Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 34, 24 August 1901 — Page 2

Page PDF (597.40 KB)

This text was transcribed by:  Patty Mancini
This work is dedicated to:  In Loving Memory of My Father

KE ALOHA AINA

 

2                      KE ALOHA AINA, POAONO, AUGATE 21, 1901.                                 

 

HONOLULU, AUG. 21, 1901

 

KUPANAHA KEIA MAU HANA.

 

            Ma ka Poakolu o keia pule aku nei he hookahi la mahope o ka haalele ana mai o James Ewaliko i keia ola ana. Ua hoouna ia mai la ma ke telegarapa uwea ole ia makou nei he mau hoike no kona make ana, aka, o ka mea kupaianaha nae, aole i lawe koke ia mai a hiki i ka Poakahi nei, a na pau mua aku la i ka ike ia ma na leta a ke Kinau i lawe mai ai ma ka Poaono aku nei. Ma ko makou hoomaopopo ina he haole keia i make iho la, e awiwi ana keia hui telegarapa i ka hoouna mai i ka lohe i keia kulanakauhale.

            He mea pono i keia hui e hana i ke kaulike o pau auanei kona hilinai ia, no ka mea, o na olelo e hoouna ia nei maloko ona aole ia he manawalea wale ia, aka, me ke dala wale no e hiki ai ke hooko ia a he mea make hewa ka hoouna ana i na olelo ma keia telegarapa uwea ole ma pela iho la e hoopalaleha ia ai ka pono o ka mea hoouna. O ke kumu pale a ua hui la i haawi mai ai oia no ka poino ana o ka pahu uwila ma Mahukona.

            Ina ua poino io ka pahu uwila ma Mahukoona a i ka Poakahi nei iho la no i paa ai pehea hoi i loaa mai ai he hoike ia Mrs. Robikana ma ke telegarapa uwea ole e hai mai ana i ke kulana nawaliwali o kona makuahine, a i haalele iho la ma ka La Pule no ka home o kona makuahine ma Kona maluna o ka Waialeale. Ma keia e ike iho ai kakou i ke kolohe maoli o keia hui, a ke nana wale nei no lakou i ka pono o na ilikeokeo aole i ko na lahui e ae.

 

HE HIOHIONA KUAIANAHA.

 

            Ma ke ku ana mai nei a ka moku haukipila Amerika Solace i keia awa, ua hoike mai la o Lutanela R. L. Hasbrouck o ka Solace oiai, ka moku e holo ana ma kahi he 120 mile ma ke komohana hema aku o Hawaii, mawaena o ka hora 4 a me 8 o ka auina la La Pule. Ua ike ia iho la ua uhipu ia ka moana me kekahi ano huahua i maopopo ole kona ano. Ma ko Lutanela Hasbrouck manao wale ana, me he mea la he lehu no ia, aka, aole nae oia i hiki ke hooiaio mai. Ua koho ae kekahi poe malia he lehu pele no paha keia mai ka lua aku o Kilauea a he mau kahoaka hoike mua no kona puka hou mai.

 

            E lawe nui i KE ALOHA AINA i ike mau i na mea hou o keia mau la e nee nei.

 

NA LONO NO LUNAKANAWAI
HUMEPERA.

 

            Wasinetona, Augate 5. O na kumu hoopii kue ia Lunakanawai Humepera o ka Aha Hookolokolo Amerika ma ka apana o Hawaii, eia no ke noonoo ia nei ma ke Keena o na Lunakanawai, aka, me he mea la, e hoopuka ia mai ana he inoa hou no ke pani ana ma kona hakahaka maloko o na la pokole. O Lunakanawai Humepera i hoea mai la lanei no ke pale ana i na hoopii i hana ia aku maluna ona ua kipa aku la oia no ke Keena o na Lunakanawai i keia la, a ua malama he mau kukai olelo loihi mawaena ona a me Loio Kuhina Knox.

 

LAINA MOKUAHI HOU NO HILO.

 

            Kapalakiko, Aug. 4. E loaa ana ia Hilo he laina mokuahi. I kinohi na manao ia i mokuahi lawe ukana wale no, aka, ma keia hope aku nae e ike ia @ ana he moku lawe ohua kekahi e hooholo ia aku ana malaila, O Honolulu wale no ke awa i hoopomaikai ia me keia mau moku, aka, o keia kulanakauhale ke pii mai nei kona ike ia e hiki ole ai ke ho ole ia aku.

            Ua kuai ia e Kapena William Matson ka mokuahi Amerika Enterprise a ma keia mau la iho e hoomaka ai oia i ka hooili ukana ana no Hilo. O ka manao e hoonoho paa ia oia ma keia mau awa a e pakui hou ia mai no he mau mokuahi i ka wa e ike ia ai kona holomua.

            He mau makahiki i hala ae nei ua manao ia o ka moku 200 tona ua lawa no ia no ka lawelawe ana i ka oihana kalepa o Hilo, a i ka 1887, i ka wa a Kapena Matson i kapili ai i ka mokupea Lurline, ua akaaka ia mai oia no ka maopopo ole o ka ukana e hoopiha ia ai ua moku la. Aole he mau pilikia i ike ia no ka loaa ole o ka ukana, a ua pii mau ae kona heluna ukana a hiki ole iaia hookahi ke lawe, a iloko o na makahiki pokole wale no ua kuai ia ka mokupea Annie Johnson a hooholo ia iho la ma keia awa.

