Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 42, 19 October 1901 — MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO KE:- KAKELA LANAFODA -:KA:- Ipuka o ke Kuewa me ka Aea. -:KA:- Pua Lilia Ahiu o Sanadela. [ARTICLE]

MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO KE:KAKELA LANAFODA -:KA:Ipuka o ke Kuewa me ka Aea. -:KA:Pua Lilia Ahiu o Sanadela.

MOKUNA IV. %A LEI>E HOIvO MO KAMAHAO—*A PUA LĪLIA AHino«iSAPBLA —K® ALOHA 1 KA IBV 0 KA LIO 0 na mahalo ana o na mah&lo a ■me nn hoomart&l ana he tul t oia wale Iho ka huaolelo htki !a Ka>laoda ke haawi maf maluna o ka f*oi Lilia Ahio, a ua kaha maha ia nae ia ma« keha olelo ana o ka mab»le ia lakou i hoea aku al no ka botele hookipa o na na!ta, a maUila «a lUo aku 1« na ka mea maUma hale na mahalo ana mai I ka natta 3Caewa, o Lanafoda no ka lanaftila &iwabiwa I loaa laia m» ke kahua imokomoko oia 1«, Wahl a oa meā malama hale nei, ma lilo ia oe na mahalo a me hoomaikai ana a ko Ladana nei e ka 43aita opio t a ua hauoli loa ia au i ka lona ana ia Ladana he kanaka op!o i piha me ka ikaika a me ke akamai ma ka oniu ana i na mea kaua, aka, e ka naita opio lanakila, beaha ka'u e hana aku ai nou? Haawi hou mai i mau rumi no inakou, a e hoomakaukau ia hoi i maa wahi mea ai mama, a o ko kou mau lio e haawi ia na mea ai ao j£p lakou lawa kupono a hiki i ke 25ahiakp, no ka mea, ma ke kaSSīaka o ka la apopo e haalele iho ai m*kou ia Ladaua nei no ko makou homekuaaina ma Sanadela, Wahi a ka opio Kuewa o Lanafoda. He huaolelo ololaita sa me ka me ka mahalo me ke kunou poo saluia ka ua mea malama hale nei ī haawi mai ai, alaila, haalele iho 1% ia i fcana mau malihini, a no umi minnte komo hou mai la ia a hoike iia m&kaukau na mea a pau, a alakai aku la ia i kana mau mahhin! no ke keena paina no ka hoopiha ana i,na houpo lewalewa o na kamahele, a i ka pau ana, ua hoi aku la lakou no ko lakou mau rumi, a iiaawi i mau minute no ke kaue a me ka wahme e hauoli ai iloko o keia hui hou aoa mahope o ko laua kaawale ana no kekahi mau la i halaaenei. TJa lu mai ka wahine i na mapuna olelo i piha me na kuluwai momooa o ke aloha, a o ke kane hoi oa haawi ae ia i kana māu kanaenae ana me'na olelo hoalohaloha o ka oiaio a me ka paulele, e hoike ana, *ole loa e hikl ke aua ia ka loa a *a knl» o iūaaepanoA oitf mea he

nloha oiāi<>, & iua hc tiiUß&nf ka mamao «ole to» e bīkī tift eloha «Mo n k« a mt k& Mtlnai ke mokalakala iloko o ka hiolo, D* hoomau ia k«lft bu) noa 9 *e kane • me ka wahtee 0 tu bauo!i ulumaliieliie o ko laua mau *h>l» 0 kabi do kekabi, a na ka )>tfe 0 ka palna atialii i mawehe ae h Uo« ko ka hoomakaukafifana ia laua iho 110 ka hoea aku iluna 0 ka > papaaina, a maliope o ka pāma, ua hui bou ae Ia laua a hoohala me ka haaoli. WiW a kd 0 LanafucU, *popo 9 kou *)oba e huii hoi aku al kaaa no Sanadela> a hoohala ! ko kaaa Iwena o na ea moan! aala 0 Da pt»a, Ae,®knuHaku, e hulMioi' aku ana katta i Sanadela kahi au I haa--1 leīe ae at ia'a e rtoho mehameha me kou elolia e ke kane, alaila, ehoihoi fcon sna anef oe l&'u īlalla e haalele hou ai? Ua lawa au me kela noho mehameha ana, a maī ae īa'u'e lila 1 wahlne puowal noh'aha, wahi ā ka Pua Lilia Ahiu i uwalo ae ai I kaoa kane. Aole, aole loa au e haalele hou ia i oe, ia'a. ma keia hnakai iloko nei 9 0 kuu kmo wale no kai hele mai, aka, o ka hooilina 0 kuu aloha, aia tio !a īhope 1 Sanadela» aka, I keia la au 1 hoea ma! nei, ua hoea pu mal no oe me ua hooillna aīa a'u i waiho aku ai a halawai pa ae la ke aloha me ko aloha tna ka iha 0 ka lio, i paae hou aku ai k<B Kuewa 0 Lanafoda. Pela nc hoi me a'u, ia oe i kaawale mai a ? , ua kaawale pu mai me kuu mau mea a pau, a ia ? u i ike iho ai aole e hiki hou ia'u ke hoomanawanui i kou aloha e ke kane e hoomaeele ana i kuu puuwai, ua haalele aku la au ia Sanadlela me ke ake e ike libi mai ia oe a maha ae kuu puuwai i hoehaeha ia, aka, he mea oiaio, elike me kau i olelo ae nei ma ka ihu lio i halawai hou ai ke kane me ka wahine. a e kuu aloha 0 na oawa ahiu 0 Sanadela, akahi no a maha iuu puuwai, no ka mea, 0 ke aloha a*Q 1 aloha l«a me kuu puuwai » pau eia ia imua 0 kuu mau maka kahi i ku mgi ai nae ka hoohie ana 0 ka makahehi.

