Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 28, 13 July 1901 — Page 8

Page PDF (629.11 KB)

This text was transcribed by:  Danna Lyman
This work is dedicated to:  Kamehemeha Class of 1962

KE ALOHA AINA

POAONO, IULAI 18, 1901

(Mai la aoao G mai.)

 

hauoli au i ka hauoli i loaa mua ole ia’u ma Pelekane, a e la hoi au i ka’u dala i mea e hoolawa ia ai o ko’u hauoli ana.  Ua haalele aku au i ka aina hanau a hele mai i ka aina malihini nei i mea e loaa ai ia’u ka maha a me ka hauoli. Ua waiho aku au i ko’u inoa oiaio i hope i kuu aina hanau, a elike me kuu malihini ana iluna o keia aina pela no auanei e mau ai keia inoa malihini i ke o ana maluna o’u, aka, e na diabalo apau o ka pouli, owai ka mea hiki ke bai mai i ka haina o ka’u ninau—Ke alanui o ka noeau, owai ka mea i ike—?  Aole loa!  Aole loa hookahi mea malalo iho o kou kiekie e na lani, mawaho ae o ka poe a’u i hoike ponoi aku ai, a ke lana hauoli nei ko’u manao aole loa lakou e kumakaia mai aua ia’u.  Never!  Ahiki i ka make.  No ka mea o ke alanui a’u i hele mai nei, he alanui ia aole e hiki i ka maka o na manu veletura (makaikiu) ke ike.  Nao, e hauoli ana au a o na diabalo pu kekahi me a’u i ko’u mau hora o ka hauoli.

O keia mau olelo kaena a piha haaheo a ua Haku Danekota nei, a o ke kauna Farani Lodona Morinehama hoi malalo o ka inoa kapakapa a wahahee o ka hoopunipuni, ua hooko io oia ma ko laua holo makaikai ana maluna o ka lio ahi kaulana loa o ke ao nei i ka holo he mau tausani mile me ka luhi a kaea ole, ua hiki aku la laua no ke kulanakauhale nani o Kikako, a makaikai i kona mau luhi ehu, komo i Nu Ioka, a ike i kona mau nani ka uwapo hao kaulana o Burakelina, na mauna uliuli o Nu Hamesire, na mauna kiekie o Veromona ka Home hanau o Wasinetona, ke koa Amerika kaulana, ke kiahoomanao o na kanaka kaulana, a me Linekona, na kahuakaua i molia ia ai ke ola o na miliona kanaka o Amerika, ke kapitala poo aupuni kilakila o Wasinekona, ka wailele o Niagara, ka ipuka gula o Kaleponi a me kona mau paka nunui a nani, a o ka hope loa, oia no ko laua hoohiki loa ana aku no ka Hotele Tailoti e ku haaheo a kilakila ma kahi okana aina o Delemonico.

 

Ma keia hotele nani i lawe me na nani apau e oluolu a e hauoli ai na maka o kamahele, me na ea aala o na lau lipo e moani mai ana i ka lawe ia mai e na aheahe makani.  Ua noho a hoohala iho la ke kauna Farani no kekahi mau la, a ma ua hotele Tailoti nei no hoi i ala hou mai ai iloko o kona mau hoomanao ana kela ninau kaulana loa e hiki ole ai i ka ike kanawai o na ioio ke wehewehe.—“Ke alanui o ka noeau, owai ka mea i ike?”

Ua haawi mai na keiki o ka bana Hawaii i ka mahalo no na hookipa pumehana i paneeia mai ia lakou e na kupa o ka Ua Kanilehua.

 

WAIKAHE WELIWELI MA VIREGINIA KOMOHANA.

 

Wilhamson, W. Va. June 26.  Aole he mau kanalua ana i koe no ka huina o na poe i make ma ka waikahe o keia mau la i hala iho la, ua hoea aku ia maluna o ka 100.  O na poe i hoea mai la ianei i keia ahiahi mai na apana i uhiia ai e ka wai, ua lawe mai lakou ina hoike weleweli mua loa i ikeia ma na wahi i hoopoinoia e ka waikahe.

O ka apana i kipa ia ae e ka waikahe nui, e noho nui ia ana no ia e na poe e@ @maina, a mamuli o ka pau ana o ka hapa nui o na kane i ka hana, ua ili iho ke koikoi o na poino maluna o na wahine a me na keiki.  O kekahi mau moolelo no ka pakele mahunehune ana o kekahi mau  ola ua hoike ia mai nei.  Ma Eckman, ua pinana aku kekahi wahine me kana wahi bebe e paa ana ma kona poli maluna o kekahi kia pohaku kiekie o kekahi uwapo kaaahi, a pakele ae la kona ola me kana wahi bebe hookahi wale iho no, oiai, ka waikahe nui e pulumi ana ina mea apau malalo o ua wahi ala me ka lilo pu aku o ko laua home i ka wai.  He 15 mau ola o Eckman i oleloia ua maike i ka wai.

