Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 36, 7 September 1901 — Page 5

Page PDF (689.08 KB)

This text was transcribed by:  Rozlyn Marnell
This work is dedicated to:  Kaelene Puanani Ahu-Rey

KE ALOHA AINA

POAONO, SEPATEMABA 7, 1901

 

NA LETA.

_____

Aole e ili maluna o makou na koi koi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopuka ia malalo o keia poo aka, e ili no ia maluna o na poe na lakou i kakau mai.

HE OIAIO ANEI UA KIPAKU IA KEKAHI ALII KOKO KIEKIE O HAWAII?

_____

 

            He oiaio apei ka lohe i ke kipaku ia o ke Kama/lii Keanookalani ka moopuna hoi a Kamehameha I., ka Na'i Aupuni, a moopuna a Kamehameha Nui, ka Ai Luau, mai ka papaaina aku o ka la hanau o ka Alii ka Moiwahine Lilinokalani e kekahi aialo o ke aloalii.  Aole no ka i ike ke lii nona ka ia i ka mea i hana ia no kekahi alii o laua.

            Pehea la i hoohewalewa ai ka mea nana i hana i kela hana i keia alii oiaio, aole aia i neie kona ikeia e na poe a pau oke alo alii, a he mea makamae ia hoi e na poe ina he koko aliiko lakou.

            He maka ula loa no paha ka mea nana kela hana.  Nolaila, hoomanao ae la makou i keia mau ialani mele kahiko.

O ka minau hoohuoi a Kanoe,

O ka hoohewabewa a kanaka mahiai,

A kahumanokuao uka o ka hui,

A lei poo koe o Halemano,

Malia Ka i ike ole ai i ke alii,

He noho uka wale no o Wahiawa - e,

I ahona i ke kuauhau,

I ka hoopouka a maka aoa ae,

He moopuna na ke ka@wa,

He amo ipu na Kailiele,

Kahu o Kalola a Kumukoa,

            A hoomanao hou ae la no i keia mau lalani mele:

Aohe au olelo e Laau,

E ka mu ai maia o Humuhumu ula,

He pomaikai kou e Kawaikoi,

Kei ka leo o kaua hakohako i ka laau,

E huahuai ana i ke alo o Poopoolunahale ---I,

E pi wai lukini oe a ala,

                                    E honi kaua,

                                                KAMAKEEALII

Honolulu, Sept 6, 1901.

________

UA MAKE O IOKIA MAKAIMOKU.

_____

            Mai kekahi keiki Hawaii nona ka inoa o Jacob i huli hoi mai nbei mai na paemoku Pilipine i lawe pu mai ai oia he hoike ia makou no ka make ana mai nei o Iokia Makaimoku kekihi o na keiki paani popo kaulana o ka hui kinioopo Kamehameha.  Ua halawai o Iokia me kona hena ma ka lele kaua malu ia ana mai e na Piulipine i kona wa e lawe ana i na lako ai ma kona hoaloha Jacob a me kekahi mau koa Amerika no kahi hoolulu o na koa Amerika maluna o ke kahua kaua mai Manila aku, O Hilo ko Iokia one hanau, a malaila no hoi oia i kau aku ai maluna o kekahi moku koa Amerika a holo aku la no Manila.  Ua hoonaauao ia oia ma ke kula o Kamehameha.  Aloha no ia kamahele i waiho aku la na iwi i ka aina malihini.

___________

EIA HOU AE O HOGANA.

_____

            O Ernest Hogana, ka paele keaka i ike nui ia ma Honolulu nei i kela makahiki aku nei, a nona hoi na hoomunao mauana a ko anei poi puni leale no ka nui o kana mau hana hoomakeaka i panee mai ai i ka lehulehu maloko o ka halekeaka Ofiuma, e hoea mai ana oia i anei ma ka pule akolu o keia mahina.

            Ua loaa mai nei na hoike ua hoopau eku la oia i kana aelike keaka ma na wahi a ae, a e haalele aku ana ia ia Kapalakiko ma ka la 12 o keia mahina no Honolulu nei.

            E lawe pu mai ana oia me ia he 23 paele keaka, a maloko oia huina he mau keiki puhi ohe kekahi.  E noho ana lakou maanei e paani ai no ewalu pule maloko o ka halekeaka Ofiuma.

__________

KAUA MA AFERIKA HEMA

_____

            Ladana, Aug. 23. Maloko oke kahi hoike a Haku Kitchener i hoouna mai la i keia la mai Pretoria mai, e olelo ana oia:

            Mahope o kekahi hakaka ikaika ana i hana ia ma ka la 9 o Augate e na kou o Konela Williams, ua ho pu pio ia iho la ma Klerksdorp, Transyaal, he huakai holookoa o na kaa o na Boa nona ka huina he 86 kaa i kaumaka me na lako poka a me ai me an holoholona a me 18 Boa.

            Cape town, Aug. 23.  Ua hoopuka ia ae la he kuahaua kanawai koa hou e kauoha ana i na halekuai kuaaina a pau o ka apana o Queenstown e pani ia, a o na waiwai i kupono i bna enemi e lawe ia aku la kou no kekahi taona i hoakaka ia a e hookupu ana hoi i na kanaka a pau e noho ana ma ia mau wahi aole e hoahu a oi aku maluna o hookahi pule ka nui o ka lakou mau lako ai.

