Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 43, 26 October 1901 — Page 2

Page PDF (687.12 KB)

This text was transcribed by:  Rosemary Mccune
This work is dedicated to:  Kaelene Puanani Ahu Rey

           2                                                              KE ALOHA AINA    POAONO,   OKATOBA 26, 1901.

=========================================

HONOLULU . . . . . OCT.  26, 1901

=========================================

 

HE HUI HANA RAMA

-----

     Eia ke lohe ia nei e kukulu ia ae ana he hale hana rama ma kekahi wahi o ka mokupuni o Oahu nei, a o ke kahua i manao loa ia i keia wa no keia hale hana rama e ku ai malalo no ia o Nanakuli, Waianae.  O na rama e hana ia ana ia mailoko mai o na malakeke o na hale puhi ko i pau ko lakou hiki ke hoolilo ia i mau kopaa.

     Ma ka olelo a kekahi poe he nui na hoolilo o ke kukulu ana i keia oihana maanei koe wale no ma ka ae ana o kekahi m au mahiko e hoolako i keia hale hana rama me ka maiakeke e loaa ai iaia ka holomua, a aole hoi e like me ka hale hana bia he maalahi loa ka hana ia ana o ka bia me ka uuku o na lilo.

     O na haole na laua keia hana e hoolala nei oia o Frank Brown a me James S@ss   Ua waiho ia aku ke noi i ka Lio Kuhina no ka ae ana mai i keia hui e lawelawe i kana hana maanei, a o kana pane oia ke kali ia aku nei

     Nui na anoano ino e kupu mau ae nei iloko o Hawaii aloha nei, a o na pomaikai iho la paha keia o ka hoohui aina o ka nui o na hale hana waione, na hale inu waiona, aihue, makilo a me ka powa.  Ola io no kakou i ka hoohuiaina.

---o---o---

KA HAIOLELO A MAKUA BOARMAN.]

-----

     Ua malama hou ae o Makua Boarman he haiolelo ikaika maloko o ka luakini Katolike o Malieokamalu, ma ka po La Pule, inua o kekahi anaina kanaka nui i akoakoa aku.  Ua piha a hu mawaho na poe hoolohe i keia haole kaulana ma ia po mai na hoomana like ole aku.

     O ke poo manao a keia kahuna i waiho mai ai maluna no ia o ka waiona.  He ikaika kana mau olelo no ke ino o keia mea he waiona, a me ka nui o kana mau poino e lawe mai ai, a ua noi ikaika mai oia i na hoahanau Katolika e haalele i ka waiona.  Wahi ana.

     Ina oukou e hoolohe ana i ko'u leo, mai komo iloko o kekahi o na hale inu rama maanei.  O ka manao o ke kanaka, na makemake oia i hookahi kiaha komo aku la oia iloko, a loaa aku la he hoaloha a inu aku la i kona, a ma kahi he hookahi kiaha, aia  hoi, he ehiku kiaha i inu ia, a hoi aku ia oia no kona home, aole he kanaka, aka, he holoholona.  O keia kahi hana e hoopoino nui neii na kanaka.

     Ua hoike ia mai ia'u he nui hewahewa na popilikia o na kanaka Hawaii maanei.  He kanaka Amerika au, a heahea ka na kanaka Amerika i hana aku ai i na Ilikini Amerika.  Ma ka hoohainu ia ana aku ia lakou me ka wisike ino ua pepehi ia kau la lakou a apuka ia ae la ko lakou mau aina.  Ua hana makou ia mea.

Aole a makou hana no na paele he 10,000,000 o ka hema,m he oi ae ko lakou ahiu i keia wa i ko ka wa o lakou i hookuu ia mai ai he 36 makahiki i hala ae nei.

