Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 38, 21 September 1901 — MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO KA:- KAKELA LANAFODA Ipuka o ke Kuewa me ka Aea. -:KA:- Pua Lilia Ahiu o Sanadela. [ARTICLE]

MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO KA:- KAKELA LANAFODA Ipuka o ke Kuewa me ka Aea. -:KA:- Pua Lilia Ahiu o Sanadela.

MO&UNA m HAALELK KE'.ALOHa 1 MANAWELA. —ICE EAHUA MOKOMOKO O EA POOWAI LAAHIA,—-KA NAHA LAUAKILA o ka l:o sclupala. Na krūa pau« ma k* aoao. o ka HaJku aku i na manao nbu oka Pua L';]»a Ah« ; u, a e pouo hoi oia e Looko elike me ka makeoaako o kana kane aloha, uolailu, ua hookuu a>ai }a oia i kma kabo e iiele hookahi no ka heoko ana i ka hanob6DO o Kana hoohiki i huopaa ai, a o ke ola a me ka lako o ka 00-, lio ana o ua Pua LiHa Ahiu nei, aia j uo ia malqko o kela wahi puoloa ka j haku wahine > 00 o Lanufrd* 1 haa- j wi m»i «1 l kana keiki, he muu wuhi 1 dalft uuku 0 knnaha wale no ka nui, ka u& Haku Opio ?Vei i lawe aku ai, ' no ka uku a hookaa ana i kotia mau pillkia o ka noho aiia ia Ladan». I?oko oua puili aloha ana oke kane me ka wahine e hookuu ana i i ko ]aua mau aloha 0 kahi maiuna o j kekahi, aia hoi, ua kaawale ae la. laua l»lo aku la ka Haku Opio ku-1 «wa i ka holo iuo a ka lio e ahai | mama ala īaia no ke kulanakaukale ] 0 Laiaha ka pabu hopu, a haalele j iho la ke aloha i San«dela aa na | kulu kehau 0 ke kakahiaka 0 hoo- j mau i kona houpo a me kona puu- j wai ikiiki. i īkiiki io aku 1» »0 j ua Pua Lilia Ahiu ala o Sanadela, j no ka mea, he hiwa ahe liko maoh | no ua aloha nei aoa i kaawale aku j } \ a waiho iho la ia iai> e luuluu a j e ehaeha hookahi i ke aloha 0 laua,, aka nae.ua hoomaha ia no na ikiiki e hue ana ma ke kua a ma ke alo 0 ; ua Pua Lilia Ahiu nei iaia i hoo-1 manHO ae ai no na olelo kaukau hope a kana kane i ka iana iho:—O kuu jfci9o ,ke liele ana imua, aka, 0 no uae o fee «loha eia no j ihope nei o Sanadelo. Ae, ua haalele la iho la ke aloha | e uwe a e nauki me ke kuuki uluhua s 1 Sanadela, a o ka lokolno a me ke j kumakaia nana i haalele iho ua mea aloha ala i Sanad< la 0 ka haku kuewa opio ao ia o LaUafodu. Ua hoea aku ua Haku Opio nei | i Ladana he elua Ia hele mai Snna-. dela aku, a ma ka hale hookipa o na | naita hui i kipa aku ai oia a haawi i na hoomaha ana no na lūhi maopa- ( ooa o kona mt,u ami, a pela no hoi me Kona lio. oke keonimana mua j loai hala\yai mai me i« ma ka pnka , \

