Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 41, 12 October 1901 — Page 8

Page PDF (619.06 KB)

This text was transcribed by:  Pauline Uyeda
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

8          KE ALOHA AINA, POAONO, OKATOBA 12, 1901.

 

MOOLELO HOONI PUUWAI

 

: NO :

 

Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele!

 

Ka Makaikiu Kupaianaha!

 

MOKUNA XX

 

KAUNA WAHINI LELAUKIA. – HOOMAHA NA LEHI O KEIA AO. – MAHUNEHU NE KA HAKU DANEKOTA.

 

            Dead to the world!  Dead to the world!  Oia na huaolelo paanaau i na lehelehe o ka Haku Danekota, a iaia maluna o ke kaaahi e lawe lilo nei kona mau enegini iloko o ka holo puahiohio no Amphill, ua ala mai la iloko o kona mau hoomanao ana ka laua huakai kaahele i ka poepoe honua komohana, na lio hao ahi a laua i haulani ai me ke aloha, na aina laula akea, na muliwai uliuli lipolipo a me na wahi kaulana e ae a laua i pili ai me ke aloha oiaio o ke kane a me ka wahine, aka, i keia la, eia ua hoaluhi nei ona ke wehe mai nei a hookoo i ka pili no ka hoi ana aku no Amphill Paka, ka home kuaaina hoi o ka Haku Waisa e waiho ana he mau haneri mile ka mamao mai Ladana mai, na mile mamao hoi a ua Haku Danekota nei i olelo iho ai, luuluu, a ehaeha kuu uhane, a o kuu puuwai ua kaumaha ia a koikoi me kou aloha e ka wahine, no ka mea, o keia kowa mamao o na haneri mile e hookaawale ana ia Danekota Kakela a me Amphill Paka, aole loa he mea maluna o keia ilihonua e hiki ke hooluolu mai ia’u.

            Aka, aia he hanehane ke hawana wana ae la iloko o ua Haku ala me keia mau huaolelo o ka ninau, nawai i wawahi a weluwelu ke aloha hilinai o ka wahine maluna ou.  Ke pane ae la kekahi manao iloko o ua Haku nei.  Nau ponoi no e Haku Danekota i kipaku kau wahine iloko o ka haalele wahi moe a me ka hoowahawaha ia oe.  Ina aole oe i wikiwiki a pulale i ka ike a ka maka, peneia, aole loa e hoea mai keia la hoopai au e olelo nei, aohe ou oluolu i keia mau mea.  O ka haalele ana mai o kau wahine ia oe, ua haalele a waiho iho i kau mau pono no kou mihi ana ia oe iho no na hewa au i hana aku ai maluna o kela anela maemae i paulele mai me kona aloha ia oe.

            Hoopii oe i ke kauna wawhine Kelausia elike me kou kuleana kane mane ma ke kanawai, alaila, e akaaka henehene ia no oe e ko ke ao nei.

            O keia ae la na hanehe e leo o hawanawana ana iloko o ua Haku ala, me kekahi mau hoino lehulehu e ae, e aneane maoli ai no ua Haku Danekota nei e pupule e hoihoi ia @ oia i kahi hoopaa oia poe, aka, ma ka lokomaikai o ke Akua, aole oia i hoolilo ia mai i hehena.  O kana mau kuko ana o launa kamailio pu me ke kauna wahine Kelausia, ua puni paa ia mai la iaia ka ipuka o ke aupuni o ka lani, a o kana mau kikeke ana aku e hemo mai ua ipuka ala, he mea paakiki ia ka ae ana ia mai.

            Hole mose!  Ua puanuanu na mea a pau o keia ao ia’u, a e lilo ana ke koena i koe o ko’u mau la o ke ola ana, i koena la elike me kekahi moku i paa i ka haupaa ma na poai ana akau.  Ua noho iho ua Haku Danekota nei maluna o kona noho iloko o ke kaa me ka hakanu, a kaumaha o ka naau, a iaia e huli ae ai a ike i kana wahine me kona mau helehelena kuoo o ka hoowawaha, ua hina ino aku la oia ihope o kona noho, me he la, oia mau hiohiona ana i ike aku ai maluna o kana wahine, aia he pahi ua hou ia aku ma kona puuwai.  Aole i kana mai ka ehaeha a me ka walania o ke naau o ua Haku ala, a o kona mau manaolana o na hora i hala aku mamua o kona kau ana mai no ke kaaahi, ua make kanu loa iho la ia ma ka ilina, aohe manaolana i koe.