     E holomoku mai ana na Amerika iloko nei o ka aina, a e koe ana he wai hunahuna nuku i na Hawaii ina aole lakou e haalele ana i ka waiona.  E paa i na iniha a pau o ko oukou aina.  Ina oukou no ke kuaaina mai, mai hoolilo i ko oukou waiwai a hoi mai i ke klanakauhale nei.  E malama i ka ea i loaa ia oukou.  Ina aole o oukou inu waiona a aole hoi he komo iloko o na aie alaila, e waiwai no auanei oukou me ko oukou ohana.  E malama i ka aina a ke Akua i haawi nai ai i ko oukou ma kupuna.  Ina oukou e haawi ana no ka waiona e haawi ai ana keia mau kanaka maalea i ke dala ia oukou no ka moraki ana i koa waiwai, a ia wa e noho ona mai ai lakou maluna o ko oukou kino me ka uhane, e momona ana hoi lakou maluna o ka mea a lakou i aihui aku ai mai ia oukou aku.

     No ka pono o ke Akua e haalele na kanaka i ka waiona.  Ua olelo ae ke Akua, aole loa e komo na kanaka ona iloko o ke aupuni o ka lani. Nolaila, ina e mau Katolika kekahi e  malama nei i na hale inu rama, he mea pono ia lakou e haalele aku.

     He nui ka mahalo ia o kana mau haiolelo no ka piha naauao a no ka pololei o kana  mau a'o a ina penei na a'o ana a na makua misionari i hoea nua ai ianei ina penei aole e lilo ka aina o na kanaka Hawaii i na haole i like me keia wa e ike ia nei.  E haalele iho ana oia a me Makua Megevney ia Honolulu nei no Maui, ma keia mua iho.

---o---o---

 

NUI KA PILIKIA O WAILUKU I KA LA.

-----

     Ua loaa mai he mau hoike mai ko makou makamaka mai o na Wai eha he mau hunahuna mea hou no na hoopoino a ka la e hana la a Wailuku, Maui, penei:

     He nui ka wela o ka La ma Wailuku nei, ua maloo ka wai o ke Paniwai, ua maloo pu me kekalo.  Ke huhuki nei makou i ke kalo, e aho ikik ke kalo i ano oo he io, aka, o ka hapanui iho aole io e puhi aku ana piha makou i ke ahi. Ke haule na ole i keia mau pule e halawai ana makou me kekahi wi nui.  Nui io no ka pilikia o Maui i ka wela o ka la.

---o---o---

 

AIA O HUMEPERA I KAPALIKIKO.

-----

     Maluna o ka mokuahi Alameda i loaa mai ai na hoike ua hoea mai la i Kapalakiko mai Wasinetona mai o Lunakanawai Humepera, a ua hookaulua iki aku la oia ma ia kulanakauhale no kekahi mau la, a o keia iho ka hoike a ka nupepa Kahea o ka la 10 o Okatoba nei, e pili ana nona:

     O Lunakanawai Abram S. Humepera i hoea mai la i keia kulanakauhale mai Wasinetona mai, e hui hoi koke aku ana oia no ka lawe koke ana i kona noho ma ka Aha Kaapuni Ekahi o ke Teritori Hawaii.  Ua hoopiha ia oia me ka hauoli, me ka hoolalo mai i kona lanakila maluna o ka Papa Loio o na mokupuni.

     He elima mau kumu hoopii kue a ka Papa Loio i waiho aku ai no Lunakanawai Humepera imua o Loio Kuhina Knox o Wasinetona, a no keia mau kumu hoopii ua waiho aku o Lunakanawai Humepera i kana pane iloko o kanaha kumamaiwa aoao.  Maloko oia pane ana i hana buke ia ua hoikeike ae oia i kekahi mau hoopii ana i ka Aha Kiure Kiekie i ke kau o Feberuaru 1091, e pili ana  i na hana pelapela ma Iwilei, a me ka Hon. Morris M. Estee hoopii no ia kumu hookahi imua o ka Aha Kiure Kiekie Amerika iloko o Aperila o keia makahiki no a me ka hoike a Victoria H. Olmstead, ka mea i hoouna ia mai Wasinetona mai, no ka noii pono ana i keia mau hana i lawelawe ia.