k* 'K'i <■ Sf Tf 1 i><3 n«» i k itft k w»l&o V*; bJji, t> «A 1.--,! 1 1 «« !«'<• r. fr<. 0 J;H uii.u u ii.f ka h.-iu uiuiin, uJaj]it ( | haaw! >a be mau minule o ka | lauea olelo aoa e pili ana īa laua i j/Kt kela kakaliiaka poiua ole o ka | li]o ana o k» liio aua o ua Haku i Opio r>pi i n i j>*>n rr)ai ka ipuka hale ponol mai o kona nuau maku«, alaila, maluua o ka papaai- ; n» ua kuik*s liou aku ka Opio so ko laua k:pa ana aku no kahi o k« kahunnpu!fj !?;,I.'i, ii ninnu īno paba oia (Kalauda) ua kipu aku i ] ona la. Ua I?oike mai no hoi o Kalauda i kona moelelo iaia i haalele aku ai i ia Lan&foda, ua holo pololei mai no ' oia oo L&da&a a noho malaila no ka ! 'hoomakaukau ana i na mea jpili i na lealea mokomoko o ka la o Sena : Keokima ke ano oia ka hope o ua Haku Opio nei, a ua haawi aku ua Haku Opio ala 1 na mahalo ana no kana kumu no keia mau haoa a kaaa kumu ma kona hapa. Maloko o keia hotele o na naita hui, aia he lehulehu wale o na koa o ka noakakila i hele mai mai kahi loihi m«i no ka watho ana aku i ko lakou mau īnoa no ke komo pu ana iloko o na lealea e malamaiaana iloko o t»a 1* pokole wale no i koe a (aoea mai. Imua o kekahi o keia mau kanaka hanohano a kaulana o ka raedala kila ua hoolauna a hoomaikeike ia aku uaHaku Opjo nei me ka inoa ka Naita Kuewa e huli ana i fca ha nohano a me ke kaulana o kona inoa ma ka mohai a alana ana 1 kona koko me ka mafca o ka pahikaua. He naita opiopio loa oia, wahi a kekahi poe i nema ae ai, a o ke ka hua lealea o ka Puuwai Laahia he kahua mokomoko ia 1 kupono ole no na naita opiopio elike me la. O keia ma« nema;olelo ana a na koa o ka makakila, ua punuku kokeia aku ia e na olelo palo a Moneiiua Kalauda, ma ka pane ana aku: Aole o ka opiopio ana o k«k»hi *nita me na makahiki haahaa. he mea ia nona t pale ia aku ai mawaho o ke kahua īealea, na ka hana a keia a me keia koa o ka makakila e hoike mai i kona kulana makausau o ka eleu e lilo ai oia i moho lanaKila no ka la, a o na keonimana hnnohano o ka makaki- | la e ae mai ia'u e hoolauna aku o ka naita opio e ku nei imua 0 ko j oukou alo, ua loaa iaia ka hanoha- i I no e komo ai iloko o na.le||eg a | ! q ka ]a, a aa hoi e paio me kela a ! me keia moho e ku aku ana a halawai pu me ia maluna o ke kahua I lealea ina no ka lanakila, a i ole no ka hoohaahaa ia paha iloko o ka : haule. Ua nana ee nu ! ;oa i kela a nae keia o liikoh iho me na iianaina pioo mamuli o keia pane a KaUuda e pili ana i k<?ia naita opio, a o keka- { hi poe hoi ua akaaka ae

I i% m*< k» f»«o«ob » 0!« tnj! keh ioau OUIO * Ktt!at-d u m» | :i:,b a hiki tx»ai ua ia m.i t a ike tuv j 1.) i,jk'»u mau nmka. uq kiina awe aa omu paLikaua ana » j Ua opio »la, alaila, puoho^e la kf» lakou cna\i leo 0 ka hooma.kai, a heoiaio ihu, ht> pololei na oielo a ka.raoti€faiua 1 hoiku 0 aku al. 0 ka-hoe» aku i ka la hakwko o 1 Seua Keuki a me Sena ALkaein, a:a j ia ke uee uaaUo mai lu, a i k» hopv- \ im n n» k«H uloliua ane 0 ka nauk; j a me ke k.uaM hoea io raai 1* ja, he I la nani ia a kalae 0 na paia lani, ao kona mau hulna aouli uliuli e waiho WoHk«ka mai ana la nae he mullwai uholi lipollpo ala e laua aea iloko 0 ka lewa, £) loHe ia aku ana ka ieo kani alapine 0 na • le puhi e waWalo ftna mfto a niaanei 0 kela kulanakauhale o Lauana kahiko. Ua hoike mai ka la i kona iualamalama alohi ma na welau eha 0 ke lti)lanßfeauhale, a 0 kaoo o na kanaka i na iealea o keia la, j aia ia ke mo ku ala no ke &ahua mokomoko o ka Puuwai Laahia. Emoole Bia t»a kakua ala ua kuineki tnai kii poe kiekie }lina HIo a liiki 1 ke kahaka lopa haahaa lou ilalo, a he wale no tn«a 1 koe 0 ka | moho oka la lealea. E welo anu na haa me kft hiehie nui, a 0 na koneta o ke kahua aia ia ke maalo ae ia malana 0 ko lakou naau lio. Ma kela kakahiaka 0 ka la 0 Se&a , Keoki a me Sena Mikaela, aia ka Haku Opio Welemoneka o ke Ka-: kela Lanafi/da maloko o kona keena • paahana ana ma ka hoooiaeinae ana i kana mau mea kaua, na mea kaua hoi a kana kumu 1 wae ai na ua Haku Opio nei e hoau ak* ai iluia o ka kahua lealea no ka wa maa loa o kona hoomaikeike ia ana ae i ke akea. Makope o ka pau ana o kana h®omaemae ana i kana duu mea kau«* u» haule ih« la ia maluna 0 k«na mau kuli a nonoi aku me na huapule i ka lokrtaaikai ihuhi o aa laxi e haawi mai iaia i ka wiwo ole o k» ku ana aka īmua o kona nau hoapaio, a hakoko no ka hanohauo o kana mea aloha i haalele ia aku ; īhope ma kela oawa ahiu 0 Sana-, dela. ! Alaila, oie nu kapuai maloeloe ku ! ae la ia Uona a kakua 1 kana mau inea kau», a hele no ka hale lio 110 ka hana ana i kona lio, a 1 ka paa ana ua kan ae la ia a iiolo aku la no ke l&hoa 'o hookelakela .kaiiW«maiaak^anr Ma kaaoao o ua iiaka Opio ala e holo aaa kana kumuao kakapahi Monsiaa Kalauda maluua o kona lio a ma ka lehelehe 0 ua kumu Far<*m «!• e wawalo ana kana e-le me ke mele a ke kanaka koa e haa-, heo ai» | O u4mea kaua ko'u luhiehu, , Ka inkiko kaakeo 0 ke tautika | O ka|feoak« ame ke ola, ? , K* oka oihaua caiti.

