka la 23 o Ianuari.  Ua paa ae la na hale oihana a pau, a aole hoi he oihana i lawelawe hou ia ma ia la.  He maluhia na mea a pau i ikeia me he La Pule, mawaena o ka poai o na Beritania.

            O ka hopena i ike ia ua makaukau iho la ka Rio no ka holo ana aku no Amerika Huipuia, he ekolu jora mamua ae o kona manawa maa mau.  Aole he mau ulia i halawai ma ke alahele mo ana, a e ka mea i ikeia, ua kipa mai makou ma kela a me keia awa he ekolu hora ka awiwi.

            A maanei e hoomaopopo ia ai ka oiaio o keia mau olelo.  Ua hoea mai makou i Honolulu nei ma ka hora 7 o ke ahiahi.  Ina i haale makou he ekolu hora aole makou e hoea i anei a hiki mahope o ka hora 9, a he mea maopopo aole makou e ae ia ana e komo mai iloko nei o ke awa, a e haule ana ia makou he 24 hora mawaiho o ka nuku no ke kali ana n@ ka oili mai o kekahi ia aku.  I ko makou wa @omo mai ai aole he wahi e hookau@pa iho ai, a haalele iho la makou ia Honolulu nei he ekolu hora mamua ae o ka manaewa.

            Ina makou i hoomaka mai i ka makou huakai moana he ekolu hora mahope iho, a me ka 24 hora e hoohakai a ai maanei e hoea aku no makou i ka ipuka gula he 27 hora mahope iho o keia ulia poino i halawai ai, a oia manawa hoi oia ka hora 8 :30 o ke kakahiaka o ka la 23 o Feberuari.  O ke kakahiaka o ka la 23 o Feberuari he kalae a malie, a ua hiki la pailata Jordan ke la we aku i ka moku no loko o ke awa me ka poino ole.

            I ka wa i ninau ia aku ai no no mea e pili ana i ke piholo ana o ka Rio Janeiro, na noi mai la oia e huikala ia aku oia, oiai ua makemake oia e hoopoina loa i na naanaina weliweli a me ka hilahila oia poina ole ka Rio i hoi aku ai no ka papaku o ka moana, a oia hoi ke kanaka hope loa i haalele aku i ka Rio i kona wa e iho awiwi ana no lalo o ka hohonu.

 

 

AHAHUI KUE I KA HONI ANA.

            He umikumamakolu mau kanaka o Mount Hope, he wahi taona uuku e pili kokoke ana i Wichita, Kansas i manaoio aole hana pono no na kane ka honi ana i na wahine.  O keia mau kanaka he umikumamakolu he poe lakou i pau i mare a o ka mea kupaianaha i ikeia ua kukulu ae lakou he ahahui i kapaia ka Ahahui Kue Honi a na Kane Mare o Mount Hope.

            O na laia a pau o keia ahahui he poe kanaka kalepa kuonoono wale no no keia wahi kauhale, a o keia ahahui he ekolu pule wale no i ku ae nei me ka lohe oie ia, aka, ua puka liilii mai na mea huna pil no keia ahahui a hiki i ke ahuwale loa ana.  Wahi a Peresidena Wilson o ua ahahui ia i na poe kakau nupepa.

            O na kamailio a pau e wa hele nei e hoopii oki mare ana na wahi ne a makou ia makou, no ka mea, ua hoohiki makou aole e hoai hou ia lakou he hoopunipuni loa ia.  O ke kumu o ko makou lawelawe ana i keia hana no ka imi ana no ia i ke kahi mau hoolaauao ana mai, a e kupaa ana makou maluna o keia ka hua ina e hoomau ana na wahine i ke kakoo ana mai ia makoa.  He oiaio, ua lawe na hoa a pau i ka hoohiki aole e honi i ka lakou mau wahine no hookahi makahiki, aka, ua hiki no nae ia makou ke hoopau i keia ahahui i ka wa e makemake oie ai.  i keia wa aole he hoa i hahaki hoohiki.

            Ekolu o’u pule iloko o keia aha hui a ua ike au i ka maikai mahope o ka ae ana mai o ka’u wahine.  Ua hoomaopopo au o ka honi he mea maikai ole no ia me ka honi ole ana e hooi ia aku no ke aloha o ke kao i kana wahine.  Eia na keiki a pau ke malama nei i ka lakou hoohiki m@ ka manao ku@o, a nolaila o ke onipaa ana o keia ahahui ke hoomaopopo loa ia nei.

 

 

HE POE HOOHAUNAELE

            O keia huakui hope a ka mokuahi Colom i hoea mai la i anei me na limahana Porto Rico, oia kekahi huakai i ike nuiia o ka haunaele i ike ole la ma na huakai a ua mokuahi la i lawe mai ai i na limahana Porto Rico i Hawaii nei. 

            Mai ka haalele ana aku o ka mokaahi Colom la Kapalakiko, he awi na hooulu haunaele i lawelawe ia e keiapoe aku, mamuli nae o ka hoonawaliwali ole aku o na poe o ka moku ia lakou i kualilii mai ai na hapa lapuawale a keia poe.  I ka wa a ka moku a pili ana ma ka uwapo hoomalu ua hoao aku kekahi poe Porto Rico e hele mai i ke kulana kauhale, a i ka hoole ia ana aku na anuhi ae kekahi o lakou he pahi pei u a hoao mai la e hoopoino i ke kiai, aka, ua lawelawe oolea @@ aku lakou e na kiai.

            Ma ka Poakahi nei, ua hoao ae na Porto Rico e pepehi i ke kapena hoe o ke Colon i kona wa e hele ana me na pakini mea ai e hanai ia lakou.  E ole ka haawi koke ia ana o na kokua ana iaia ina ua poino ona ola.

 

 

KE HULI IA LA NO KA MOKU POINO RIO

            Kapalakiko, Iune 27.  He wahine kilokio kai huli ae i ka moku nalowale Rio de Janeiro ma ke kokua ana a na aumakua ma ka la mehinei me ka ukali pu ana aku a Miss Beed o Tiburon, ua haalele iho laua maluna o kekahi waapa a malalo o ke kokua ana a kekahi papa me elua ihoiho kukui, ua hoao iho laua e huli i kahi o ka moku i piholo ai.  He ino ka moana ia la, nolaila, ua poluea koke ua mau wahine la a hoi hou mai la i ka aina me ka holopono ole o ke laua huakai.  o na poe kilokilo i alakai ia e na uhane a me na manao e ae o ka huli ana i ka moku poini, ua hoopomaikai aku lakou i na poe mea waapa a me na poe luu.  Ua hoolalo ae lakou ua loaa ia lakou kahi a ka Rio e waiho ala ilalo o ka papaku o ka moana, aka, he mea kupenaha nae ke hoike ae o kahi o kela a me keia i manaoio ai i kahi a ka Rio e waiho nei, aole ia ma kahi hookahi, aka, ma na wahi like ole no ia.

 

 

            Ma ka hoi ana mai nei a ka hana mai Hilo mai, ua hoolealea aku lakou i na awa apau a ke Kinau e kipa aku ai me ka leo kani o ka lakou mau ohe, a ma la kumu ua ulolohi loa ka hoea ana mai o ke Kinau.