            No ke kauna wahine Kelausia hoi ua nana mai ia maluna o kana kane Haku Danekota me na maka inaina o ka hoowahawaha, a o ke aloha ana i haawi mai ai maluna o keia kanaka kumakaia, ua kahuli ae la ia mai ka pumehana a i ke puanuanu olili a me ka piha huhu.  Wahi a ua kauna wahine nei iaia iho Haku Danekota, he alii oe na’u i paulele ai me ke aloha piha o ka hilinai a’u hoi i kuhihewa ai owau wale no la ka ona o kena waiwai, eia ka aole, ua lilo mua oe na hai, a he kii hoonani hale wale iho no wau nau i kau ae na kela a me keia e ike mai.  Nolaila, elike me kou kumakaia a hoohilahila ana mai ia’u, pela auanei au e hoino a e hoowahawaha aku ai ia oe a hiki i ko’u sekona hope loa o ke ola ana.  Aole loa he hoomaikai e loaa ana ia oe mai ia’u aku.  O ka hoino o na hoino a pau a me ka hoowahawaha o na hoowahawaha no hoi a pau, oia ka’u e panai aku ai nou.

            O na mea a pau au i hana mai ai no’u, ke hoopoina nei au ia lakou, a nae ke Akua e kala mai kau mau hewa i hana ai.

            Alaila, e ka mea heluhelu, ina o keia ae la ke kulana a me ke ano o ke kauna wahine Kelausia elike me ka kaua i ike ae nei ma kana mau olelo, alaila, e hiki no ke ike ia iho, aole loa e loaa hou i ua Haku nei ka hanohano o ke kamailio pu ana me kana wahine a hiki aku i ka hopena o ko laua mau la ma keia ao.

            Me keia kulana i ike ia ae la mawaena o ke kane a me ka wahine, aia ke kaaahi ke puahiohio nei me ka ikaika holo o kanalima mile i ka hora.  E uhi uha ana na ki mahu a o na kue hao e hookaa ai i na huila, ke wili ala ia imua a ihope me ka ikaika, a i ka wa a ke oeoe o ua lio ahi nei i hoopuoho ae ai mo kona leo uwe palalu, lohe ia eku la ka leo o ka mea ohi kikiki e kahea ae ana ia Amphill Paka.

            O na ohua o keia wahi hookio kaaahi, ua liuliu ae la lakou, no ka lele ana aku i ka wa o ke kaaahi e komo aku ai no ke dipo.  Aia mamua o ke alahele o ke kaaahi e holo aku ai he alahaka nona ke kiekie o kanaha a kanalima kapuai, maluna o keia alahaka, ua hookuu pau ia ka holo o ke kanahi nona ka averi ga o kanaono mile i ka hora, a iloko o kela kuu pau o ka holonui, aia he bang ana, he nakeke ana no na puka aniaai, he nakeke a me ka halulu ana o na kaa ohua, aia he eha o na kaa ohua o ka papa ekahi ua hu a haule aku ia ilalo o keia alahaka, a me ekolu kaa o ka papa elua a me elima kaa ukane, a o ke kaa ahi ua hu aku la ia mawaho o ke alahao a hookahi ka holoaia like ana ilalo no ko lakou hopena iloko o ka weluwelu a me ka nohaha.

            Elike me ka paapaaina ana o ka leo hekili pela ka nakeke o keia poe kaa ia lakou e waiawaia nei ilalo.  E haule aku ana kahi ohua maluna o kekahi, a o ko lakou mau leo uwe o ka makena e lohe ia aku ana ia e puoho mai ana mailoko mai o kela mau kaa.

