Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 32, 10 August 1901 — Page 2

Page PDF (662.35 KB)

This text was transcribed by:  Kapalai De Silva
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

2          KE ALOHA AINA, POAONO, AUGATE 10, 1901.

 

HONOLULU AUG. 10, 1901.

 

E HOLO AKU ANA NO KAUAI.

            Ina aole he mau kuia e ike ia ana a hiki i ka mahina o Sepatemaba ae nei, e haalele iho ana na keiki puhi ohe i ke Kapitala nei ma kekahi huakai kaahele i ka mokupuni o Kauai o Mano, no ka hoolealea ana aku i ko laia mau kupa me ka leo kani o ka lakou mau hokeo.

            O keia huakai a ka bana oia no kona hooko ana i ke kanawai a ka Ahaolelo i hooholo iho nei e hele kaapuni oia i na mokupuni o ke Teritori no ekolu manawa iloko o keia mau makahiki elua, a i hookaawale ia hoi he $8,000 no keia lilo kaahele o ka bana.

            No kekahi mau makahiki loihi i hala ae nei aole ka hana i hoea aku i ua aina kaulana la, a nolaila, o kona kipa ana aku e lilo ana oia i mea e ohohia ia mai e ko laila mau kupa. Me he mea la, e ukali pu aku ana no na kaikamahine himeni o ka bana ma keia huakai.

 

ELUA MAU KAHU I KA EKALESIA HOOKAHI.

            Mahope o ke kaawale ana aku o ka Rev. E. S. Timoteo, ke kahu o ka ekalesia o Kaumakapili ma kekahi hana okoa a ka Aha Euanelio i makemake ai. Ua lawe ia mai la ka noonoo no ke koho ana i kahu hou no Kaumakapili. He elua mau inoa i makemake loa ia e na hoahanau o keia ekalesia oia o Rev. W. N. Lono a me Rev. H. Poepoe. Ma ke koho ana ua loaa i ka inoa mua he 26 balota a i ka inoa hope he 24, nolaila, ua lawe ae o Rev. Lono i ke kulana kahu a o Rev. Poepoe hoi i kokua kahu.

            O Rev. Lono aia no oia ma kona ekalesia ma Kekaha, Kona, kahi i lawelawe ai i na hana a Karisto, e huli hoi mai ana oia i keia kulanakauhale ina oia e kahea ia aku ana e na hoahanau o Kaumakapili e noho kahu ole nei. He pou hana kahiko oia no Karisto a no kekahi mau makahiki ua noho oia ma ka aina Kilipati no ke a'o ana aku i ka lamaku o ke ola i ka lahui kanaka e noho pouli ana malaila.

            O Rev. Poepoe he kanaka opio oia i hoonaauao ia ma keia oihana laa maloko o ke kula kahunapule North Pacific Institute, a ua loaa iaia ka makaukau piha no ka lawelawe ana i ka hana a ka Haku. Ua manao ia e like no me ka holomua o na hana o Kaumakapili i ka Rev. E. S. Timoteo pela no i keia mau kahu hipa elua.

 

Ohuohu mau no KE ALOHA AINA me na one like ole.

 

KOMO KE KEIKIALII KALANIANAOLE ILOKO O KE EHUEHU O KE KAUA

            O keia malalo iho nei ka leta a ke Keikialii Kalanianaole i kakau mai ai mai Aferika Hema mai, a no ka pomaikai o ko makou mau makamaka heluhelu ke unuhi aku nei makou mai ka Avalataisa mai, penei:

            Ua haalele aku makou ia Cape Taona ma ka la 20 o Maraki no Kimberley, maluna o ke kaaahi, aole nae iloko o ke kupono no na ohua, a ua like me na kaaahi o ka papa ekolu o Amerika. Ma ka hoea ana aku i ka muliwai Koko ma ka hora 9 o ka la 21 o Maraki ua hoomaha iho la makou, oiai, ua hoopoino ia ke alahele o mua e na Boa, a maanei au i ike mua ai ia mea he kaua. He elima haneri koa i hoouna ia mai he hookahi hora ke kaawale mahope aku o makou, a ua ike iho la makou i na ulia i hoea mai. O ke kaaahi e holo mai ana ma kekahi aoao mai ua hoohu ia mai luna aku o ke alahao, a ua kali malie makou a hiki i kahoea ana mai o na koa no ka hooponopono hou ana i ke alahao a me na kaaahi i hoopoinoia. Ma keia wa ua poeleele iho la. I ka wa o makou e liuliu ana no ka nee ana aku imua, a o na koa kiai mawaho aku e huli hoi mai ana ua lohe aku la makou he elua a i ole ekolu poha pu i ke kani ana. A lohe mai la makou mahope iho ua make he hookahi o ko makou mau koa ma o ka lele kaua malu ia ana mai e na Boa. A iloko oia wa i poha koke mai ai ka leo o ka o-le e kauoha ana i na koa e nee aku imua ma na wahi like ole mai ke kaa ahi aku. He elima minute mahope iho ua lohe hou ia aku la ka leo o na pu, a ia wa i kani papaaina aku ai ka pu a na koa no ka wawahi ana aku i ka laina o na Boa. He aaki paa ka pouli i keia wa a iloko o ka wa pokole loa aia ka poka ke hihio la ma o a maanei, a ua piha makou me ka weliweli. He mea kupaianaha o na kanaka a pau, aia lakou ke pee nei malalo o na kaaahi, a ke holo la ma o a maanei me ka pihoihoi nui, oiai no na wahine ke noho malie nei me ke kamailio ana a me ka akaaka ana i na kane e holo hele nei. He hapalua hora o keia hoouka kaua ana a i ka maha ana ua hoouna ia aku la na koa no ka huli ana i ka poe make. Ua loaa aku la he elua Boa i make a me ke kino make o ke koa kiai, a ua kanu ia lakou ma kahi kokoke i ke alahao.

            Ma ia po no ua haalele iho la makou no De @@@@ a hoea aku la ilaila ma kekahi kakahiaka ae. Malaila ua hoike mai la ke alakai ua poino ke alahao mamua aku o makou a he elua mau Boa i hopu a kipu ia, i loaa aku ma kahi o ke alahao poino. Ma keia wahi ua mamao loa mai makou mai Cape Taona mai. Ua haalele koke iho makou mahope no ka muliwai Alani, a malaila i halawai aku ai makou me Mekia Manu ke aliikoa e kiai ana ia wahi, a nana i hoike mai aole e hiki ia makou ke nee hou aku ia po, oiai, ua piha o mua aku o ka aina me na Boa, a he kupilikii loa ka hoao ana e hele aku imua.

            Ua paina makou me ia a me kona mau ukali a mahope iho o keia paina ua haawi makana mai la oia ia'u he pu a me ke kaei poka ana i lawe mai ai mai kekahi Boa mai ma ke kahua kaua o ka muliwai Modder. E uhai ana na Beritania i na Boa, a oiai, ua Mekia la e haawi mai ana i ke kokua i kekahi Boa i hoeha ia, ua hoao mai la oia e ki ia ianei, aka, me ka eleu nui i loaa i ka Mekia ua hapai ae la oia i kana pu panapana a ki koke aku la i ka enemi. Ua lawe mai la oia i ka pu, kaei poka a me kekahi wahi ipupoki, o ka ipupoki oia kana i haawi mai ai i ka'u kama'liiwahine. Ua hoohala ia e makou ia po iloko o ka hauoli, a ma kekahi kakahiaka ae ua haalele iho la makou no Kimberley me ke kaalo ana aku maluna o na kahua kaua o Belmont, Gras Pan, muliwai Modder, Magersfontein, a hoea aku la i ke kulanakauhale kaulana o Kimberley i kekahi kakahiaka hou ae.

