Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 33, 17 August 1901 — Page 8

Page PDF (617.34 KB)

This text was transcribed by:  Kahikina De Silva
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

 

KE ALOHA AINA, POAONO, AUGATE 17, 1902.

 

MOOLELO HOONI PUUWAI

 

-: NO :-

Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele!

 

Ka Makakiu Kupaianaha!

 

MOKUNA XVI.

KA PAAHAO MA KA WAHA PU PANAPANA,

KA HALE HOOLULU KAAAHI O NU IOKA.

 

            O ka huli hoi ana aku no Pelekane me ka waiwai ole a me ka nui hoi o ka luhi o ka hoohala ana ia Nu Ioka no eono mahina ka loihi, o ia ka makaikiu Belemehama i hoomakaukau iho ai a holo no ka hale hoolulu ma kela kakahiaka nui o ka hora ewalu ponoi ia o ke kakahiaka a ua makaikiu opio nei i hoea aku ai no ke @ po, a haawi i mau minute no ka hoomaha iki ana mamua o ke ku ana mai o ke kaaahi.

            Elike me ke ano mau o na makaikiu ka hoopaa ia lakou iho malalo o na aahu e huna ana i ko lakou ano, pela no ka makaikiu Blemehama, aia oia e aahu ana ia kakahiaka i ke kaila paikini hou o Nu Ioka a i ka nana a hoomaopopo aku i ua makaikiu ala, he keonimana Nu Ioka maopopo oia e hele ana no kekahi huakai kaahele a hoohala manawa.

            He mau minuke pokole wale no ko ua makaikiu ala ku ana, alaila, me he mea ala, i kulai ia aku oia imua, ike ia aku la oia e kai ana i kona mau kapuai a hele imua me ka awiwi, a ma ka aoao o kekahi keonimana ano kalele iho la i kona lima me ka hoopuka ana aku i keia olelo mua o ke kauoha:

            Halt! Ma ka inoa o ke aupuni a repubalika nui o Amerika he paahao oe na'u e Sir Kinivila, a ke kauoha nei au ia oe e haawi pio mai malalo o ka'u mau hoomalu ana, a ia wa hookahi no hoi kau kapakahi ia aku ai ka pu panapana ma kona mahamaha p@o.

            Ua huli ino ae ke kanaka aoo me ke ano puiwa, a nana kapakahi mai la i ke kanaka nana na olelo hooweliweli i kamailio aku me na maka oolea o ka huhu, alaila, me ka leo okalakala pane mai la oia.

            Owai oe, a heaha ko'u hewa au e hopu mai ai ia'u? Hai aku au ia oe e Mr. Keonimana mahaoi aole loa he kanawai o Amerika nei e hiki ke hopu a hoopaahao mai ia'u. O kena wahi pu hao piha wale iho no i ka lepo au e manao nei e ki mai ia'u, o ia ka palapala hopu oiaio loa e hiki ole ai ke hoopaapaa ia kou hewa pepehikanaka imua o na aha hookolokolo. Nao ki mai ia'u i na ua aa oe e hana pela, aka, o ko'u haawi pio ana aku malalo o kau hoomalu ana me ke kuleana ole, aole loa ia mea e loaa aku ana ia oe.

            Alaila, ma o Mose Hemolele aia o kou hoao ana e hoohaahaa a e hoino i ka hanohano o ka oihana makai, ke hoike aku nei au ia oe me ka oiaio loa, eia ka moolelo o kau hana ke paa nei me ka moakaka. Nolaila, ke hooko a hoolohe ole oe i ka'u mau kauoha, alaila, na ka leo kukala o ka pu panapana e hoike mai ka hopuna.

            Alaila, e hooweliweli mai ana oe ia'u ea? Ha, ha, aole loa au e ae e hoohaahaa ia e kekahi keonimana me na noonoo hehena elike me kou. He Pelekane au, a ke koi nei au ma ka hanohano o ko'u koko, e hookaawale ae oe ia oe iho a e hookuu mai ia'u e hele elike me ke kuokoa i loaa i na kanaka Amerika oiaio.

            Ina he Pelekane oe ma ke koko, alaila, he Pelekane like no kaua, aka, mamuli nae o kau hewa i hana ai, ua like ole iho la kaua malaila. Nolaila, aole loa o'u nana no kau mau olelo. O ko'u kuleana wale no o ka hooko aku i ka'u hana. Nao! Kinivila, he paahao oe na'u.

