Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 37, 14 September 1901 — Page 6

Page PDF (599.77 KB)

This text was transcribed by:  Inger Hojfeldt
This work is dedicated to:  Daughters of Hawaii

KE ALOHA AINA

 

6 KE ALOHA AINA, POAONO, SEPATEMABA 14, 1901.

 

HOOKUI KE@KAA UWILA ME KE KAA HAPAUMI

            O ka hookui mua loa mawaena o ke kaa uwila a me ke kaa hapaumi ua hoea mai la ia ma ke kihi o na alanui Nuuanu a me Hotele, ma ka hora 5 o ke ahiahi La Pule nei. O ka hopena i ike ia ua huli pu ke kaa hapaumi a he eha o kona mau ohua i hoeha ia, elua nae i kukonukonu loa oia o Annie Pau, he wahine Hawaii ua haki ka poohiwi, a me Ah Young he Pake, ua moku hohonu ma ka aoao akau o ka helehelena, a o na @ i malani iki ko laua mau palapu oia e Annie Manini na maka ma kahi kokoe i ka maka akau a me Clarence Martin, he haole, na moku oia ma ke kuli.

            Ma ka hoike a na poe maluna o ke kaa a me na poe e ku ana ma kahi o keia ulia poino i halawai ai, ua olelo ae lakou ua hoea mai no ia mamuli o ka hoao ana o ke kalaiwa kaa hapaumi e hooholo aku i kona kaa no kekahi aoao o ke alanui, oiai, ke kaa uwila na kokoke loa.

            O ke kaa uwila helu 26 e holo ana oia no uka o Kapalama ma ke alanui Hotele a o ke kaa hapaumi helu 13 e holo ana oia no kai ma ke alanui Nuuanu. I ka wa i kokoke ai na kaa elua i ke kihi alanui aole ke kalaiwa kaa hapaumi i hoopaa iho i ka holo ana o kona kaa kaa, oiai no nae oia ke lohe aku la no i ke kani mai o ka bele hoailona o ke kaa uwila e kahea mai ana i na mea a pau e hookaawale mai kona alahele aku, aka, ua hoomau aku la no oia i ka hooholo ana i kona kaa imua.

            I ka wa i hookui ai ua hapai ia ae ke kaa hapaumi mai kona alahao ae a kiola ia aku la ma ka aoao ma Ewa o ke alanui ma ke kihi makai, ua weluwelu liilii hoi o hope. He elima kane a me elima wahine maloko o ke kaa hapaumi ia manawa, a o ka lakou mea i hoomaopopo he owa a he nakeke ana o na apanapana aniani aia hoi lakou a pau e waiho ana iluna o ka papahele. Ua holo koke aku na poe e ku kokoke ana malaila a haawi aku la i na kokua ana i na ohua poino. Ua hoohemo ia mai lakou ma na puka aniani, a o na helehelena kunahihi o ka makau oia kai ike ia aku maluna o lakou a pau, a he eha iwaena o lakou i hoeha ia. Ua lawe koke ia aku ka wahine i kukonukonu loa ka poino no ka haukipila e lapaauia ai kona mau palapu.

            Mamuli o ka nui o na hoike ma ka aoao o ke kaa uwila e haawi ana i ko lakou hoahewa no ke kalaiwa kaa hapaumi, ua manao ia e ili ana no na poho a pau maluna o ke kaa hapaumi.

 

LA HEIHEI WAAPA NUI.

            O ka Poaono, Sept. 21, oia ka la i hookaawale ia ae la no na lealea heihei waapa e malama ia ana maloko o ke awa lai o Kou nei. Ma keia po Poalima aku nei ua malama ia he halawai ma ka Hotele Hawaii e na luna nui o ia la lealea e hookokoke mai nei. He nui na mea i kamailio ia maloko o ia halawai no na lealea oia la, a iwaena o na heihei waapa i noonooia ua manao ia ka hookomo ana i na waapa heihei kaulana o na la lealea i hala aku la oia na waapa Kapiolani a me Kanoelani. Ua manao ia na na makai e hoe ana ia Kapiolani, a na na keiki waapa pailata e hoe ia Kanoelani. O na lealea i hoolala ia no ia la oia keia:

1. Heihei waapa eono hoe, pahu holo mai ka uwapo kaaahi a hiki i ka boe peahi a huli hoi mai.

2. Heihei waapa eono hoe no na lala o na hui waapa, pahu holo, mai ke kahua aku o na lunakanawai no ka boe apiki a hoi mai.

