Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 31, 3 August 1901 — Page 8

Page PDF (681.47 KB)

This text was transcribed by:  Max Castanera
This work is dedicated to:  Aunty Mapu

KE ALOHA AINA

 

MOOLELO HOONI PUUWAI

NO

Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele!

 

Ka Makaikiu Kupaianaha!

 

MOKUNA XV.

KE PIHI UWILA HOOKALAKUPUA--NALOWALE ILOKO O KA NAELE O NU IOKA--KA LEO OKALAKALA O KA OIHANA MAKAI.

            He kulana ana no ka makaikiu Beleinehama, he anuu ana o ka walawala, aia oia ua haule aku la ilalo o kekahi holowaa pahu, a na ka ikaika o keia haule ana i kaili koke ae i kona ikaika a waiho make iloko o ke poniuniu, a i kona puaho ana ae mailoko ae o ka waiho make ana, ike iho la ia eia ia iloko o kekahi hale ana i ike mua ole ai. Wahi a au makaikiu nei i namunamu ae ai. Eia la wau ihea, a o ka hotele hea la keia a'u e noho nei.

            O keia ninau a ua makaikiu ala, ua lobeia mai la ia e kekahi mea, a o ia ka ua mea ala i pane mai ai. Aole keia he hotele, eia oe iloko nei o ka haukipila, a o ka ekolu keia o kou mau la o ka waiho ana iloko nei, ua manao loa na kauka ua make loa oe a aole loa hoi oe e ala hou mai mailoko mai o kela kulana kupilikii ou i lawe ia mai ai, nolaila, e hoomama i kou mau manao, a e haawi hoi i kou kino i na hooluolu ana e loaa hou ai ia oe ka palekana.

            Alaila, pehea au i lawe ia mai ai ianei, aole anei au i ka hotele kahi i noho ai?

            Ae e ke kanaka opio poino, aka, ua lawe ia mai oe ianei me ka manaolana ole e loaa ana ia oe ka maha, a ke hauoli nei au no kou palekana ana, aka, e hala ana nae ia oe he mau la loihi maloko nei mamua o kou puka laelae ana aku mailoko aku o keia pilikia nui ou.

            Ma keia mau olelo a ka wahine lawelawe, hoike mai la oia i ka moolelo o kona (Beleinehama) lawe ia ana aku me kela poino i loaa maluna o kona kino, a ia wa i ala mai ai na hoomanao ana iloko ona no kona haule ana ma kela po a ka makaikiu hapa Sekotia i ho o ai e powa i kona ola, a inaioa iho la kona naau me ka piha lili no ua makaikiu nei, me ka pule mau ana e hoohalawai hou ia laua ma ia mua aku, a hooko i ka oiaio hoopaapaa ole ia o kela lili e kali ala me ka ikiiki iloko o ka naau.

            I kela la a me keia la, e pii mau ae ana ka oluolu o ka makaikiu Beleinehama, a no ekolu mahina a oi, ua hookuu ia mai la oia mailoko mai o ka haukipila, me ka palapala hoike e hooia ana mai na kauka mai he kanaka lanakila oia mai na p@@apu i loaa aku iaia, aka, o ka mea pilikia wale no o kona kulana malihini ia Nu loka, a o ka huli a imi ana aku mahope o ka meheu o kana lawehala, ihea aku la oia e auwana ai.

            Mai kela haokipila aku a iloko o ka naele o Nu Ioka, he mea paakiki no ua makaikiu opio nei ka olelo ana ae aia he manaolana ana kekahi nona maloko o ua kulanakauhale ala. Aohe hoaloha, aohe makamaka, aohe hoi kamaaina ma na ano a pau. Auwe! Death to me forever, wahi a ua makaikiu nei iaia iho. oi ai, oia e ku ana ma kekahi kihi alanui a nana aku la i na hale kiekie e kiei haaheo iho ana maluna ona.

            O ka loaa iaia he wahi e noho ai a hooko i ke hanohano o kana hana oia kana i hoolauna aku ai iaia iho imua o kekahi makai ku huina alanui a niele i na paha he hiki iaia ke haawi mai i na alakai ana e loaa ai iaia he hotele e noho ai, a o ka pane pakike a ua makai ala, hele aku e ninau i ka ona hotelel a kali no ke peku e loaa mai ana i kou elemu.