__________

PIOO KULANA MAWAENA O FARANI ME TUREKE.

_____

            Parisa, Aug. 27. Elike me na a'o a ke Kuhina o ko na Aina E o Farani ia M. Constans, ka Emabasedoa Farani, ua haalele aku la oia ia Konaionopela ma ka la 26 o Augate.

            Ma ka haalele aua iho la o M.Constans, o ka noho hoaloha ana mawaena o Farani a me Tureke ua hookaawale ia aku la.  Ua hoouna ia aku la ke kauoha ia Munir Bey, ka Emabasedoa o Tureke aole e huli hoi hou aku i Parisa.  O na hana o na keena emab se elua ua hiki no i na kanikela ke lawelawe, aka, no ke kuka ana i na mea pili aupuni, e waiho ia aku no ia a hiki i ka ae ana o ke Suletana i na loi a Farani.  Eia ke olelo nei ke aupuni o Farani ua habuki ke Suletana i kaua olelo.  Ua ae aku oiia o oku piha i na koi loihi a na kanaka Farani nona ka huina 12,000,000 farani, aka, ma ka pau ana nae o kela pule aku o@i ua noi mai la e hoemi ia iho ka huipa koi, a ua hoole ia aku e M.Constans. O ka hana hope a ke Suletana oia no ka hoao ana e noho o M. Constans.

            Ua haalele ino o M. Constans ia Therapia ma ka moku Vanour no Stamboul no ka lawe ana ae i ke kaaahi.  Ua hiea mai la ka puuku o ke aloalil me ka awiwi nui a noi mai la ia M. Constans e hoi hou aku a e pau no na mea a pau i ka hooponopono ia.  Ua hoole aku o M. Constans i kona huli hoi ana aku me ka hoike aku o ka wa no na hoohiki ua hala aku la, a na ke Suletana e hooko i kana mau hana nona ponoi iho.  Aole ke aupuni o Farani e lawe hou ae ana ia no na hana a ke Suletana.  Ua manao ia aole ke Suletana e ae ana e hoomau aku i keia pao@loni no kekahi wa loihi aku.

            Konatinopoia, Aug. 27.  Ua haule iho la ka hae Farani mai ke keena Eoiabase mai o Farani, mahopekoki iho o ka haalele ana mai o M. Constans, aole hoi oia e huki hou ia ana a hiki i ka wa e pau ai o keia mau pioo pili aupuni.  Eia no na luna e ae o ka Emabaae maanei aka, aole nae he poo aupuai koikoi.  Ua haawi ia aku ia ke kauoha i na Kamikela Farani ma Tureke e hoo mau i ka malama ana i ka waiwai o na knaka Farani.

            Viena, Aug 28. Ua hoopuka ao la ka nupepa Tageblott he leta i kakau ia mai Konah@@@opela mai, a olelo ana, e komo aku ana ke Suletana iloko o ke kaua mamua o kona haawi pio ana aku malalo o na koi eia oia ke hoolala nei i na kahua pale, a ua haawi aku la i ke kauoha i Geremania. no ka hoouna ia ae mai i 300 pukuniahi.

__________

NUHOU KULOKO.

_____

            E lawe nui i Ke Aloha Aina i ike mau i na mea hou o keia mau la e nee nei.

            He oia mau ka papaa la o ka apana o Hamakua, a he nui ka pilikia i ka wai e ike ia la malaila.

            He eono mau ma'i lepera i lawe ia mai nei no ke kahua hoomalu o Kalibi mai Hilo mai maluna mai nei o ka mokuahi Hawaii.

            Hie ke waiho nei maloko o ka halema'i o na poi ola ole o Mr. David Unauna. he kanaka opio i kamaaina nui i ko keia kulanakauhale.

            O ka moku lawekoa Shridan kai haalele aku la ia Kapalakiko ma ka la 31 o Augate iho nei a e kipa mai ana oia ma Honolulu nei ma kona alahele no Manila.

            He 100 ka nui o na make i hoike ia aku i ke keena o ka Papa Ola no ka mahina aku nei o Augate.  Ma ia wa pu no he 37 palapala mae i hoopukaia, a he 36 hanau i hoike ia mai.

            He aui na hana kolohe e lawelawe ia nei i na pahu leta alanui ma ke hookomo ia ana i ka lepo kelekele a me na opala, a ua haawi ia aku la ke kauoha ia Kapena Makai Paka e ka Luna Leta e hopu i na poe e ike ia ana e lawelawe ana i keia hna kolohe.  O ka uku hoopai no na poe kolohe e loaa aku ana he koikoi no.