            Aka, aole no nae i lawa keia mau moku no ka halihali ana i ko Hilo mau ukana, nolaila, ua kuai hou iho la o Kapena Matson i moku hou oia o Santiago. Mahope iho ua kuai iho la oia i ka mokupea Roderick Dhu. Ma keia wa ua hoolilo aku la oia i ka Lurline a kuai aku la he mokupea nui ae oia ka Falls of Clyde. Aka, aole no nae i lawa keia mau moku i ka lawe ana i ko Hilo mau ukana, nolaila, ua kuai iho ia oia i ka mokupea Marion Chilcott he mahina ae nei i hala, a o ka hope loa oia no ka Enterprise.

            O ka mokuahi Enterprise oia no ka mokuahi lawe ohua Beritania St. George e holoholo ana ma Auseteralia. O kona kaumaha he 2593 tona, loihi 322 kapuai 8 iniha, laula 35 kapuai 8 iniha hohonu 26 kapuai 6 iniha, a ua kapili ia oia ma Newcastle on Tyne i ka 1882. He moku holo oia, a e holo pololei ana mawaena o Kapalakiko nei a me Hilo Pii mau no o Hilo.

 

LAIMANA MA KE KULA O WEST POINT

 

            Ua loaa mai nei i na hoaloha o Clarence K. Laimana ma Honolulu nei he mau leta mai iaia mai e hoike mai ana i ke ano o kona noho ana ma ke kula koa o West Point, a ma kekahi o kana leta o ka la 3 o Augate nei e hoike ana oia penei:

            "O na pioo no ka lawe ana i ka hoike haawina ua hoomaka ia ma kela Poaha aku nei a pau iho la ma ka po Poaono nei. Alaila, ua kali iho la makou no ka hoike ia mai o ka hopena ma ka auina la Poakahi. A i ka wa i ike la ai ka hopena o ko makou puka pono ana, ua paikau koke ia aku la makou, me keia mau huaolelo e puka mai ana mai ke kumu a'o mai, E kau i kou poo iluna, E hoihoi aku i kou auwae iloko, E hoolei aku i kou poohiwi ihope, E hoihoi aku i kou opu iloko, a he lehulehu o na loina o keia ano i kahea ia mai. O ka hapanui o na keiki aia lakou iloko o na hale lole, a o makou hoi eia iloko o ka halekoa. O na keiki e nana pono aku ana i na keiki o ka papa kiekie e loaa mai ana ia lakou na pane okalakala ia ana.

            E hele aku ana ka bataliona no Buffalo ma ka la 14, a e noho ana malaila no elua pula. Eia makou ke hoohanaia nei me ka ikaika i hoea aku ai makou ma ke kulana like me na keiki a'o koa e ae. E hoala ia ana makou ma ka hora 5:30 o ke kakahiaka a e paa ana i ka hana a hiki i ka hora 10 o ka po. Aole he mau mea ano nui e loaa ana i ke keiki o ka papa eha, aole oia e ae ia ana e komo ma na paani hooikaika kino, a i ole ma na anaina hoolaulea. Ua manaoia e hoopaanaau mau oia i kana mau haawina a me ka paikau, aka, mahope o ka pau ana o ka makahiki mua e loaa ana iaia he noho kuokoa ana.

            Aia he mau keiki ma ke alanui ma ke alo i hoopai ia. A ina aole au e hoomaemae i ka'u pu e loaa ana ia'u ia hoopai like."

 

O KA HON. J. EWALIKO UA HALA
                        UA HAALELE MAI LA I KEIA OLA ANA

 

            Me ka luuluu a me ke kaumaha makou e hoike aku nei o Lunamakaainana Hon. James Ewaliko o Hilo Hanakahi, ua hala, ua nalo, ua pau kana mau hana ma keia noho ana, ua kuu ka luhi, a ua hoomaha aku la i ka moe kau moe hooilo no ka wa mau loa. Ua haalele mai oia i keia ola ana ma ka hora 4 o ka auina la Poalua, Augate 13, 1901, ma kona home ma Puueo, Hilo.

            O ke kumu o ka ma'i aohe no he pohihi loa. Ua hoomaka keia ma'i ia J. Ewaliko i kona wa no ma Honolulu nei, he anu, a i kona hoi ana aku nei no kona home ua hoomaka mai la ka wela aka, maloko wale no nae keia wela ana i ike ai o ka noke i ka wai ka mea nui. Ua kii ia ke kauka no keia pilikia, a ma ka ike a ke kauka aole he ma'i fiva iloko ona, aka, aia ma kona puu paa ka pilikia, nolaila, ua haawi mai la ke kauka i ka laau no ka hoopau ana i keia pilikia.

            Ma ka Poalima aku he maikai kona ola kino, a nana no i lawe i kana leta i ka hale leta, Poaono ae maikai no. La Pule, maikai no e manao ole ia aku ai he kanaka make oia. Ma ka hora 8 o ke kakahiaka Poakahi ua emi koke mai la kona ikaika, kaumaha mai la na wawae a waiho aku iluna o kahi moe, a ma ka auina la Poalua, hora 4 ua kikoo mai la na lima palanehe o ka make a lawe aku la i kona ola makamae iwaena o kona ohana e poai ana i kona moe.

            He kupa a he kamaaina o Hon. J. Ewaliko no ka Ua Kahilehua, a o kona one hanau no hoi ia. Ua hoonaauao ia no oia ma ko laila mau kula. O Hon. Ewaliko kekahi o na hoa hanohano o ka Ahaolelo mua o ke Teritori i noho iho nei. He kanaka manao kuokoa oia i ake nui e hana no ka pono o kona aina a me ka lahui. He aina aloha oiaio hoi oia a hiki i kona hala wale ana aku la.

            Ua haalele iho oia he wahine a me na keiki ha lehulehu e u aku ana nona, Ke komo pu nei KE ALOHA AINA iloko o ka luuluu a me ke kumakena pu ana me kana wahine kanemake me na keiki a me ka ohana i hoonele ia mai la i ka makua ole. Luuluu wale.