Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 44, 2 November 1901 — MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO KE:- KAKELA LANAFODA -:KA:- Ipuka o ke Kuewa me ka Aea. -:KA:- Pua Lilia Ahiu o Sanadela. [ARTICLE]

MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO KE:KAKELA LANAFODA -:KA:Ipuka o ke Kuewa me ka Aea. -:KA:Pua Lilia Ahiu o Sanadela.

MOKUNA Vi. XA BOOPm£E KOHOALH—EE AEī T<ALAPA O KA WIWO OLE—J?A LA OLiNO 0 EA PAUOU. O k» lo&o hoolele h&uli o ke p»hoihui oaua i hooyu!wa ae na hauoliana o %ft p»paainft ahlahi a na haku ahi epio, oi« no ka Waiho eea aku o Mooisaa Kjslauda i ka J>ala« pala KOtDißiua hookohu oihaea o ke Kuewa o o.e keia mau oleio: E kau llaku Opio, eae t»ai ia'u e hoolau&a aku imua ou i keia palapala komisiaa mai ka moi mai a ke hauoli nei &u e loaa ana me kau mau apooo ana na manao o~lteia palapala, • Ua lalau mai ka Haku Kuewa o Lan <foda iua palapala ala, a uh/a ae ia i ke siia i uwepa ia, aīaiia, u>e na maka hiaai e hooeuu ana i na mea 1 kakau ia, aiahoi, 1 ka minute hookahi ua uhola iho la ka ul& ma iona mau heleheHna, a huli ma ila ia maluna o Monisiua Kalauda a haawi i kaoa mau haka pololei ana xne na maka oolea me ka hoopuka pu ana mai 1 ka olelo: Ma ou ata anei i aie ai ke Kuewa o tcin»f .da i keia hanohano e kuu Kalauda «naikai? Aoie e kuu Haku aiii opio, ua loaa keia hanohano ma o ke kuahaua ala aka moi e kahea ana 1 na koa makee Ika ihiihi oka nohoa'ii ame kona poo kalaunu, a oiai, o oe hookahi wale iho no ka punahele a'u i paulele ai me ka hilmai, nolaila, ua waiho aku la au ma ku hooluuna ana imua o ka moi i kou inoa me na hoomaikeike ana e pili ana ia oe, a lloko o ka maua mau fcukai oīelo ana, ua kakau iho īa ia i keia komi s'ma a haam mai la ia'u ma ke ano he elele imua o kou hanohano e kuu alii opio, wahi a Monesiua Kalauda, Alaila, ke lawe mai nei au i ka makee ana i ka hanohano o keia kom's*na t aae aku me kuu puuwai a pau e lilo i hoopekele no ka nohoalii o kuu moi i mafeemake ia e pakaha e na hana hao wale a ka enemi, nolaila, e kuu makua ma ka oihana, e lawe aku 1 ka'u mau hoeiaana Imua o ka moi e hikī kmo aku ana uu imuaena a waiho īa'u iho e ia no ka āina i aioha ai\ ka home Kuīaiwī ho! mau wahi a ka Haku i paue aku ai. : '

n* hoohiila jfi nii ruiftui« mn!»!!» 0 p«p«ftfnft iloko o k* ha»£ll a m k® pUtßOh6Dtt 0 ti* IsUt& hua, n na !■ k'>:( t n]ktu |• a!r r<n r,;t> *tm v īm 14» j«u» ki»i . m{ lnkon i» po a hlki! k« i malaona »a laliou me ka ta<*ln!ihi | m* ki p«paatDa | u'a b&!awsi līoo ae Ukou ffie na ®e& Al | koomakauk&u J4o %a--lok&lo e k&n mal Va ria Ī»nl mau "hoopomaikni ana tnsl'ftia o k:a hojj&u& & me ka, oiwi kino o ka mea i «a e eōolīa, a e mobai iafa fbo e lilo 1 eiaoa t» boo£**eJe >a al ka uo-hoalii o kon« aina makuahine. Mahope o ka palna kakahiaka a m« na kukai «loha hope aba/ ua haalele aku 1& ka eleie aīii ]a /<unadeHi « htitl hoi mai 1a no a walho i kena hoike imua o ka mo'i Kale no'ka leaa o na apono ana la okana(moi) konaīaina e ka nafta opio Kuewa o Lanaf āi, « oa hoohauoli boi aka !a mau hoike a ua eiele eei i'ka manao pftlhua a leauI m«ha o k« nioi. | * Alaila, he elua la ī hala ae naaho- [")» iho o ka huli hoi ana mai o Mo- ! iaaeiua mai Sanadela mai, I na hoea aVu !a no Ltdana ke Kuewa I o Lansfo«la raē kana Pua Lilia Ahiu a ma Kekahi o na hptele helu ek«hj malaila Isua i noho ai, a.hooaPa āku la iia Kt>ewa nei o Lan«fuda ! kana I paiapala hoolauna imua o ka tLoi e I hoike aku ana no kona hoea ana 1 mai Iloko o Lasana. | 0 ka panal a ka moi ma kona aoao' I no kela leta a ke Kuewa o Lantfjda, oia no kona poloai a kono ana m«i i na Kuewa nei e hoea aka no fc* a lohe ī na olelo a'o o h [ ka hoomanao e hoopuka ia mai ana ' e u« moi nel. Ua waiho a haalele iho ua Haku ! ala i kana wahine i ka hotele a ho--1o «wiwi'aku no ka hale a lii no ka hooko ana aku i kela kauoha poloai a ka moi, a imua o ke alo o ua moi ala i hoike aku ai oia i na manao wiwo ole pau o ke aa e hooko eljke nae ke knahaua alii Ina he tnea ia nona ('Kiewe) e haule māke ai malalo o ka hanohano o ua kuahaua alii^ala. *0 keia hoifce o ka manao wiwo ole o kekoa a ka Haku Opio iwaho aku al, ua apo ia naai Ia ia e ka moi mo fce oholiia nu! e poloai ana i ua Haku Opio nei no ka loaa iaia o ka noho ana ma kona aloalii a huolawa iaia īho me na mea a pau e oluolu a e maha ai ke kinb a me kft uhane. IJa haawi aku ke Kuewa o Lana-! f.da i na mahalo ana no keia loko- ! maikaī a ka moi i manawale» mai! la, aka, ua hoike pu aku no nae 11 1 no ka hiki ole iaia ke ''awe aku ia ! mes, oiai, o k* mea ana i koh'o.a \ | hoopa» ai me kā hoohiki hiki o]e ! wawiihi a hauaab 'ga ia eia pu ia ia tloko oJUd&na. | Aole loa. ia he mea naea e wawuh] j a e kue £a'a kono ia oe e ka tyiita ' *pto. 6 ke ft!o|in O ka Mol Kale 11 - - 1