            Ua loaa aku na ohua ua pau na au o kahi i ka haihai, a o kekahi poe, ua hiki hou ole i ko lakou mau lala a ua puka ae maloko o na nupepa o Enelani ka moolelo o keia uha weliweli, a ina e nana ia maloko o na alemanaka hoikeike i na mea kaulana, e ike ia no o kela poino ulia o Amphill kekahi o na poino weliweli loa o ka manaonao i ike ia.  Aole wale hoi o ka moolelo o kela uha poino ka na nupepa o Enelani i hoikeike ae ai, aka, o na olelo ahewa koikoi kekahi e nuku ana i na limahana o kela hui kaaahi, a o ka hopena i ike ia ua hopu ia na limahana na lakou i lawelawe me ka hemahema kela wahi i loaa kela poino weliweli maluna o na ohua.  He weliweli a me ka manaonao ka ike ana i ke kino o na ohua e waiho ana me ko lakou mau helehelena mainoino, a he menemene hoi ka lohe ana aku i ka leo auwe ehaeha o na ohua i pakele mahunehune mai na ola, aka, o na lala nae kahi e hiki ai ke lawelawe ua hoopoino ia, ua muumuu ka lima a me ka wawae o kahi poe, a o kahi poe ua palahe liilii na poo.

            Iwaena o ka poe i make loa, o ke kauna wahine Kelausia kekahi e waiho ana iluna o na poohiwi o ka Haku Danekota, a o ua Haku ala hoi, oia kekahi o na ohua i helu ia iwaena o na poe i hoeha a haihai na lala, a mamuli o na kokua ana a ko laila oihana makai, ua pau ae la na ohua make a ola i ka hookaawa le ia.  O na poe i loaa me na ehaeha hiki ke lawe ia no na hale haukipila, ua pau aku lakou i ka lawe a hoouna ia no laila, a o ka poe i kailiia ko lakou mau ola e ka make, ua waiho ia iho lakou no ke kanu ia ana, a ma ka he o ua kauna wahine ala e kau ana keia mau hu olelo.  Haku Wahine Kelausia Danekota.

            O kela wale ae la no na huaolelo i kakau ia ma ka papa pohaku he o na kauna wahine Kelausia nei, a i kanu ia hoi ma ka ilina ohana o Amphill Paka.  O na makua o ua kauna wahine nei, ua hoihoi ia aku ko laua mau kino make a kanu ia hoi @ a hale lua ohana ma Stanfila Ha@o ka hoomaho like ana i na luhi o keia ao me ka laua kaikamahine, a ano e ka mea heluhelu, e like me ka hoomaha ana o na makua o ka lede Kelausia i na luhi o keia ao, pela no kaua e hookuu aku ai iaia e moe like iloko o ka hoomaha.

            Elike me ka weliweli a manaonao o na mea i ikemaka ia e na poe i hoea aku ma ke kahua o kela ulia weliweli loa, pela no hoi ka lia puanuanu o ka ili o na kanaka e noho ana ma na wahi a pau o Enelani, i heluhelu i ka moolelo o ua ulia poino ala.  Iwaena o na limahana o ke kaaahi i halawai like me keia uha poino o ka wiliki a me ke pao ahi, ka ohi kikiki a me ke kanaka hoopaa beleki o ke kaa, a ma ka olelo pokolo pokole ana ae aole loa kekahi ulia kaaahi weliweli loa elike me keia.

            Ma kela hora a me kela minute i halawai ae la ke kaaahi me kona ulia poino i ike ia ae nei, nana i kaili mai keia ola aku he lehulehu wale o na kino kanaka i moeuhane mua ole ia o ko lakou hopena, ia, aia hoi, ma ia manawa like ua loaa mai ia Silevia he leta i kakau ia e ke kauna wahine Kelausia, a e heluhelu ia ua leta ala penei:

            Kuu Silevia aloha:  Eia au ke makaukau nei e haalele iho ia Stanfila Hale nei me kuu mau makua no ko laua home kuaaina ma Amphill Paka, kahi a’u e manaolana nei malaila au e haawi ai i ka’u mau hooikaika ana no kou pono i pakaha wale ia iloko o keia mau makahiki loihi i hala ae nei, a ke noi aku nei au kau mau hilinai ana o ka paulele e manaoio mai ia’u no ka pono o kau keiki a me oe pu kekahi iloko o na la aole e loihi loa.

            Kelausia.

            Ua kahe a kulu na waimaki o ka ui Silevia maluna o ka inoa o Kelausia, me ka hoopuka ana ne o ua Silevia nei i keia mau olelo:

            Aole i pau.

 

            E keaka ana ka hui keaka lio i hoea mai nei maluna o ka Sonoma ma keia po Poakahi iho ma ke kahua waiho wale makai iho o ka Hotele Hawaii.