Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 33, 17 August 1901 — Page 5
This text was transcribed by: | Donnette Kapono |
This work is dedicated to: | Kenneth Punohu & Sarah Ellen (Moates) Viveiros |
KE ALOHA AINA
HE MAU OPIO NO KE KULA NUI O KALEPONI
Mawaena o na ohua a ka mokuahi Geali@ i kipa mai la a hala loa aku la no Kapalakiko he eha mau kanaka opio Pake a me elua Pilipine e holo ana no ka hoonauao ia ana ma ke kula nui o Kaleponi ma Berkley, no eha makahiki. I ka wa o ka moku e ku ana ma keia awa ua lele mai lakou a hele makaikai ae la i ke kulanakauhale nei malalo o ke alakai ana o Mr. F. M. Damon.
O keia mau keiki Pake, ua puka pono mai lakou mai ke kula nui mai o Tientsin, a o lakou hoi na keiki mua loa a ke aupuni o Kina e hoouna nei no ka hoonauao ia ana ma na aina e mahope o keia kaua ana mai nei o Kina.
O na keiki Pilipine mai Manila laua i hele mai ai a e holo ana no hoi laua no ia kula hookahi no e a ʻ o ai i ka oihana eneginia. He mau keiki laua na kekahi mau makua waiwai Pilipine, a ua hoonauao kiekie ia ma kekahi kula Sepania ma Manila.
Ina he hoouna nui ke aupuni o Kina i kona mau kanaka opio no ka hoonaauao ia ana ma na aupuni naauao like ole o ka honua nei, ua olelo ia e kau koke no ka weli o na aupuni mana nui maluna ona e like me na mea e ike ia nei no Iapana. O ka nui hewahewa o kona lahuikanaka a me ko lakou makau ole oia ka mea nana e hapai koke ae iaia ma ke anuu e ikeia mai ai e na aupuni nui he keikikane, aole hoi he keiki ai waiu e like me ia e kapa ia nei i keia la.
Ma ka hoomaopopo a na lahui a pau he lahui naauao na Pake ma ka huli waiwai ana a ma na na hana e ae, o ko lakou hemahema wale no oia ko lakou hoomau no ma ka noho ana e like no me ke au kahiko a me ke a ʻ o ikaika ole i ka oihana kaua, no ka mea, malaila wale no e paa ai ke aupuni a me ka waiwai mai ke komo wale ia ana mai e hao e na aupuni mana nui e rula nei i ka honua.
KUAI NUI MA KA HALEKUAI O L. B. KER MA.
E malama ia ana e ka halekuai o L. B. Kerr ma, he kuai hoopau nui kuikawa ma ka Poakahi ae nei. O na waiwai e hoolilo ia ana ma ke kumukuai haahaa loa, oia no na waiwai o ko lakou halekuai iaia ma Hilo i hoihoi hou ia mai la i anei, a mamuli o ka loaa ole he mau kowa no lakou pela i makemake ole ia ai e hookoe iho i kekahi o lakou. Nolaila, e ko makou poe heluhelu mai poina i keia kuai nui, ka manawa hoi e loaa ai ia oukou na waiwai no ke kumukuai makepono loa i ike muaole ia maanei, ma ka Poakahi ae nei.
UA HALA AKU LA.
Ma ka auina la Poalima, Aug 9, i haalele mai ai i keia ola ana o Miss Hattie Kaale Kalauawa maloko o ka halema ʻ i Moiwahine, mahope hoi o kona kaa ma ʻ i ana no kekahi mau pule loihi.
Ua hanauia oia ma Honolulu nei i ka mahina o Novemaba, 1882, mai ka puhaka mai o Mr. a me Mrs. J. Kalauawa, nolaila, ua piha iaia na makahiki he 18 a me 8 mahina o ka hanu ana i na ea oluolu o keia ao inoa, a hala wale aku la oia.
He kaikamahine akahai, he heahea, a he lokomaikai ma na ano a pau, a he hoahanau hoi no ka Hoomana o ka Poe Hoano o na La Hope nei. Ma ke ahiahi o ka Poaono, Aug. 10, i manele ia aku ai kona kino wailua no ka ilina kupapau o Kalihi.
Ua haalele iho oia i ka ohana, na makamaka a me hoaloha he nui e palauma aku ana iaia ma keia aoao o ka muliwai eleele o ka make, a niau palanehe aku la no ke ala Polikua a Kane.