     O kekahi mau pane a ka Lunakanawai ua piha me na manao oolea.  No ka mea e pili ana i kona paa i kekahi mau mahele nui iloko o ka hui pa'i nupepa Repubalika i kona wa i lawe ae ai i kona kulana lunakanawai he hana kupono ole nana e hooko ai, ua pane aku oia:  Ua hoao au ma na ano a pau e hoolilo aku i ko'u kuleana o loko o ua nupepa ia a ua ko ole nae, no ka mea, ia mau la e hoike ana ka Avalataisa i ke kkulana nawaliwali o ka nupepa,m aole he poe i aa e kuai i ko'u kuleana iloko o ua pepe la. a peal i hiki ole ai ke kaawale aku ko'u noho pu ana me ua nupepa la.

---o---o---

     Ua olelo ia ae aohe lahui aihue i hoea nai Hawaii nei e like ne na Porto Rico e ikeia nei, he lahui hou wale no lakou o ka hiki ana mai nei, aka, ua nui nae ka lakou mau hana aihue i lawelawe ai ma mua o na lahui e ae i keia mau la @ nee nei.

===============

HOOPAI IA O KAUKA WINSLOW.

-----

     Ma ka hoolohe ia ana o ka hihia o Kauka Winslow o Waiahole no ka hoeha ia Rose Lui, he kaikamahina o 11 makahiki imua o ka aha apana ma ka Poaono nei, ua pahi ia na puka o ka aha hookolokolo me ke kipaku pu ia o na poe i kuleana ole i keia hihia no waho.  Ma ke noi a Makai Nui Baraunu ua hookuu la o Miss Mudge, ke poo kumu kula w Waiahole, no ka mea, aole he wahi e hoike ana oia pu kakahi i lawelawe i na hana hoopoino maluna o keia kaikamahine, oiai, malalo o ke kaujona a Kauka Winslow i ae aku ai o Miss Mudge e lawelawe oia i na hana e nana i ke kino o ke kaikamahine ma kona home, a ua hookuu ia ai o Miss Mudge.

     I keia wa i hoomaka ai ka hoolohe ia ana o ka hihia o Kauka Winslow, ua lawe mua ia mai o Rose Lui e hooloheia kana hoike ua hoike mai oia i na hana lapuwale i hana ia aku malua ona a me na palapu i hanaia e keia kauka e hiki ole ai ke hoolaha ia aku.  Mahope o ka pau ana o na olelo ike a na aoao elua ua haawi mai la o Lunakanawai Wilikoki i kana olelo hooholo e hoopai ia oia he eono mahina hoopaahao.  Ua waiho aku na loio o Winslow he hoopii ka aha maluna ae.

     He hihia no oia ano kai lawe hou ia mai no Kauka Winslow no ka hoehaia Akawai Anui, Ekaekaeka ka hana a keia kauka.

---o---o---

MOKUKAUA AMERIKA WISCONSIN NO SAMOA.

-----

     Maluna o ka mokuahi Kopatika i hoea mai ia ai Kapalakiko mai ma ka auina la Poakahi nei i loaa nai ai na hoike i Honolulu nei no ka hoea mai o ka mokukaua Amerika Wisconsin i anei mai Kapalakiko mai ma keia mua koke iho.  A ma ke kakahiaka Poakolu nei i hekau mai ai na mokukaua nei mawaho o ka nuku o Mamala.

     E lawe ana oia no Tutuila, Samoa, he mau alii kiekie o ka oihana kaua moana, mawaena o lakou he wlua admarala no ka hookolokolo ana ia B. F. Tilley, ke kiaaina kaua moana ma Tutuila i hoopii ia no ka ona.

     Aia pu maluna o ka moku Amerika Solace he mau aliimoku no keia kumu hana hookahi no, a e kipa like mai ana oia ianei  no ka hoopiha nanahu ana a hoomau hou aku ma kona alahele.  O keia Poaono a i ole o ka La Pule aku kona wa i upu ia ai no ka hiki ana mai i keia awa.

---o---o---

Eia mai no KE ALOHA AINA me na ono like ole.