            Ua hoowela koke ia ka@inaina o ka makaikiu opio no keia pane pakike ma ka aoao o ka makai huin@, a oia hou kana i kamailio aku ai me ka piha hoonaukiuki. Alaila, aole oe e oluolu ana e kuhikuhi mai ia'u i kahi e loaa ai ia'u he hale hotele ea? Wela ina he makee oe i kau oihana a me kona hanohano, aole loa oe e aa ana e hoopuka mai i na olelo pakike elike me keia. Aka, e hoike aku ana au i kou keena oihana a lipoka hoi i kou alii kiekie, me ka huli ana ae o au Beleinehama nei a hele me ka nana hou ole @@@ ihope, oiai, kela makai ku huina ua ku iho la a kaawi mai la i kana nana pololei ana maluna o ke kanaka opio a noonoo no na olelo hope a ua opio ala i pane aku ai iaia, me ka namunamu ana iho.

            Sua a nei, e lipoka aku ana oia ia'u imua o ko'u poo ma ka oihana? a e hoolohe ia mai ana anei kana mau olelo? O na kanaka hudalama a pau a pau elike me ia ke ano, aole loa ia e hoolohe ia mai ana. Ha, ha, ha, Mr. Hudu, aole hiki ia oe ke fulu mai ia'u.

            Ua hoomau aku ka makaikiu i kana hele ana imua a hiki i kona hoea ana ma kekahi kihi alanui hou a malaila, au halawai hou mai la me ia he makai, a elike me kana i ninau mua aku ai i kela kihi alanui i hala, pela no oia i keia, a na ka leo oluolu o keia makai i kamailio mai ai i hoike mai i ka opio, aole keia kanaka malama maluhia i loaa me na haawina o ka uahoa a me ka hookiekie. O ka pane oluolu a ua makai ala i kamailio mai ai. He malihini anei oe ia Nu Ioka nei?

            Ae e ke kiai mal@hia, a o ka maka mua loa hoi o ko'u hoea ana ia Nu Ioka nei. Maloko nei no au o Nu Ioka nei no na manawa i hoomaopopo ia e a'u, alaila, hoike aku la ua makaikiu ala i kona moolelo o ka hiki malihini ana aku la Nu Ioka a me ka loaa ana iaia o na poino, kona pakele ana a me keia ana e hoaa nei.

            Alaila, e ka opio poino, ela oe ma kekahi aoao o Nu Ioka nei, a i na iloko o ke kikowaena o Nu Ioka kou wahi o ka hoaa malihini ana, alaila, e hoike aku no wau ia oe me ka hoopunipuni ole, aole loa oe e hemo hou mawaho o kona mau palena, a hiki i ke keokeo ana o kou mau lauoho, nolaila, o kou makemake ana e loaa ona hotele o hahai mai mahope o'u, no ka mea, ma keia wahi o ke kulanakauhale nei aole loa he hotele, he hale no, aka, he punana nae ia no na hana ino a me na hana haihai kauawai. Eia anei oe malalo o kekahi hooko kauoha a mai ka aoao hea mai oe o Amerika nei?

            E like me ka oluolu a me ka mai kai o na olelo a keia makai e hiki ai e loaa na hilinai ia ana he kanaka oia aole e loaa wale na olelo huna mai kona mau lehelehe mai e ka mana koi o na olelo hookikina, nolaila, ua hoike aku la ua makaikiu Beleinehama nei i ka moolelo o kana huakai i hoea aku ai i Amerika a e hoike ana hoi aole oia he Amerika, aka, he Pelekane, a ua hoolohe mai au makai la me ke akahele oiai laua e hoomau ana no i ka hele, a ua hoopiha ia hoi ka puuwai o ua makai ia me ke kahaha a pahaohao no keia kanaka opio malihini i aa e hoea aku maluna o ke akea o Amerika a huli i kann lawehala iloko o kona naele wahi a ua makai nei i pane mai ai.

            He hihia pohihihi loa keia o ke kupalanaha a me ke pahoahoa a he manaolana no anei kou e loaa ana no ia oe kau lawehala?

            Ke ae a koku ami na lani, he manaolana ko'u e loaa ana no, ina aole ma Amerika nei, alaila, ma kekahi wahi okoa aku no o keia poepoe honua.

