Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 43, 26 October 1901 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

Ke Aloha Aina.

Hookumaia no ka

Pomaikai o ko Lehulehu, a he Nu pepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

HOGAN E. KALUNA

Luna Hoopuka

ALEX NAWAHI.

Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI

Puuleu o KE ALOHA AINA.

 

PUKA PULE.

E hoopuka ia ana ma na kakahiaka Toaono a pau.

 

No ka Makahiki … $2.00

No ka Eono Mahina … $1.00

No ke Kope Hookahi … .@5

 

KEENA HANA.

            Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370, Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi. Pahu Leta 513.

 

HONOLULU … OCT. 26, 1901

 

HE OIAIO OLE.

 

            O keia e kau ae la maluna oia ke poo o ka pane hawahawa a ka nupepa Home Rula o Oct. 19, i hala, e pane ana kona Lunahooponopono Keoni Makamu (muhee) e hoole ana i ka oiaio o na mea i kamailio ia aku ai e KE ALOHA AINA o ke la 5 a me 12 o Okatoba, i hoike aku ai no ko makou lohe “o Wilikoki ka inoa i koho ia e ka Aha Hooko i Kiaaina.” O ka mea kupanaha, he hoole oiaio ke poo e kau ana maluna; aka, he hooia oiaio nae na manao a pau malalo iho; a e ike ia no ke heluhelu ia iho kana mau olelo oia keia:

            “Ke hoopuka ia aku nei ma ka pepa o keia pule ka moolelo e pili ana i ua olelo hooholo nei i hooholo ia ai o Wilikoki ke kiaaina.” Aia la! ke ike mai la oukou; pololei hoi ha ka KE ALOHA AINA i lohe ai mai kona hoaloha mai, a i hooia ia mai e kahi elemakule o ua Aha Hooko nei, a i kakoo ia mai la no hoi e ua o Kuokoa Home Rula. Eia hou no keia mau olelo hooia a ua Kuokoa Home Rula nei e kakoo hou mai nei i ka makou i kamailio ai ma ia mau pepa. “I ka po hookahi no, la 16 o Sepatemaba, ua lawe ia aku ua olelo hooholo nei (oia hoi o Wilikoki ke Kiaaina) e Senatoa Kalauokalani a me Wilikoki i ka Hale Leta, a ua kuni a ua hoopaa aku i ke sila nui o ka Hale Leta, a ua hoouna ia no ia po maluna o ka mokuahi e holo ana ia po no.” Aia hou no keia hooiaio loa i ka pololei o ko makou mau lohe e lawe mau ia mai nei maloko o ke keena kupua o KE ALOHA AINA.

            Aohe hoi he hoole ana iho i ka hoopunipuni o ka makou, no ka lilo loa nae paha i ka nuku i kela elemakule ana e wehewehe mai nei i kona ano; he paa mau i ke kookoo ma kona lima akau a he kulou aku kona kino imua a ua hele no kona lauoho a hina, me he mea ala o ka i walo iho no koe o Kanui paha ua elemakula nei nana e hahai mau nei ia makou. Aole makou i ike i kau elekule e olohewa mai nei, aka, he keonimana miomio kaila maoli no ka KE ALOHA AINA elemakule lawe mea hou.

 

E KA NUPEPA KUOKOA HOME RULA, EIA MAI.

 

            Ma ka panina o na manao pane a kahi Kuokoa Home Rula o Oct. 19, ia KE ALOHA AINA, nona ke poo e kau ana “He Oiaio Ole.” E ike ia iho no kekahi mau mea ana e pono kikiholo ana ma ke kamailio, me ka ike ole i kana mea e kamailio ana. Eia ka ua wahi Home Ruliano (kawele pa nei, wahi no a lakou i unuhi ae ai mai ka olelo latino) ma o kona lunahooponopono Keoki Makamu (muhee) la, e olelo mai ana ia makou penei: Ke imihala mau mai nei KE ALOHA AINA ( Demokarata). He pono no paha ke imihala ina e ku ana ua nupepa nei maluna o ke kahua i kukulu ia ai e ke aloha aina oiaio J. Nawahi, aka, ke ike mau aku nei no ka lahui i ka loli mau o kona keehina o kona nee ana imua.