Ht b'fhw •w* % ky]bu!o liu o k» Uik* Oy>.v» ii 0 k& luo Luro o ku Laaiittlo & ko fßa~ iuh ku byik& uti i uik Haku Opio nei na muUalo aua o ke kul»ft» kauliu, t»e nui » khulehu no ua kanaka akueuui i maalo a& uia k<j kahua ieulea u *a I'uu-n-«i Laah;#,, aka, r Bit f JUo &k* lit na uoaiaaio ia aaa I ka Haku Kutwa o Lamifpda. TTo tu;,u ppkolp Lge a kiini ae ka. tora tjiwa,*ift wa i ,fcu *e af t:a ilumuku o k& ia » Jboiko u* tnakfiukau m uiiiiulo g ka jbaua., a ua makemake ia oa ujoho ,1 Lgiso i fe& lealea mua e mi*ka,aia «o ka i&o kukala o ka, o-Ie o w&h* a»ia i n% hana. 0 keia kukala a ka īlamuku, ua Jiulm XqJsa a ® oa Jtuoho x komo iloko o īia lealea w » a ka.o-lo aku mea, puhi j tsraw*> lo ae ai no e<tol« aaaiiawa i ukaii i» e elua fcani. uiUokfof&tTaja hoi, ,ua īkeii* aku la na aaoho e.hookikakah» fle ana ae ko lakpu opau iio me. ka haaheo nui, a ivyaefia o napioho q keia lealea, o ka Hak* Opio kekahi o Lanafoda. O na mea kaua o keia leaiea oia no na laau ihe loloa, a o ka weheia ana oka hanohano o kei a Iraiea oift ■ 1 *o ka ike ia ana aku o kels a mei k6ia e hoolele ana i kan& laau iho ' »ae ka īkaika maluna o kelna hok f paio. E «laa ia ana kela ame keia I mailuna a»u o kona lio'a haoile īla* lo o ka lepo honua, a o kekahi PQ6 hoi ua meihi ]a aku ko m&a papale kila a āhuwale na kelehelen^ a o ko lakou mau lio, ua hoouna hope ia aku ia e hina ilalo o ka lepo maluna o ko lakou mau wawa^ 1 hope, ua pii ae na huna ea lepo iloiko o tca lewa a huna iho i ua poe I moho aia iloko o ko iakou pouli, a i i ka hala ana ae he hapalua hora 0 i iPc i-, 1 ; keia paio ana *e ka hahana a mao ae la ho! na kolamu «wahi lepojike i ia «Ku la o ka naila o ka lio hulupala wale no ke kau haahee mai ana naaluna o kona lio, a o ka hapan«i • kona mau hua lealea he poft pio a paahao lakou na ka houua lepo. Alaiia, owai kei» moho a naita lanak'la o ka lio hulupala. Iwaena o kela enala kanaka nui aole loa he hookahi mea i ika iaia mawaho ae o ke Akua ma ka lani, aka, he hookahi wale no, a o Uii inaa ala o Monsiua Ea!amda no h, ke k*muao kakapahi a ka Haku Welemoneka. a ma «a ike ua kuuiaao kakapahi nei owāi kela uaita Unakila. &laila, aole anei ia o ka hauma*ffT ao kula kaua a ua kanaka F&rani iilo» 'Ma haumana hdi a ua kumn hilinai ma ona ala e ola ai koua,(Ka« laudaj iooa» Aole i pau. Heaha ka mauao o ka uopepa Kookoa Home Rnla i onou mai nei i ka inoa o D opio i moho elele no ke kan ko« ho balota oka 1902 ae uei. Ua pau anei ko ka nupepa Kuokoa Home Bnla hihnai i ka līiala Lahui TTiiikuki'; Kupaiauah* no. ,