MOKUNA V. KA OAWA AHIU O BANADELA.—NA LA ILOKO O KB ALOHA. — KE O LANAFO»A.' O na hora poniponi o ke k»kahiaka mrt? oia ka ma&awa a ke Euewa 0 Lanafuda a me kanā alit wahine 1 haalele iho ai ia Lad«aa a huli hoi aku la no Sanadehu i ukali Ia e ka* na kumuao kakapahi, ..Aiauamau kamahele ala o ke kakahlaka nui e kau an» maluoa o ko iakou mau Uo a kalauaoe aku la ko iakou ala&ele no oawa afiiu o Sah,idela ka pahu hopu. He haaheo a me ka hiehie ke kulana hoiolio o ua mau kamahele ala o keia kakfthi»ka nui, ia lakou e maalpae ana ma oolowi

o kfetiflco, & uiiitxni& y wena aiiß tQ»i o ka o ka Ta o keU JrakaT>iukA J »!ft U4 mu« kanu&hele alft ua hoea »k« I& tio ka waho o ke kulanakauhal#, au*iU t ma keia w.nhi i hoike mai fti tia uanama o ka iio «leele Bone i iu» 4>iU* hollioi ame ku elc-u ; 6 kHUi ana kona iuau | uka ibu tne a o koaa eū&u waWaē ke kukope ibo la ia j ka lepo me ka iki»ika, a oia ka Haku Lanafoda opio i kauuaiiio ae ai i k«ca waiiiue, u& pLha hauoli loa ia o Bone Bele i kēU minuie ake ake aui loa nei ete o ka hiki koke ftka &o Sanaflela. Aoie «oei pela e kua Faa LiU& ? .Ae e kuu H#Jtu,. ua hpuoli loa oia a hoaa koke aku no S£uadel»j, a ina he mea poo» i ka iuanao aua o kuu fi»ku ka huikaia aua mai īa'u ao ka hoi 9 ana aku majmua e hoomakaukau i ko kau» home, plaila, e holo e akujia a mahope ae nei no koi oiua. £ kuu Haku, loie lp* he hoaae i oele me ka pumehana o ke aloha, iua aia no maioko o kona ioau paia ka iede a haku wahine o ua liome ala; Ake, o na home i nole me ia haa* wina, he hpme ia aoie loa ka pumehana o ke aloha e aohoaliiLma kona mau paia, aka, o ka la.aapoo o k.e puanuanu a me ka mehameha pu o laua wale no na mea uana e heahea a e hookipa aku i kamaheie, no ka hoomaha an& iho i na luhi maopaopa o ka hsle: O keia mau olelo a ka Pua Lilia Ahiu o Sanadelaj ua hiki ole i ke Kuewa o Lanafoda ke paa ā ke aua iho ī na mahalo ana no kana w&hine alaila, me ka puuwai hamama o £a makee a me ka umauuia lahalaha o ka minamina, hookuu mai h ia i kana Pua Lilia Ahiu me keia mau olelo: O ka mea a kuu Pua Lilia A hiu i hauoli ai, ua loaa hke ia'u !a hauoli, a ke h'oomaikai' aku nei au me ka mahalo no keia hanohano au i hoomanao mai la maluna o'u nei kau kane aloha. .. Ano e kuu aloha fea iu wela a hui )iou kaua i īoko o tca nanl ahiu o Sanadela. Fea wela and adieu my Lord a hui hou ma Sanadela, wahi a ka Pua LiHa Ahiu me ka hoomalo pono ana mai i na kaula kaohi o kona lio, a iioko o ke aloha welelau lima a ua Pua Liha nei i ani peahi ae ai ala boi, ua oili aku !a ka lio eleele Bone Bele me ka mama nui, a aīa ke holo ala ehke me ka puahiohio e nee awiwi ana imua. Uā alualu akuka Haku Ooio a me kana kumu mahope o ka meheu oka Ho eleele e ahai puahiohio ala 1 kona mea hooholo, a hiki I ka nalo ana aku malalo o ka malu o na laau, Aole loa laua i lihi launa aku, a i ua Haku Opio ala a me kana kumu i hoea aku ai aaawahe o na pouli o ka ululaau, ike »k a u U lau/i ua lio eleele nei a mef hooholo e aneane akii au? e ho4 i ke kiekiena e naea aku ai ia lal9» San«delat f .I^.

