Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 29, 20 July 1901 — Page 5

Page PDF (701.47 KB)

This text was transcribed by:  Skylar Mineshima
This work is dedicated to:  Awaiaulu

ma@ @a'u, aka, aole i maliu ia aku a poha aku la ke leo o ka pu, a hamau iho la ka leo o ua opio nei me kona lilo ana aku i kino puanuanu.  Ua hoopiha ia ka Daily Mail me ua manao inaina no keia mau hana hoomainoino a ua Boa.

 

IKEIA KE AHI MA KA LUA O KILAUEA

Ua loaa mai la na lono ma ke Kinau e hoike mai ana, ua hoomaopopo la ia ua hoi mai la ka l@ahine hookalakupua Madame Pele e hoa i kana kapuahi kuni kaulana ma ka lua o Kilauea.  No kekahi mau la loihi ka punohu ana o ka uwahi o ke kapuahi a ua eueu nei.  Ma kela po Poaha aku nei ua iho aku o P.R. Helm o Honolulu nei no lalo e ka lua o Kilauea, a hoike mai la ma kekahi mau nakaka o ka pahoehoe pele, ua hiki iaia ke ike maopopo aku i na nia ahi e puka mai ana ma ia nau wahi mai. 

 

NA LETA.

Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana no keia mau ma nao i hoopuka ia malalo o keia poo aka, e ili no ia maluna o na poe na akou i kakau mai.

Mr. LUNAHOOPONOPONO:

            Aloha oe:

            Ma ka po o ka la 10 o I@la! nei, a @awaena o ka hora 12 a me 1, ua hanaia he hana hoomainoino maluna o kekahi mau Iapana, he wahine @e kana kane, o ka wahine ua pal@ku ia na maka a pehu, ua nakii ia i ke kaula, a pela no kana kane ua nakii ia i ke kaula, oiao, elua wale no laua i ko laua hale, a wahi a ka hoike i hai ae, i lohe oia i ka @wa a me ka uwe kanalili, i ka hoea ana aku o keia Pukiki i kahi o keia leo ana i lohe ai, eia ka ua nakii ia i ke kaula, a ua pehu na maka o ka wakino a na keia Pukiki i wehe ae na kaula i nakii ia ai laua a hemo ae la, a mamua ae nae o ka hiki ana aku o keia Pukiki i kahi o keia pilikia, ua hiu ia mai la oia me kekahi mea ana i ike ole aku ai a pa mai la kona lae a moku pu, na ke koko ka hele, ua manao keia Pukiki he omole a i ole he laau paha ka mea i hili i@ ai a @a ma kona lae, oia kona wa i ike aku ai he mau k@@o kanaka e holo ana.

            I ka wa i hemo ae ai o keia mau Iapana, ua ninau aku keia Pukiki nawai i hana keia mea, ua hai mai @ua he ma@ Pak@, ua telepona keia Pukiki i ka Luna Nui o ka mahiko a me ka makai, ua holo mai laua no kahi o keia pilikia, he aneane ekilu @@@3 mai ka hale wiliko mai, a i kahi i hana ia ai o keia hana hoomai@oino.  Ua ninau ka luna nui a me ka makai, ua hai mai keia mau Iapana he poe pake, i ke ao ana ae o ka la 11, ua huli ia aku la iwaena o na papa hana, ua loaa aku la he elua pake ma ka ho@ia a keia mau Iapana, ua hopu ia laea me ka lawe ia no ka hale paahao, aka, ua bona ia ae e kekahi mau pake k@@noono a ke huli ia nei e ka makaikiu na koena aku i kow.  He loaa aku no nae koe.

            I ke@ahi la ua lawe a holo ia ke k@a p@u@a e kahi mau keiki kolohe he 15 makahiki a oi o kahi keiki, a he 12 makahiki o kahi, e waiho ko koke mai ana ua kaa pa@ma nei mawaho mai o ka hale wiliko ma kahi o ke alahao e holo ana no Laie ia laua @ holo aku ana me ko laua lealea ano kolohe ua heea mai la ke kauahi ma ia alanui @@@e mai kahi mau mahiko e pili kokoke aku ana i Laie, a hookui mai la me ke kaa pauma, a o ua mau wahi keiki nei ua lele aku la no ko laua ola, a o kela kaa pauma ua nahaha, aia maluna o ke ka@@@i he Pukiki, ua ike mai la @@@ i ke@a @@@ keiki @ @olo ana a kimo @o@o o ka m@l@ko @ na lowale aku ia, ua @ai ia aku ka loke i ka mak@i, ua huli la aku la, a loaa aku @@, ua ninau ia nawai keia hana @a ha@ ke keiki nona na makahiki he 12 na ianei, oia ke keiki 15 makahiki, e koi ana e holo i La@@ ma ke k@a pauma, ua hookuu ia mai ke keiki 12 makahiki, o ke keiki 15 makahiki ua lawe @ no ka halepaahao, a ua lawe ola @ no Kawa. O keia keiki hope, @e mau la aku no mamua. ua kii no i ke ko, a ua hoouku ia me ke a'o pu ia aku aole e hana hou aku i kahi mea e poino ai ka mahiko, a hana hou no i keia hana.