            Never! wahi a ka lawehala me ka lele ino ana ae ma kekahi aoao me ka manao e pakele ana oia mai ka makaikiu opio aku, aka, ua kuhihewa loa ia oia, oiai, o na lima wikani kona hao o na kiu opio ala, u umii paa iho la ia ma ka poohiwi o ua kolohe nei me he maiuu hea ala.

            O na hooikaika a me na hoao ana a ua lawehala nei e hemo aku mai na umii paa ana a kona hoa paio ua ko ole, a iloko oia mau minute o ke aumeume ana mawaena o laua, aia hoi, he bang ana no ka leo pu panapana no ekolu manawa, aia ke kanaka lawehala ua paa iho la malalo o na kupee hao kila a ka makaikiu opio, a aia oia ke waiho ala iluna o ka lepo e hauki a e kuaki ana.

            Ua hoea ae ma kela kahua o na hana kipu he lehulehu wale o na kanaka a makaikai no keia mau hana i lawelawe ia iho la, a iwaena o lakou o ka Haku Danekota kekahi. Me ka leo okalakala huhu, ua hele aku la ua Haku ala a ku iho la mamua o ke kanaka opio, alaila, kamailio aku la.

            E ke kanaka opio .ima koko, heaha ke ano o keia mau mea au i hana iho nei, a heaha hoi kou kuleana i hoopaa ai i na lima o kela keonimana aoo.

            Sa, keonimana mahaoi, i ka pane ana aku i kau ninau mahaoi, e lohe oe a me keia lehulehu ua hopu ia keia keonimana kolohe malalo o ka hewa kipi a kumakaia i ka laahia a me ka ihiihi o ka oihana makai, a ke hoike pu aku nei au ia oe e Mr. Keonimana, e loaa like no keia haawina ia oe ke hoao oe e kue mai i ka'u hana.

            Alaila, heaha oe e ke kanaka opio? wahi hou a ka ninau a Haku Danekota.

            Ina ua hiki ia oe ke ike a hoomaopopo no kou ano iho, alaila, mai niele mai ia'u, wahi a ka makaikiu i pakike aku ai.

            Alaila, me hookahi peku ana a ua Beleinehama nei ma ka lemu o kahi makaikiu Kinivila, aia oia ua ku ae la maluna o kona mau wawae a ke hele pololei ala no ka hale hoolulu, a o Haku Danekota hoi ua hoao ae la oia e keakea a e kokua ohi i kana makaikiu, aka, o ka panai i loaa mai la i ua Haku ala, oia no ke poha ana mai o kona lae me kekahi pupuu oolea loa i kiola ia mai e ka makaikiu opio me keia mau huaolelo: E lawe i keia e kuu Haku Danekota, a e hoomanao o kou alahele mahuka iloko o ka hoomalu, ua ike ia, a i keia minute ano, ke kahea mai la ka lepo aloha o Beritania ia oe e huli hoi aku a pane no kau mau hewa i hana ai.

            Na kela puupuu ikaika i ku aku la i ka lae o Haku Danekota, na ia mea i hoowela ae i ka huhu iloko ona pehu ae la kona mau aakoko no ka inaina a me kekahi o kana niau puupuu, ua haawi mai la ia maluna o ka makaikiu, aka, heaha ka mea i ike ia no ua hoolei puupuu nei a ua Haku ala, ohi oia i ka puahiohio a me ka nele, oiai, ua loaa mai la no ia i na pale eleu ana a ke kanaka opio, alaila, me ka leo oolea o ua kanaka opio ala i pane aku ai, ua hoopuka hou aku la ia i keia mau olelo.

            Kokoke ka'u kupee hao kila e paa ma kou mau lima e Haku Danekota ina aole oe e akahele ma kau mau ahana ana, a ke hoike aku nei au ia oe ma ka inoa o ka moiwahine o Beritania he paahao oe na'u.

            Hum! Aole oe he moiwahine no Beritania a'u e hoolohe aku ai i kau kauoha, he limakoko oe a he kumakaia, a ke noi nei au ia oe e hookuu lanakila ae i kela keonimana aoo hewa ole a i ole pela e kahea no wau i ka oihana makai e hooko i ka hanohano o ka'u kauoha, wahi a Haku Danekota.

            Alaila, hooko aku i na ua makemake oe e hana pela, aka, no'u nei la, aole loa, a hiki i ke kulu koko hope loa iloko o'u, oiai, he paahao keia kanaka kolohe o ke kipi a me ke kumakaia na ko Beritania oihana makai i makemake ai, nolaila, ke hoihoi nei au iaia a na kona mana e nana mai iaia.