            Ma keia wahi, e pane aku makou i kau maluna ae la. O ke aha la ka imihala o KE ALOHA AINA i kou manao? O ka hoike mau anei o ia nupepa i na mea oiaio a pau imua o ka lahui, na mea i hana ia i ka wa o ka Ahaolelo, a e hana ia nei no i keia wa e ka poe hookamani o oukou au e hoopilipili hoopunipuni ae nei ma ka aoao Kuokoa Home Rula me he kanaka aloha aina io la oe e kena “kumakaia nui.” Oia anei ka imihala i kou manao? Ke waiho nei makou na ka lehulehu e kaupaona mai i kau alapahi a me ka makou oiaio.

            Ua puana ae oe i keia mau wahi hua olelo penei: “He nupepa i kukulu ia ai e ke aloha aina oiaio J. Nawahi.” Ma-ha-lo. Ke pololei wale @la oe i hoopuka ae la i ka inoa aala oia kanaka i ona ia e ka lahui no kona aloha aina oiaio; a pehea hoi oe i hoolike ole ai me ko Nawahi ano e Keoki Makamu P. G Hoohuiaina, Repubalika, a Kuokoa Home Rula hoopunipuni kohu nahesa, muhee hololua, a holehole iwi o ka lahui. Ke hai aku nei makou i ka mea oiaio imua ou a imua o ka lahui holookoa, ina e ola ana o Nawahi a hiki i keia la, aole oia e ae iki e hookokoke mai oe a me ka poe o kou anna like ma kahi o ka lahui aloha aina. I ku iho la ka oukou hana e keia poe muhee hololua, poe kumakaia i ka aina me ka lahui, no ka make ana o Nawahi. Ke olelo nei makou me ka hookamani ole, in a e mau ana kona ola a hiki i keia la, aole loa e hiki ia oukou ke hoao e alakai hewa i ka lahui e like me keia i hana ia iho nei. Ina o keia lanakila ana o ka hapanui o ka aoao lahui a o ka wa e ola ana o Nawahi, me nei ua loaa maoli no ka pono i ka lahui, aole hoi e like me ka oukou mau ano alakai, he puni dala, he ake i na oihana, he ake i ka hanohano, aole he nana ia o ka pono o ka poe maoli i hoomanawanui i ke kupaa ana no ka aina. Ina e ola ana o Nawahi, ua alakai oia i ka lahui e like me ka Mo@@ alakai ana i ka Iseraela mawaena o ke Kai Ula a puka aku ma kela aoao kahi e loaa aku ai ka maha i na Hawaii, i na ua kuhikuhi oia i ka aoao pololei e loaa ai ka lanakila oikelakeia i ka lahui, a e hulihia pu ai ka mana o ka poe pakaha aina na lakou i hookahuli i ke aupuni Moi.

            Aole ka auanei, pauaka wale ia iho nei no ka lahui e alakai hupo ia ai e oukou, i ka aoao hoaloha ole o loko o ka Hale Ahaolelo Nui o Amerika, pauaka pu no hoi i ko onei Ahaolelo. A heaha ka mea e loaa mai ana i ka Elele i keia Kau ae? Heaha la. Owai kona mau hoaloha nana e hooikaika kana kumuhana a pau e waiho aku ai iloko oia hale. O Repubalika no lana o Demokarata. Auhea ko laila Home Rula? Aole loa ia mea i ike ia maloko o ka Hale Ahaolelo o Amerika Huipuia. Nolaila, o ko KE ALOHA AINA kuhikuhi ana ia oukou e ka lahui i ka aoao lahui kupono e komo ai a lanakila a paio ikaika aku me ko kakou mau enemi maanei, a ma o, oia no ka aoao Demokarata.