            Ma keia wahi ua komo iho la iloko o makou ka makemake e makaikai aku i na maina daimana aka, ua kipa mua aku la nae makou i kahi hoahu daimana o ka hui De Beers maloko o kekahi rumi paa loa, a he mea pahaohao ka ike ana aku i na ahua o na pohaku makamae no lakou ka waiwaiio ma kahi o $2,500,000. Ua lawe hoomakaikai aku o Mr. Gardner Williams ia makou mai kahi o na pohaku daimana huipu me ke one a hoea loa i ka rumi e wae ia ai. O ka nui o na daimana e hoopuka ia ana i ka la hookahi ma kahi no ia o $75,000 ka waiwaiio. He nui na kii a'u i pai ai o keia wahi hana daimana. Ua iho aku makou no lalo o na maina no 2400 kapuai ka hohonu. Ua haawi makana mai o De Beers i ke Kama'liiwahine he wahi pohaku uuku keia, aka, maluna ona e ike ia iho no he helehelena kanaka, na maka, ihu, auwae, lae a me ka umiumi me ka moakaka. Ua loaa aku no oia me ia ano, a he mea kamahao no hoi. Ua hoikeike mai oia ia mahe puupuu daimana nui o 275 karata i hoomaemae ole ia, aka, aole nae i loaa ka waiwai o kekahi pohaku daimana akala nona ka nui o 9 karata. Aole au i maopopo mua he nui wale na ano daimana like ole. Na daimana anapanapa keokeo, keokeo hauli, keokeo me na kikokiko eleele, keokeo me na moali eleele, melemele ahiehie, melemele hauli, hauli a me kolu ahiehie, hauli a me akala ahiehie, a me haekaeka. O na daimana pii loa oia ka melemele hauli, a ua ike makou i kekahi wahi pohaku daimana uuku oia ano o 4 karata nona ka waiwaiio he $15,000. Ua loaa ia makou he leta mai a Cecil Rhodes mai, a pela makou i hookipa ia aku ai me ka maikai. Ma ka la 28 ua haalele iho la au no Bullawayo me Charles Metcalfe a me kekahi mau aliikoa ma kekahi huakai uhai holoholona i ka muliwai Zambesi a me ka wailele Victoria, he nui na holoholona i make ia makou. Oiai maua me Kapena Hawks e hele ana ma kekahi la, ua halawai iho la maua me kekahi puulu bipi bukalo. Ua hoeha ke kapena i kekahi o lakou, a na ia mea i hookomo aku i ka hae iloko o kekahi o lakou a uhai mai la mahope o ke kapena a kulai aku la iaia ilalo, a ia wa i hapai ae ai au i ka'u pu a ki aku la. A ina i hala ka'u poka ina penei aole e loaa aku ka'u leta ia oe, a ke waiho nei hoi ko'u kino make he ai na kekahi mau holoholona o Aferika Hema. Eia au ke malama nei i ke poo o keia holoholona a e hoihoi pu aku ana i ka home. Ua make ia'u he leopadi, hipotamu me ka kekahi anatelope. Ma ka la 27 o Aperila ua huli hoi hou mai la au no Kimberley a huipu aku la me kekahi pualikoa e hoouna ia ana no ke kaua ana aku i na Boa pakaha. He eono o makou mau koa i make a me elua i hoeha ia aka, ua lilo pio mai nae ia makou he 3,000 bipi, 16,000 hipa, 200 lio. Ua hoohauoli ia au a me ke kama'liiwahine ma ka maua huakai i Aferika Hema nei. A lohe hou aku.

 

            E alawa ae e na makamaka i ka hoolaha a ka Hui Hawaiian Realty ane Maturity Kaupalenaia e puka aku nei. He hui kupono no na Hawaii e komo mai.

            Aia o Kiaaina Dole ma na kuahiwi o Hawaii mawaena o Mauna Loa a me Mauna Kea e hoohala la i keia mau la no ka honi ana i na ea huihui, a me he mea la, ma keia mahina aku e huli hoi mai ai oia a lawe ae hou i kona kulana Kiaaina, pela na lono i loaa mai nei.