            Eia ke malama ia nei he hoopaapaamawaena oka Luna Hana Hou Kino Boe a me ka Papa Ola, no ka mea o laua e hookaawale ana mai Kalaepohaku aku.  Ke makemake nei o Kimo Boe e hoonee ia aku ke kahua o ka halema'i pupule no kekahi wahi okoa aku.  A ke makemake nei noi ka Papa Oia o ka mekini wawahi pohaku o ke aupuni ke hoonee ia mailaila aku, oiai, ke ike ia nei ke kulana pilikia loa o na poe ma'i pupule mai keia mekini mai a me ua hana hoopahu pohaku e lawelawe ia nei malaila.

_____________________________________________________

KA MOOKUAUHAU O NA PUA-ALII E NOHO NEI I KE ALO

O KA MOIWAHINE LILIUOKALANI.

_________________________

KO KAIPONOHEA AEA MOOKUAUHAU.

KANE                                                             WAHINE                                                       KEIKI

*Kihapiilani,                                                    Koleamoku,                                                     Kauhiokalani

Kauhiuokaiani,                                                Ikiakaponoole,                                                            Makakuikalani

Makakuialani,                                                  Kaonohokaia,                                                  Kaoao,

Kaoao                                                              Pueopokii,                                                       Lonoikamakahiki

Lonoikamakahiki,                                           Kaiulakea,                                                       Kuimaumakaokalani

Kuiniaoinakaokalani,                                      Uweloulani,                                                     Kauakahi

Kauakahi                                                         Kakaukahi-mahi-kulani                                   Iwakilaukapu

Iwakilaukapu,                                                 Naluaihilo-ikeahoe-makahi,                            Kauhiililua

Kauhiililua,                                                      Keleahiiani,                                                     Kauhihape

Kauhihape,                                                      Kahawalu                                                        Kauhiokalani

Kauhiokaiani,                                                  Kuhihewaikapuaaolono,                                 Kahamaluihi

Kahamaluihi,                                                   Kealanahelehele,                                             *Luaiku,

Luaiku,                                                            Kikoopaoa,                                                      Kahanaumaiki,

Kahanaumaikai,                                              Kahawaii,                                                        Kahaeholokalani,

Joseph Aea,                                                     Kahaeholokalani,                                            Kaiponohea Aea,

                                                                                                                                                John

                                                                                                                                                Carr @

                                                                                                                                                Ninoa,

                                                                                                                                                Kanoiopelekane.

            *Ke kumu o keia moo, oia no ka Moi o Maui.

            O Kuakehela kekahi inoa o *Luaiku.

            He Mahi o Kaiponohea Aea.

_____________________________

KO JOHN LAMAKI MOOKUAUHAU.

*Kaleiopoo,                                                     Kaiahua,                                                          Nawaakua,

Ikanaka,                                                          Nawaakua,                                                      Kahalaia,

Kahalaia,                                                         Keano,                                                             Kapooloku,

Kapuaalii,                                                        Kapooloku,                                                     *Keaweaheulu,

Keaweaheulu,                                                 Kaakau,                                                           Keawemauhili

                                                                                                                                                Makaopiopio,

Harry Prudy,                                                   Keawemauhili,                                                            Kamolau,

Lamaki,                                                           Kamoiau,                                                         Keoni Lamaki Aimoku.

            *Ke kumu o keia moo oia no ka Moi o Hawaii.

            He kahuna o *Keaweaheulu.

            O kamakakii kekahi inoa ona.  I kapa ia maka pa (pearl) o Kaili,

            ke Akua o Kamehameha I.

            He Mahi o John Lamaki Aimoku.

____________

KO LILIAN KALAHIKI KAMOHAILANI.

 

MA KO KA MAKUAHINE AOAO.

 

*Kaumeheiwa,                                                            Kaikai,                                                             Naloloa,

                                                                                                                                                Kainueh

Kaumeheiwa,                                                  Kaihueha,                                                        Pekane,

Pekane,                                                            Aimaunu                                                         Kahaiwa,

                                                                                                                                                Kunane           

                                                                                                                                                Kaipomeeau,

Maluae,                                                           Kahaiwa,                                                         Kaaipulu,

Keamalu Kaelele,                                            Kaaipulu,                                                         Lillian Kalahiki,

                                                                                                                                                Kamakaiouaokalani.

            Ke kumu o keia mookuauhau oia no ka Moi o Kauai, kupunakane o Kaumualii moi hope o Kauai.

 

KO KEAMALU KAELELE AOAO

 

* Kaiana,                                                         Haloa,                                                              Kaelele,

            O*Kaiana keia i kipi ai ia Kamehameha I. a make i ke kaua i Nuuanu, ma ka aoao i ku ai i ka ihe.  Mai Kau, Hawaii mai keia poe me ka lakou ahi a kaua i Nuuanu.  O kona ano he Okaka a he Elu, oia kona olelo ana.  He like keia alii ma ke ano o ka poe hulmano, he poe alii.

 

Kaelele,                                                           Kekela,                                                            Kapohu,

                                                                                                                                                Keliikanakaole,

                                                                                                                                                Keamalu,

                                                                                                                                                Kahuakai,

                                                                                                                                                Molaikoa,

                                                                                                                                                Keoni,

            He moopuna o Keamalu na Kaiana a he mamo na Keopulupulu.

            He Mahi o Lilian Kalahiki Kamohailani.