            Aole makou i apono i ko W. A. Kini ma mahaoi ana mai e hoohauhili pu mai lakou ma ia aoao, a aole no makou i makemake e kauoha ia oukou e ka lahui e koho ia lakou me Kauka Makalu hoohuiaina. Aole pela. Aka, o ka aoao demokarata ka makou i makemake ai oia ka aoao kupono no ka lahui e pono ai e lokahi.

            O ka mana o ka koho aa i na balota, aia no ia me oukou e ka lahui, aole me makou, aka, o ke kuhikuhi wale aku no ka makou oia ka aoao kupono, oiai, ua ike makou aia he poe aloha aina kuonoono, naauao malaila, i hiki ke alakai pono ia na hana pili i ka pono o ka lehulehu me ka huhewa ole a e kokua pu ana kela a me keia i na hemahema o kela a me keia ano o ka poe oia aoao iho. Aole hoi e like me keia Kau Ahaolelo a kakou i ike maka iho nei i ka nui o ka pilikia ma ka hiki ole i kahi poe hoa Hanohano Home Rule ke hana i kahi mau hana ponoi a lakou iho, nolaila, kaukai aku la na ka poe naauao Repubalika e hana ka lakou mau hana a pau, ka haku a me ka unuhi ana i na Bila Kanawai, ka hana ana i na Olelo Hooholo, na Palapala Hoopii, a pela aku; aia ka pilikia o ka poe i lawa ole me ka ike a me ka makaukau ia. Nolaila, he hoapa ka lakou ia hana ka ka poe naauao Repubalika a oukou i kuhilani aku ai na lakou e hana ka oukou mau hana, ilaila no hala ka wa kupono e komo aku ai kekahi mau bila ano nui i manao ia, pau ka manawa, a hookuu ae la na Ahaolelo me ka waiwai ole. Aka, in a i puka iho nei ka aoao Demokarata a KE ALOHA AINA i kuhikuhi aku ai i lawa me ka poe naauao aloha aina oiaio. O ka poe no a ka lahui i hoihoi ole ai o na Repubalika, oia no nae na poe ao kanawai, haku kanawai a na alakai i pikokoi aku ai ilaila e ao ia mai ai.

            Heaha ke ino loa o Keo Kaaka ma, Makapolena ma, Keoni Waika ma, na poe haole kamaaina i hui pu mai me kakou na Hawaii e kue like i ka hookahuli ia ana o ke aupuni, a me ka hoohuiaina, mamua o oukou e Keoki Makamu hookamani ma. Nolaila, aole i hoololiloli wale KE ALOHA AINA i kana mau ao ana a me kona kahua e ku nei mai kona hookumu ia ana e Nawahi i ka la 20 o Mei, 1895, a hiki i keia la. Aole no hoi e hiki ia oe e Keoki Makamu a me kahi poe e ae ke olelo mai i kokua KE ALOHA AINA i ka aoao Demokarata no kona manao i kona pono ponoi iho aole i ko ka lahui iho, no ka mea, ua kipe ia paha.

            Ke hoike aku nei makou me ka oiaio loa imua o ka lahui, o ka manao ana a ka On a a Puuku o ka nupepa KE ALOHA AINA e kuai a hoolilo i kona waiwai ponoi no kekahi kumukuai ana i manao ai. O kona kuleana ia aole no kahi mea e ae. O kona manao kuai no hoi, ua hoolaha akea ia aku no ia imua o ka lehulehu maloko o kekahi o na kolamu o KE ALOHA AINA nei, no ke kuai ana aku i na mea a pau e makemake mai ana e kuai mai. O keia papa pa'i no hoi a me na mea paahana a pau maloko o ke Keena o KE ALOHA AINA; he waiwai ponoi no Mrs. Nawahi ka wahine kanemake a ka Hon. J. Nawahi i make i ka M. H. 1896, a me kana mau keiki makua ole e noho hana nei maloko oia keena, na lakou ponoi i hooikaika e hoiliili a hoahu i puu dala me ka hou o ko lakou lae.

            I ka makahiki 1898 i loaa mai ai keia papa pai mai Kapalakiko mai. O ke kanaka mua loa i kipa mai ma ka home o ka Ona o ua Nupepa KE ALOHA AINA nei.