3. Heihei waapa eono hoe no na lala i komo mua ole o na hui waapa, pahu holo, no ka boe peahi a hoi mai.

4. Heihei waapa eha hoe pahu holo mai ka uwapo kaaahi a hiki i ka uwapo hoomalu.

5. Heihei waapa Geremania pahu holo mai kahi aku o na lunakanawai no ka uwapo hoomalu.

6. Heihei moku kiakahi papa ekahi, elua, ekolu, a me eha.

7. Heihei waapa huela boti elima hoe.

8. Hukihuki kaula mawena o na waapa elua hoe.

9. Heihei waapa lawaia o na Iapana.

10. Heihei au 100 i-a.

11. Heihei waa eono hoe.

12. Hukihuki waapa mokuahi.

13. Heihei waapa elua hoe.

14. Heihei luu.

15. Heihei waapa mokuahi.

16. Heihei waa pea.

17. Heihei au hapalua mile.

18. Heihei waapa eha hoe no na waapa moku kalepa.

 

AIA NO KE AHI KE A LA.

            Ma na mokuahi holo pili aina a pau e hoea mai nei mai na awa mai o Hamakua e lawe mau mai ana lakou i na lono no ke ahi e ulupa la i na ululaau ma ia apana. Ua hoomaka keia ahi e a i ka la 3 o Iulai a hiki i ka la 6 o Sept. iho nei aia no oia ke hamu la i na mea ulu a pau e loaa aku ana iaia. He 20,000 eka o ka aina hanai holoholona o Honokaa i hoopoino ia e keia ahi, a ma na lono hope i loaa mai nei ua hoea aku la ua ahi nei i ka aina hanai holoholona o Samuel Paka ma Waimea, a e nui aku ana kana mau hana hoopoino ina aole e hoao ia ana ka hoopio ana aku iaia.

 

NA AO OMAMALUKAUA MAWAENA O TUREKE A ME FARANI.

            Parisa, Sept. 2. Ua hauwawa ia ae ma ka po nei e hoouna ia aku ana he mau mokukaua no na wai o Tureke ma ka la apopo.

            Parisa, Sept. 3. Ua hoopuka ae ia ka nupepa Matio, he hoike i loaa mai la mai Konatinopela mai, e olelo ana, mamuli o ka hilinai ana aku o ke Suletana i kekahi mana nui aole e nee mua mai ana o Farani me ka ikaika, e hoole loa aku ana oia i na mea i ae ia aku ia Constans.

            Parisa, Sept. 2. O ka hopena o ka hoea ana mai o Menir Bey ka Emebasedoa Tureke, me ka maopopo no i ke kulana mokuahana mawaena o Farani a me Tureke, a malama ae la he anaina lealea ma ka la inehinei no ka hanohano o kona noho moi, ua haawi koke ia aku la oia ma ia auina la no he kauoha mai ke aupuni aku o Farani e noi aku ana iaia e haalele koke iho ia Farani, ua haalele iho o Menir Bey ma ia ahiahi ia Parisa a holo aku la no Switzerland.

            Ua malama hou ia ae e M. Constans, ka Emabasedoa Farani ma Tureke he kuka ana me Kuhina Farani M. Delcasse ma keia la. O ka manao paa o ke aupuni o Farani e kauoha aku ia Tureke e hooko piha mai i kana mau ae like. Koe wale no ma ka ae koke ana mai o ke Suletana e uku i keia mau koi, e ike no oia o na bila aie nona e pii mahuahua ae no ia me na koi e ae a na kanaka Farani e ku nei, nana e pakui hou aku i kekahi heluna puipui mai ka heluna mua i ike ia.