            Mamuli o keia pane a ka makaikiu opio, ike iho la ka Haku Danekota, aole loa e loaa ana he pakele no kona hoaloha makaikiu, ke ole oia e lawelawe a hooko koke i kekahi hana me ka awiwi mamua o ka holo ana o ke kaaahi, oiai, ke hoike mai la ka manawa o ka uwati, eia ae ke kaaahi ke haulani mai la i ke alahao ma kona alahele e hoea mai ai a ku no ke dipo, nolaila, me ka mama a eleu o ua Haku ala, lele mai la ia maluna o ka makaikiu opio, a iloko o na minute pokole, aia laua e aumeume ana me ka ikaika a e hoolele ana na uala ailiki mao a maanei o ko laua mau kino, a o na peku hoki hoi ke owala ala ia iluna a iho ilalo, a i ka nana a makaikai ana aku i ua mau moho hoolei puupuu nei o ka Nu Ioka dipo aia na koko o ke kanaka Pelekane ke holo ala iloko o laua me ka ikaika me ka maopopo ole, owai ana ia o laua ke lilo i moho lanakila, aka, mamua o ka ike ia ana o ka mea o laua e lilo ana i moho alii no ka lanakila, aia hoi, ua hokio mai la ke oeoe o ke kaaahi me ka ikaika, a na ia mea i hoopau koke ae i ka laua hakaka ana, a holo aku la ka Haku Danekota no ke kaaahi, oiai, ka makaikiu ua miki aku la no kana lawehala a lawe aku la no ka hookau ana maluna o ke kaaahi.

            Ua lawelawe a hana o Haku Danekota i keia hana me ka manao o ua Haku ala e loaa koke ana iaia ka lanakila maluna o kona hoa paio aka, ua holopono ole nae, oiai, ua oi aku ka eleu a me ka piha makaia o ka opio i kana mau puupuu imua o na maka o ka popoki, alaila, o na huaolelo kuaki a me ka nauki, oia ka ua Haku nei i namnamu iho ai iaia maluna o ke kaaahi, a pane no na ninau a kana wahine e ninau aku ai.

            Aole no ua Haku ala i mahui mua o keia kanaka opio ana i paio hakaka iho la o makaikiu Beleinehema no ia. Ina paha oia i ike mua alaila, aole loa oia e aa e hoea mai a halawai pu he alo a he alo. O na manao kuhihewa iloko ona he makaikiu Amerika no keia e hooko ana i ka mana o kana oihana maluna o kana makaikiu, nolaila, ua aa loa oia e kue aku a hiki i ka loaa ana he lanakila i kona hoaloha, aka ua ko ole loa iho la.

            Nolaila, o ka hakilo ana i ka makaikiu a me kana lawehala a ka laua wahi e lele ai, alaila, ia wa oia e hoao hou ai i kana mau hoopakele hou ana, aka, oia mau kuko palaualelo ana a ua Haku nei, ua haule ia iloko o ka hoka a me ka hoohaahaa loa ia, oiai, o ke dipo a ka makaikiu a me kana lawehala i lele ai, oia no kahi hoolulu kaaahi o Bosetona, a ilaila, i wehe mai ai ka pili a na hoaloha, me ka ike ole mai o ua Haku ala e nana ala i ka holo puahi a ka lio hao a me na hookaau olelo a ke kauna wahine Kelausia.

            Aka, o ka mea hu o ka aka i ua Haku nei, oia no ka hoea ana aku i ka hale hoolulu kaaahi nui o Bosetona, a iaia i miki aku ai me ka manao e ike ana i kana pio, aia hoi, ua puehu o ka manu, a o ka punana a me ka hulu keiki ke waiho ana, a ia wa i puka ae ai na huaolelo hoino ma na lehelehe o ua Haku nei e hoino wale ana no me ka hewa ole o kela kanaka opio e hooko pono ana me ka pololei i ka ihiihi o kana hana.

            Nolaila, o ka manao hoi hou ihope a huli i ka meheu o kona hoaloha a me ka makaikiu nana oia i hopu, he mea paakiki ia a ua noonoo hehena a ua Haku ala i ulu mai ai, oiai, mai kela hale hoolulu kaahi mua a makaikiu Beleinehama i lele aku ai me kana lawehala, ua holo pololei aku la laua no ke keena poo o ka oihana makai a waiho i kana hoike ahewa ia makaikiu Kinivila malalo o na kanawai koi o ko Beritania keena oihana makaikiu, alaila, hoouna loa aku la oia i kana telegarapa no kona keena ma Ladana e hoike aku ana i na hana hoohaahaa a kona hoa makaikiu i ka hanohano o ko lakou oihana.