            Hao aku la ke Koolau pau na mea aloha,

            A hu iho la ka pua wahawaha i Wailua

            Welina na keiki o ka Papapa'i o KE ALOHA AINA.

            J.L.P.

Hoolau@oa, Iulai 16, 1901.

 

AHA FEA ME LUAU.

            Ua malama ia ae ka aha fea a me ka paina luau nui a na hoahanau Katolika maloko o ka hale paikau a mawaho iho, ma ka a@ina la Poaono nei.  He nui na poe i hoea aku i keia fea, a ua lohe mai makou ua nui no na okeni i loaa mai na mea kuai a me ka paina luau.  Mawaena o na maka hanohano i hoea aku i ua fea la o ka Moiwahine Liliuokalani kekahi.  Malail@ ka bana aupuni kahi i hoonanea ai i ke anaina i hiki aku, a ma ka po ana iho ua malama ia he anaina hulahula maloko o ka hale paikau. O na pomaikai a pau o keia fea e haawi ia aku ana ia no ka luakini St. Augustine e kukulu ia ne mawaho o Waikiki.

 

AKAHI NO A HOOKO IA KA IINI A LOKO.

            N@ Ioka, Iulai 11, Ua loaa mai la he hoike i ka nupepa Honua mai Ladana mai, e pili ana no kela hoopalau mare mawaena o ka Duke wahine o Albany a me ka Ela o Rosebury, e olelo ana:

            O ka hoopalau i hoopuka ia ae la he mea ia i  ike mua ia.  O ka Duke Wahinekane make a me ka Ela i hoehaeha ia, mai hoohui mare mua i a laua he ma makahiki ae nei i hala, ina aole ke kue o ka Moiwahine Vitoria.  He ikaika loa ke kue o ka mo@wa @ine i kona mare hou ana, a no 17 makahiki o ka make ana o ke Keikialii Leopolo, ke Duke o Albany, ke kane koi a ua Duke Wahine la, ua hoolilo aku la oia i kona mau la ma ka malama ana i kana keikikane a me ke kaikamahine.  Ma ka noeau o keia Duke Wahine ua hana iho la oia i kekahi mau noho kula ano ho@ loa, a i keia wa ua palahalaha loa aku ia ma na halekula like ole, a no ia hana ua loaa iho la @aia he medala gula. 

            Iloko o kana mau hana hoonaauao, kokua aloha a me na hana maemae e ae, ua halawai iho la oia me keia Ela.Ua noi aku oia i ka Moiwahine Vitoria, e ae ma@i oia i ko @an@ hoohui mare ana Ua hoole mai ka moiwahine, a o@a@ e ola ana ua Duke wahine nei malalo o ka haawina @ala a kona makuahonowai, (Moiwahine Vitoria). ua makemake ole ola e hoehaeha aku iaia.

            Aka, i keia wa he malaelae ke alahele no laua, oiai, o ke Keikialii o Wale, ka Moi i keia wa, he pili aloha laua me ka Ela o Rosebury.  Ma na la pokole ae nei i hala ua malama ia he launa kamailio loihi mawaena o ka Moi a me ka Ela no keia kumuhana.

 

PEPEHI KANAKA WELIWELI MA MANOA.

            Ma ka auina la Poakolu nei ua loaa aku la ke kino @ake o kekahi Pake nona ka inoa o Young Dang, e waiho ana maloko o ka ulu nahele lanatana mauka o Manoa i kekahi keiki Hawaii.  Ua hoouna koke ia mai ka hoike i ke k@@na o ka Papa Ola, a ma ka hora 10 o ia po ua hoea mai la ua kino make nei i ke hale kaha kanaka o ka Papa Ola.

            Ma ka nana ana iho i ua alina a ka limakoko i hana aku ai maluna o keia Pake he ku i ka weliweli.  He nui na wahi o kona kino i mainoino i na moku pahi, o kona iwi poo ua nahaha liilii me he mea la he hamare a i ole he pohaku nui ka mea i hoohana pu ia e ka Limakoko, a he hookahi onohi maka i kaawale mai kona maka mai.  Ma kona mau lima a malolo o ka opu e waiho ana he mau moku pahi hohonu. E hoike maopopo mai ana, aole wale no ko ka limakoko he makemake powa no ka manao i ke dala, aka, no ka hookau ana aku no ia i kekahi, hoopai weliweli loa maluna o ka mea a kona naau i enemi ino loa ai. 