            Kaa ahoy! i nui ae ai ka leo o ka makai i ke kuhea no ekolu manawa a ia wa i holo mai ai kekahi kaa a oia ka ua makai la i pane mai ai i ka opio: E haawi aku i kau mau kanoha i ke kalaiwa a nana no e lawe ia oe no kahi au i makemake ai.

            Hoea mai la ke kaa kau aku ia ka opio makai kiu a me na kunou poo ana, me na ani peahi lima ana no kona hoaloha makai, holo aku la ke kaa me ka puahi, oiai, ua loaa aku la i ke kalaiwa ka huaolelo kauoha no ka lawe ana i kekahi hotele.

            He mau mile mama ka hale hotele mai keia wahi aku, wahi a ke kalaiwa, aka, heaha la ia mamao i ka holo puahiohio a ka lio a me ka auhau papalua o ke kiekie i haawi ia e ka olelo aelike. Hookahi hora me ka hapa o keia holo ana, hoea aku la laua no ka hotele, a lele aku la ka opio no ka hele ana e hoolinalima ai i rumi nona, oiai, ke kalaiwa kaa ua huli hoi mai la no kona wahi i hele aku ai.

            Ma kela hotele i lohe mai ai ka makai kiu Beleinehama eia oia he mau mile mamao loa mai kahi mai o keia hotele elua ana i noho ai, a he mau mile mamao hoi mai keia hotele aku a hiki i kahi hookio o na kaaahi, a o ke alahele pokole hoi e hoea aku ai i kela a me keia wahi e makemake ia ana.

            Imua o ka ona hotele ua hoike aku oia (Belinehama) no kona haalele koke iho no ia laila ma ke kakahiaka, a hoi hope hou aku no kela hapa mamao o Nu Ioka, a hooponopono i kekahi pohihini mawaena ona a me ka ona hotele ana i noho ai, a ke pau ia mau pohihiai alaila, e huli hoi hou mai ana no oia a hoohala i mau la malaila. O keia mau olelo a ka makai kiu opio ua hooko ia kona hopena ma ke kakahiaka, a ma ka auina la o ua la nei i haalele iho ai i ka hotele, aia kona kaaahi ua hoea aku la no ka hale hoolulu, kau ma ke kaa lio no ka hotele "M," alanui B ka pahu hopu.

            Makemake au e ike i ka ona hotele me ka aiwiwi, a e loaa hoi i mau rumi no'u e noho ai.

            Kou inoa no ka hoopaa ana maloko o ka buke o ka hotele nei e ke keonimana opio, wahi a ka olelo mua a ka mea malama buke, me ka panee ana mai i ka buke a ua lalau aku la no hoi ka opio a hoopaa iho la i kona inoa aole hoi me kela inoa o Heneri Auwana, aka, me na hua palapala moakaka o Heneri Beleinehama mai Enelani mai.

            Mahope o ka pau ana o kana kakau a hoopaa ana i kona inoa, ua lawe ia aku la oia no kona rumi, a maloko olaila i hoomakaukau iho ai oia iala iho no ka hui ahalawai pu ana me ka ona hotele e like me kena i kauoha awiwi ai. He ekolu a eha paha minute i hala ae au hoea mai la au ona hotele nei a haawi na olelo mua o ka hoolauna ma ke aloha lulu lima ana.

            Ua makemake anei oe e ike ia'u, alaila, heaha ka mea hiki ia'u a'u e hana aku ai nou, wahi a ka ona hotele me ke kunou hoohaahaa ana iho.

            Malalo o kekahi kumuhana ano nui au makemake ia e loaa kau mau pane o ka hooia ana e hiki ke loaa he hoike oiaio in a paha ma kou hotele nei kahi i noho ai o kekahi Kauna Farani he manawa i hale ae nei?

            Kauna Farani! a he manawa i hala ae nei mamua. Ae. Ka hoomanao la au he ekolu ae nei mahina a oi i hala a i keia wa a'a la oia ihea? He Kauna Farani me kana wahine ame hookahi kanaka ukali oia paha kau e ninau nei, no ka mea, aohe Kauna Farani e ae i noho ma ko'u hotele nei oia wale no. Ina oia la ea loihi loa na la i hala o ka haalele ana mai a o ko lakou wahi o ka noho ana i keia manawa aole au i maopopo.