Ma Keystone, he 30 kanaka i make.  Ua holo aku kekahi poe me ka manao e pakele ana, no kekahi mokupani me ka pinana ana iluna o na kumulaau haahaa, aka, ua hoea mai la no nae ka waikahe a pulumi aku la ia lakou me ka menemene ole.

Ma Dry Fork, he nui hewahewa na ola i poino.  He nui na kino make mainoino e ahu mokaki ana ma kapa kahawai, o kekahi poe o lakou ua hiki ole ke hoomaopopoia na helehelena.  He ehiku mau hale inu rama o Keystone i lilo i ka wai, a he eha kanaka maloko o kekahi o lakou i poino pu.

O na apana ma kae kahawai mai Enois a hiki i Davis no aneane 43 mile ka loihi, ua pau wale no i ka hoopoinoia.  He mau haneri o na hoki make e waiho ana me na kino make o na kanaka i ikeia malaila.

Ma kahi kokoke i Devy, ua loaa aku he lio e au ana iloko o ka wai me kekahi kanaka make e kau ana maluna o kona hokua, o na wawae no iloko o ke keehi noho lio.  Ma kahi kokoke i Burke, ua ike aku kekahi kanaka i kona hoahanau e laweia ana e ka wai, ua lele aku oia me ka manao e hoopakele iaia, aka, ua pinolo like aku laua.  Ma Welea he iwakalua barela Wisike i ia we ia mai e ka wai, a aia na paele ma ia wahi ke ona ala.  O ka nui o ke poho ua hiki ole ia ke kohoia i keia wa.

Bluefield , W. Va., Iune 23.  O keia apana, ua kipa ia mai la a e ka waika he weliweli elike me ka wai@ Johnstown i ka 1889, ma ka w@ o ka la inehinei, ua hoomaka mai la ka haule ua ana, i ukali ia mai e na leo weliweli o ka hekili a me ka olapa ikaika ana a ka uwi@ a no kekahi mau hora.  Ua hoomau ka ua ana mai ia la a hiki i ka po ana.

He mau mile lehulehu o ke alahao kaahi Norfolk me Western Railroad na laina telepona a me na uwapo i lilo i ka wai, a o na kukai ana me Elkhorn ma ke Komohana ua hiki ole ia ke loheia, a nolaila, ua hikiole ke loaa ma na hoike oiaio no kona poino, aka, ma na elele nae i hoouna ia aku i Elkhorn, ua loaa mai na hoike mai a lakou e olelo ana.  O ka nui o na ola i poino malaila ua hiki aku i ka 200 a mawaena o lakou he poe kuonoono kekahi.

He poino weliweli loa elike me ka waikahe o Johnstown kai kipa mai ma ke awawa o Elkhorn ma Vireginia Komohana, ma ka haule ana a na kuaua koikoi loa ua hoopiha aku ia me ka wai i ke awawa mawaena o kekahi mau pae mauna elua, a pulumi aku la i na taona o Keystone, Vivian, Norfork Fennis, Landgraff, Tazeweli, Elkhorn a me Welch.  Ma Keystone he wahi kauhale o 2,000 heluna lahui, ua anai la aku oia me ka weliweli, a he hookahi wale no hale i koe e ku nei.  O ka nui o na make i keia waikehe ua manaoia, ua hoea aku no ia i ka 200.  O na waiwai i hoopoinoia e hoea aku ana, ia ma kahi o ekolu miliona dala.  Ua aneane e pau holookoa na kanaka e noho nei o keia apana i ka hoonele ia me na home.  O na poe i pakele mai ka make mai na ahai aku lakou i ko lakou mau oia no luna o na mauna, a he tausani o lakou e noho la me kahi ole e hoomoe ia ai o ko lakou poo.  Mamuli o ka hoopoino ia ana o na alahao, ua hiki ole ke hoouna ia na kokua i na poe pilikia.  Ua kaheaia ae la na pualikoa no ka malama ana i na waiwai, a o na luna aupuni o ka Mokuaina o Vireginia Komohana, aia lakou ke lawelawe la i na hana hoopakele no keia poe.

Ma Shakerag, he wahi kauhale no na negero kokoke ana i Tazeweli ua hoea aku ka hohonu o ka wai mai ka eono a ka ewalu kapuai ma na alanui a maloko o na hale.  A ua hoohihihikiia aku na poe oia wahi maluna o na waapa no kahi e palekana ai ko lakou mau ola.