KE KEENA KUAI BUKE O KA PAPA HAWAII.
Ina makamaka a me na hoaloha ke hai ia aku nei ka lohe ia oukou a paa, aia ke Keena Kuai Buke o ka Papa Hawaii, ma ka aoao ma Waikiki o ke alanui Papu, mawaena o na alunui Moi a me Hotele, ma ka hale i kapaia o Boston Building oia ka halekuai mea ai o (Henry May) Heneri Me, nona ke kiekie o eha papahele. Oia wale no ka hale kiekie loa ma ia wahi. Aia ma ka papahele eha ma ke keena helu 406. Malaila e kuai ia ai na Baibala, na Kauoha Hou, a me na Buke Himeni o na Hawaii ponoi, na Haole, na Pukiki, na Iapana, Kilipaki, a pela aku.
Ua noa na pakaukau a me ka inika kakau i na mea a pau i loaa ole na wahi kupono e kakau leta aku ai ina makamaka, oiai makou e malama ana i ke keena.
He maalahi loa ka pii ana mai a me ka ihe ana aku ma ke alapii uwila i kapaia he Alaweka. Mai hopohopo e na makamaka a me na hoaloha i ke kipa mai, no ka mea, eia no i ka poe i aloha ia Hawaii ka malama a me ka hooponopono ana i ke Keena Kuai Buke.
O. P. EMERSON, Ma o S. H. ONI
O ka Poakahi mua o Sepatemaba ae nei ka la kulaia o na limahana.
Ua hookohu ia aku la o Sam Mahuka i hope makai nui no Kohala, ma kahi o Z. Paakiki.
Ua hoea mai ka moku lawekoa Kilpatrick a hala loa aku la no Manila ma ka Poaono nei.
Ma ke Kalaudine i loaa mai ai he hooiaio no ke kai mimiki i ike ia ma Kona ma kela Poalima aku nei.
Ma na lono hope i loaa mai nei aia ke kuai ia la ka wai ma kekahi mau wahi o Hamakua i keia mau la.
O ke ana wela loa i ike ia no ia mahina o Iulai he 85 degere, a he haahaa loa hoe keia i ka wela o na mokuaina o Amerika Hupuia no lakou ke ana wela maluna aku o ka 100 degere.
AOHE KUPONO O NA WAHINE NO KA HOOKELE AUPUNI.
O ke kulanakauhale e Lincoln, N. J., ka hoike no ke kupono ole o na wahine e hookele i ke aupuni. Ua hookumu ia keia hana he eha makahiki i hala, ka haawi ana aku i ka mana o ka hoohana ana i ke aupuni i na wahine. Ua haawi ia aku ke kuleana hooponopono i ke taona i na wahine e like me na kane. Oiai he nui ae ka heluna o na wahine i na kane ua lilo aku la ka mana o ke koho ana o na luna aupuni i na wahine. O ka la koho mua he nui na pilikia i ike ia. I ka wa i paa ai ka pahu balota aole i pau na wahine i ke koho, no ka mea ua hele mua lakou i na halekuai a i ka hoea ana kau i kahi koho ua paa mua ka pahu balota. Ma ke kau koho elua ana ua lilo ka lanakila i na wahine. A mai ola no paha ke taona, aka, ua nui nae na kanawai hupo i hana ia.
O ka Aha Kuka o ke Taona he poe wahine wale no, a ua hooholo ia iho la e lakou he rula e kauoha ana i na ona o kekahi hale hana e pena ia ua hale la i kekahi pena maikai o keia au hou mamua o ka pena ulaula i hapala ia aku maluna ona. O ka mea i ike ia ua hoonee aku keia mau ona i ko lakou hale hana ma kekahi wahi okoa aku mamua o ka ae ana aku i keia noi. Ma ia hope iho ua hoopau ia he hale hana pahu no ka nui o kona hana kuli. A mahope iho oia ua ulu ae he paonioni no ka loaa ole i ka lehulehu he paka a e kipapa maikai ia o mua o na hale me na pohaku, a ua hoole loa ia hoi na nonoi no ke kuleana hoomoe alahao kaa uwila ma na alanui i na poe e ae koe wale no i ko lakou mau hoaloha. O ka hopena loa ua holo hou na wahine no na keena aupuni a i ka haule ana ua hoohuakeo lakou a nee aku la no kekahi wahi okoa aku. I keia wa ua haawi mai la ka Aha Kaulike he kauoha e kuai kudala ia na waiwai i hoopoinoia o ke taona ma o na rula hookaumaha a na wahine i hana ai ma ka la 10 o Iulai. S. F. Koronikala.