Aiu ku^ui^e <1* k(i HUOkliO ftjtujKj& 1Q» kftft I pati uilouiho o Sa»a4t)ia. 0 e booia m lam he Ifc<ie holoho oia. Ao e kuu H»ku,\o kau le4e _k%. wahlne holollo kamahao loa a'a 1 !sr« ».?, lie b{&hte a rao Ita haalieo kona k«W» a o k?o» ooau [ . - , », r, •''»■* kakele a Jhoohanft ana da kftu|U kaohi, he eleu a elike me ka naakaala o kft roe& holo iioku 0 koaa piha eleu m me kela lio eleele, aole loa kekftjbl Ij'o waho ae 0 kou Uo e kou JĪRku, eJikft me kela lio eleele» a uft M fe»pono m&oli ooiuia lede « kua H»ka • kapaia 0 ka moiw.ahine kanlio o AftOftWftftitiu 0 Sauade'u, Ua hoopiha ia 0 k« Haku Kuew» o Lanaipel# w,p kh hauoli nui no keift oielo e pili ana 1 kana wfthin© A nui loa o kpna b&Qoii ft fe§*. heo no kana wfthine f; uft kaohi ī|io la ia i ka holo 0 kpna l;o ft hookpn aku la laia e heie malie, a e 3ike mft ke kaohi, ana mai oua H ft Oj>io ala \ kona lio, T j>«la no ka. »». *lAilft, 9»a ko. * hookokpk© aku nei dq aia. he juau kukai olelo ftna.i hoohakia uiawaeua o laua. a i,ka oka ula wena 0 ka liula © kau ana ma na paia laoi* aia hoi. e Jku ana ka hau— niana a »e kftaa Uuaa. o ko kiekiena a nana. akq Sanadela, oiai, ua oawa ahiu »U a ka nanl 0 aa pua e hoike mai ansi: Ca maemae lipo 1 na puu, Kilakila_Sanadela i kft nauiu Iwaena o na luhiehu malapua, Aia h® hiwa, he nani na ka oaa* '■ nacT ' " "■ ' ' 0 fea leo ohaolia a healiea .0 ka, hookipa a ka Pua £ilia^hiu 4 ' 0 ift kamaftinft halekip« a ke aloha nftn% 1 hoolauna aku i na kaQ3ftiiel% eia * - ka home a ke aloha «a pumehaoa 4 " ,■£ a mp. ka eleu a miki o ka naku wa~4 " * i'' - * hine 0 ka hale, aia na mau kamahele nei he mau malihini kipa e hoe»maha ana i na luhi iloko 0 k& n&nl 0 ka pBredaiso 0 na pua. Maluna okekahi papaaina i luluu 1 na ono, na noho iho ka flaku Kuewa me kana lede a nae na makua hookftma o ka a me kahi F«rftßi kum„to kilapahi, a hoop ht 1 lakou mau houpo hakahaka me ka hauoii nui. Ua inu ia &e u kiaha waina no ke ola 0 ka.naolia* oaiū I&nakila g ka li» Keokl a me Sena Mīkaela, a oa hō6(nftO !a aka ka inu ia «n> o, ke ol» o 11* n*ita Un«kila n«l a hiki »•}• 'l n» •>«" #WS». 1 ke fce bbpe le» ana ama bele o k» »«att i kii hm omikuoia malua» U iaw> «Mu maka lfio Uwanawana n»lif iho la xne keia »a* olelo; Ka minuie i hoolila ia ai kaua i hookahi 10 iloko 0 ke ka« ewa a me.ka aea, a q ke hola naipnka 0 Lanafotla i kukala mai a| } aoie loa k»i\ kdne nei he io Apko UQU&. A, 4 Q ānw, kut» aloha hoi i berita ai* ina he «waani a miliona waiwai a ma »a haie kakeU Lftaiifocl«* %oie Iq* ia he mea nana e hooūueina mai ia'» e haalele iho i kft mea a kuo. puuwai i iloha ai. Aoloipau, v 'V N '