He ekolu mile ma ke Komohana aku o Tazeweli, ma kahi mahiai o Higinbotham, ua lilo aku la ka hale o Paris Van Dyke he limahana no ua wahi mahina ai ala, me ka lawe pu ia aku o kana wahine me na keiki eha maloko o ka hale.  He elua keiki i make, a o Mrs. Van Dyke e kamau iki ana no kahi hanu ola i ka hora 9 o keia kakahiaka, me elua keiki i ka wa i loaa aku ai, he hookahi mile mai kahi mai o ka home o Mr. Van Dyke i ku ai.  Aole o Van Dyle ma ka home i ka wa i halawai ai o keia ulia poino i kona ohana.  Oiai kekahi poe e huli ana i ka ohana o Van Dyke ua loaa, aku la ia lakou ke kino make o kekahi wahine haole e lana ana ma Plum Creek, ua kahiko ia oia me kekahi auhu maikai, a o kona wahi i lawe ia mai ai o ka wai, aole he mea i maopopo, aka, ua manao wale ia no kekahi mau kauhale no ia maluna aku a ka waikahe weliweli ki pa aku ai.

(Mai ki aoao 5 mai.)

 

ia oe ma nupepa, a e kali aku ana i ka paio ana he alo a he alo me oe i kahi a me ka manawa au e hai mai ai.  A no ka hanohano a me ke kaulana o kuu Hamakua punana a ke onaona.  Ke lawe nei au i na lilo ai o ko kaua noho ana ia laila.

       Owau no me ka haahaa.

R. H. MAKEKAU,

Lunamakaainana o ke Alaulili o Hamakua.

 

Ua hora aku puali puhiohe ma kai o ka uwapo o ke Kinau, a haawi aku la ina leo mele hauoli nona, ma ke awakea Poaha nei.  He panai ana aku i ko lakou hoomaikai nona no kona lii ana aku nei ia lakou i Hilo a hoihoi hou mai nei ia lakou no ke Kapitala nei me ka maalahi.

 

OLELO HOOLAHA.

 

E ke auanei na kanaka apau loa, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa a ke hookapu loa aku nei au ina poe apau loa i loaa ole he kuleana ko lakou ma ka pa ilina kupapau o Kalaepohaku.  Aole lakou e pono e hele hou e kuai i kuleana no lakou ia Paulohokii me ko’u ae ole aku i kana kuai ana, nolaila, o ka poe apau loa e hele ana e kuai i kuleana no lakou ia Paulohokii me kuu ike mua ole, ke haole loa aku nei au i kela kuai ana a me kona hookuleana ana ma ka pa ilina kupapau o Kalaepohaku oiai aohe he mana i waihoia mai ka Papa Ola mai.  Nolaila, owau o J. K. Maunakea, ka mea mana ma ia wahi, oiai ua kohe pono ia mai au e ka lahui a ua aponoia mai au e ka Papa Ola a me ka Papa Kahu Waiwai o ka waiwai o Pauahi i ka la 20 o Iune, 1901, nolaila, e mana keia Hoolaha mai keia la 9 o Iulai aku a hiki i ka Hopena.

Owau no me ka oiaio,

J. M. MAUNAKEA,

Luna malama pa Ilina o Puuokamalii, Kalaepohaku.

 

A. M. BAKER,

 Kakauolelo, Kalaepohaku Cemetery.

Konawai, Iulai 9, 1901.

 

MA KE KAUOHA.

 

Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke kauohaia aku nei na poe apau i loaa he kuleana ko lakou ma ka pa ilina kupapau o Kalaepohaku, e hele mai lakou apau ma ka Poakolu la 17 o Iulai, 1901.  No ka hooponopono ana i alanui no ka ilina kupapau o Kalaepohaku, e n@ pu mai lakou i mau mea hana pa lakou ke hiki mai kela la.  Nolaila, e na makamaka, e hoolohe mai i keia i loaa ai he alanui kaa no kakou, nolaila e hele pu mai me na mea hana.

Owau no kou oiaio, Luna malama pa ilina kupapau o Puuokamalii, Kalaepohaku.

 

J. K. MAUNAKEA,

Kunawai, Honolulu, Oahu.

 

A. M. BAKER,

Kakauolelo, Kalaepohaku, Cemetery

Kunawai, Iulai 9, 1901.

 

HOOLAHA.

 

KE PAPA LOA IA AKU NEI na kanaka a pau aole e komo wale maluna o na Aina Hana Holoholona o Puuhue a me Kahua no ka huli ana i na holoholona me ka loaa mua ole mai o ka palapala ae mai na Luna Nui mai o keia mau Hui Hanau Ho’oholona, a o na poe e hoolohe ole ana i keia e hoopii ia no ma ke kanawai.

Ma ke kauoha,

P. WOODS,

S. F. WOODS.