Ina paha o na wahine Hawaii ka mea i loaa keia mana hookele aupuni, he manaoio ko makou aole lakou e hana i na kanawai hupo e like ae la me na wahine haole o ke kulanakauhale o Lincoln. L. H.
E lawe nui i KE ALOHA AINA i ike mau i na mea hou o keia mau la e nee nei.
Ua hoomau hou aku la ke Kinau ma ka holo ana ma kona mau awa maa @ i ka Poakolu nei, mahope hoi o kona haule ana iho nei no ka hoomaemae ana.
HOOHENO NO KUU IPO I KUU POLI
Uhea wale oe la e ka opua,
Hoolai i ka piko la o ka mauna,
Ua lei ka manao me ka iini,
Kuu ipo i ka poli hau hookahi,
O kuu aloha a i hoapili nou,
A sila paa ia i ko puuwai,
He pili neia pili hemo ole,
A he pili ua paa i ka uwepa ia,
Oiai, a he waiwai mau oe naʻu,
A paa i ke sila o ke aupuni,
Hookohu ia mai nei au a i ona,
A i kapena hoi no nei waiwai,
Haina ka puana o ke onaona,
Kuu poli nei oe a mau loa,
Ke ala keia o kuu ipo Miulana,
E moani ae nei la i kuu poli,
O ka pa kolonahe a ke kehau,
Hoopumehana i ka poli o ke hoa,
Ua hiki no iaʻu ke kaena ae,
Me aʻu nei oe a mau loa,
Oiai, o koʻu kuleana ia,
Ua paa i ka puke o ke Aupuni,
Hookoha ia aku i ka Sila Nui
I Kuini au no ka Ainapua,
Haina ka puana o ke onaona,
Kuu poli nei oe a mau loa.
Hakuia e MRS. KUKONA.
I keia la ka Mariposa a me ka Amerika Maru e hoea mai ai mai Kapalakiko mai.
HE KAA BAIKIKALA LOAA
Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho ke hoike aku nei i ke akea eia he kaa baikikala nei i ke waiho nei ma koʻu home mauka o Kalihi. O ka mea nona keia kaa ke kauoha ia aku nei e kii koke mai me ka uku pu mai i ka luho o koʻu malama ana, a ke hala na la he 15 e lilo loa no keia kaa baikikala iaʻu.
O wau no me ka oiaio, Mele Brown, Kalihi, Aug. 12, 1901 2wk
OLELO HOOLAHA.
O wau ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke hoopau aku nei au i ka Hee Feart noho hope ana noʻu, ma ka malama ana i koʻu mau waiwai ma Waipouli, Apana o Kawaihau, Mokupuni o Kauai. Aohe ona kuleana i koe e malama a hooponopono ai i kou mau waiwai ma kahi i olelo ia maluna.
MRS WAHINE KAIU, Lihue, Kauai, Aug. 10, 1901.
S. I. SHAW & CO AGENA NO KA CULMBACHER
He Bia keia i mahalo nui ia e na kauka a he laau hooikaika kino no n apoe nawaliwali i oi ae kona maikai mamua o ka Malt Extracts. Ke hooiaio aku nei makou i na poe a pau he laau hoonoono ai maikai. E hoouna ia aku no na kauoha ma na wahi a pau o ke kulanakauhale me ka uku ole.
TELEPONA MAIN 174.
HOOLAHA
UA MAKEMAKE O MAUNAKEA e hoike eai oia ke manao nei e pakui mai i mahele waiwai paa iloko o kana oihana lolo a e lawelawe aku ma na ano hooponopono ana a pau e pili ana i na aina. He manaoio kona e oi loa aku no ka hoopomaikai ia o ka lahua Hawaii ke waiho mai ma kona maul ima i kekahi aina a lakou e manao ai e hoolilo, hoolimalima a morake paha, a e hooko koke aku ike olelo Hawaii ame ka ike i na aina a me na moo waiwai a hookuleana o na aina ma Hawaii nei ko na mea i kupono loa ai no ka hooko ana aku i ano hana no na Hawaii oiwi.
KEENA OIHANA: Hale Kamabela, Rumi 20-21, Kihi o na Alanui Kalepa me Papu.