            Aole he pahi a i ole he mea make e ae i loaa pu aku ma kahi a ke kino make e waiho ana, aka, he pohaku nae i haukae i ke koko ke waiho ana ma ka aoao o ua Pake la.  O ka manawa i lawelawe ia ai o keia hana pepehi kanaka weliweli, me he mea la, ma ka P@a kahi a i ole ma ka Poalua nei, no ka mea, aole i inoino loa ke kino o keia Pake i ka wa i @@ @@@u ai. 

            Ua manao wale ia o ka mea na na i lawelawe keia hana puuwai eleele na Pake no, a ua ulu mai hoi ia mamuli o kekahi paonioni e ike ia nei mawaena o kekahi mau ahahui Pake.

            Ma ka palapala hoike aupuni i loaa aku me ke kino make, e hoike ana ia o Young Dang kona inoa, he 44 makahiki, a o Manoa kona wahi noho, a he mahiai ka lo kana oihana. I ka ninau ia ana aku o na Pake e noho ana ma Manoa ma kahi kokoke i kahi i lawelawe ia ai o keia hana pepehi kanaka ina paha ua ike lakou i keia Pake ua hoole loa mai lakou.  Aole i loaa he meheu i ke supun@ no ka mea nana keia karai@a menemeneele i lawelawe, aka, eia nae oia ke hoao nei ma na ano a pau a kahi e wi ai ke niho o ka limakoko.

 

AOLE I HOEA MAI KE KINO O MRS. PANANA PARKER.

            Aole i hoea mai ke kin o wailua o Mrs. Panana Parker @ like me ka mea i haupu wale ia malu@a mai o ka mokuahi Venturia, o ke kumu nui ola no ke haalele e ana aku o Venturia ia Kapalakiko ma ka la 11, a ma ka la 12  ae hoi e hoea mai ai ke kino pua@@a@@ o na makuahine Hawaii nei i @kali pu ia e kana kane i Kapalakiko maluna mai o kekahi kaaahi lawe ohua mai ka Hikina mai.

            Oiai, ka Ventura e ku ana no ma kapalakiko, ua loaa mai ia he telegarapa i kona mau agena malaila, mai a Sam Parker e noi mai ana e hookaulua iki ia ko Ventura holo a hiki i kona hoea ana mai me ke kino ma@e o kana wahine.  Aka, oiai nae, he moku lawe leta keia i hiki ole ke hoohaule ia kona manawa holo e halihali ana i na eke leta Beritania ua hiki ole i na agena o ka Ventura k@ ae aku i keia noi.

            O ka mokuahi Zealandia e hoea mai ana i keia Poaono aku, ua manao ia malaila e hoea mai ai ke kino wailua o Mrs. Panana Parker i na aekai aloha o kona one hanau.  Kahi a ka ohana a me na makamaka e kakali aku nei o kona hoea mai iloko o ke kaumaha a me ka luuluu.  He 46 ka nui o kona mau makahiki, aole hoi he 52 makahiki e like me ka makou i hoopuka hewa aku ai. Aloha no.

 

UA EMI IO ANEI KA AINA?

            Eia na kanaka akeakamai o ke kulanakauhale nei ke kilo nei i kekahi mea kupaianaha e ike ia nei, oia hoi, ka @mi ana he hapa kapuai o na aina liki kahakai.  ma keia mau @a i hala iho nei, ua ike ia kekahi mau wahi uhi ole ia e ke kai mamua, i keia mau la ua uhi ia e ke kai.

            Ma alanui Kahakai (Beach Road) ke uhi@a nei e ke kai i ka wa hohonu a pela pu h@i me ka papahel@ o k@ hale waapa o ka Matala. He nui na wahi like ole @ @@ @ hoomaopop@ a nei i ka uhi ia e ke kai i ka wa hohonu, he mea hoi i ike ole ia mai kinohi mai. 

            Ma ka hoike a Porofesa Laiana, aole i akakuu ka pii mau ana o ka ilikai iluna, a e lilo ana hoi ia i mea e hookaumaha ia ai na mea aina ma ka lihikahakai. 

            He mea kupaianaha ka ikeia ana o keia loli hikiwawe ana o ka @@hi kahakai.  I loko o na makahiki @e 20 i hala ae nei, aole i ike ia @a emi hikiwawe iho ka aina he hookahi @iha. Ua hoomaopopo ia ina me keia ka @mi hikiwawe ana o na @@h@

kahakai iloko o na makahiki pokole e uhi ana ke kai maluna o kekahi @@@ kaua ak@@ nani e noho ia nei e ke kanaka.