            Parisa, Sept. 4. Ua hooholo ke aupuni o Farani i kana hana kue mua i ke Suletana o Tureke.He kuahaua kai hoopukaia a me he mea la, e kakauinoa ia ana ma ka la apopo, e kipaku ana he heluna o na agena Tureke i hoouna ia mai malalo o ka misiona no ka hoomakakiu i na Tureke opio maloko o Farano. Maloko o keia papainoa he lehulehu wale na inoa i ike nui ia maloko o na poai o Parisa. Ua lohe ia ae la na loaa mai la he telegarapa ia Menir Bey e kahea mai ana iaia e huli hoi aku no Konatinopela.

 

            Ua holo pololei loa aku la no ka moku lawekoa Seridana no Guam a me Manila me ke kipa ole mai maanei.

            Pili pu ka Lunahooponopono o ka nupepa Kuokoa Home Rula i ka paia i na pane ikaika a ka nupepa Lahui Hawaii o kela pule aku nei.

            E haalele iho ana ka mokuahi Kinau ia Honolulu nei i ka Poalua ma keia pule aku a hoea hou mai i anei ma ka Poalima, mamuli o ka lilo ana o ka Poaono he la lealea.

 

HAULE HOU NO KE CONSTITUTION.

            Nu Pota, Aug. 31. I keia la ua haule hou ka moku heihei Constitution i ke Columbia ma ko laua holo heihei hou ana iloko o 4 minute 10 sekona, no ka pahu holo o 15 mile a hoi mai ka wa e wae ia ai mawaena o laua ka moku kupono e komo aku ai i ka heihei me ka Shamrock II, no ka hanohano o ke kiaha a Amerika e paa loihi nei. O keia haule ana o ke Constitution aohe mea a kona mau hoaloha e hooili ae ai i ka hewa, oiai, o kona hookuu ia ana mai no ia mai ka pa kapili moku Herreshoff kahi i hoohinuhinu ia ai o kona wikaele a like me ke aniani. Ua hooponopono hou ia kona mau pea, nolaila, aole he kumu kala e hiki ai ke oleloia ae no kona haule hope ana.

 

LOAA KE KULANA KOMODOA IA FREEMAN.

            Ma ka halawai ana a ka Ahahui o na Kapena a me na Pailata mamua koke aku nei, ua loaa iho la ia Kapena Freeman ka hanohano o ke kapa ia ana aku he Komodoa.

            Ma ka Poakahi nei i huki ia ae ai k@hae komodoa maluna o ke Kinau, ka moku a Freeman e noho kapena nei, a oia hoi kona moku lawehae o keia mau la, ua loaa i ke Kinau ka hanohano piha o ka haawi aloha ia ana e na moku a pau ana e kaalo ae ai.

            O ko Freeman kohoia ana ma keia kulana kiekie ua haawiia aku na mahalo kiekie nona e kona mau hoaloha i ike i kona kulana makaukau maoli no i ka hookele moku, aole wale oia, aka, ua loaa hou ae iaia ia anuu kiekie i ko na kapena e ae e holo nei maluna o na mokuahi holo pili aina.

 

PUALI KEAKA O NA UKULII.

            E hoea mai ana ma ka mokuahi Seirra o ka Poalua ae nei, he puali keaka o na opio mai na Panalaau mai o ka Hema. E hookaulua iki iho ana lakou maanei no kekahi mau la no ka haawi ana he mau paani keaka a holo loa aku no Amerika Huipuia. O na poe oloko o keia puali keaka he poe keiki opiopio loa lakou no lakou na makahiki mai ka 7 a hiki i ka 13. He 60 ka nui o na keiki oloko o keia puali keaka, a he nui na wahi a keia puali keaka i hele ai ma Aferika Hema, Inia, Auseteralia, Nu Kilani, Tasmania, Kina, Iapana, Java, Ceylon, Mauritius a me Manila. A ma na wahi a lakou a pau i kipa ai ua haawi ia na leo mahalo no lakou. E keaka ana keia mau opio maloko o ka Hale Mele Hou i ko lakou wa e hoea mai ai i anei.