| >i PK'*W 4 ; «6 ftnrnVrn t * bji'U niau | fpi)Jrn f« o<fs Ajfan« M | o K- ō ua aa upo j or r ; ktn; hou wai I ku'u kono? wa!ij ' a tea luoi, 1 % > ; _:-4' ' ,[^f rz j : TJft boflo hoq iku Ifi W Kuewa o ' f i" ■ ' • V v --'" - Lanflf fla c hooīe !oa I kc!.fl kono tt' J"ka mol, Akā, e!tke me kona ■ 1 - ', , w-/•• • - .- **■ P' .-'A ; sī3a ma ka maU, ptW fto 1 iof ' ! moī f paaklkf a! m£ kana olelo! | 6;ono, a i fca liope ua ae Iu ' na Knewa nei a!ait& } ua ■ .nunoi aku la oia i ka o ko ■ 1 ' - ' '•-* - tno! no ka 'hookuu ana mln'īaīa e j ' kii i kanji £ua t<itla Ahiu, a īīoko o ] J na bora hē elua mahop'e īho &īa u a ] | ffafca Opio Kuewa neī o i a me kariA pua Uflfa e nobp ana j ke eloalii 'o Pelekane mo jge'au! | oliana alī! kīekie loa a!a no ka ' o na mea a pau ua lo»a fa lana me' ke keakea.oīe ia, alaila,, liēlani Huna a fae boriua ilaīo ka oīeīo ana: *Akn, i no ka īa Cae a ka manao o ke kuft- | hli'ua aīil ī kukala a ī knuoha ai*aia la ke nee roai la l kona mmuie hope loa e polia ae ai o ke ahi lalaoa 0 ka wiwo ole. A elīke me ka ino nui e ulupa ana maluna o ka lionua a me ka hoīo mnma apa ae a na ao h§kumakuma kaaielewa o ka lanl e huna akū 1 oa j>a!a īani .uUpl!« pel» eaiople 0 kel» l<i kamahao o ke kauīana i hoea awiwi mai ai, a ata taa wahi a me keia wahi o ke kulanakauhale kahiko o Ladana a me na 1 ululaau e lioopun! aoa, ua paiakuli' me na leo o le e poha alapine ana e hpike ana hoī i na mea hanu ola I ' - ■ ■k * > ' ! uhane & pau e n<Jho ana m» ko lak,gu | oaau palena, eia'ke kupu^u,weliweli a ka ino, ka hao wale a me Jsa paka-. ha, ua makaukau me ka pah&au^ luku o ka >aili_i>a nohoalir a e kijjaka hoi i kona poo kalajtinu mailuna lilo mai. o ka | a loa aku o kā pōuli 1 i o ka lua kupapau. | I Alaila, i ka Tya o kela m,au leo | o-le e hoopaiakuli ana me J^frtapi : | ue, aia ka moj IC%le e eaka haaīulu j ana maloko o kona hit!o alu ? ji Jiooj manao.ae o ka la e,k,ukftljK ia >ai kona hopena 'noho mo| o ka lanakila a ī ole auhee o kā hau-: j le pio. j j 0 koua mau aupuui, aia ia- j | kou ke ku lain&ja]#JlqkQ q ko lakou ; puali, a o na Jvoa. hoi i wae j a i kahea e ka jpana o kana kua | i haua ali', aift lakou ke ku laina a T a j i'oko o koJakouJkolaatu» a kali no j ka leo kauoha e haawi ia aku »;ua.. ] 0 ka huaelelo hookahi a ua koa i | hooho ae ko lakou mau leo^ E ola ka mol i ke Akua. Aka, auhea | ua moi.ala? \Ja haīa ae he hapslfia ■ oia ī h-ea 'uai. hala liqu ] he liora 4 aole no oia i J\oea . aku'j a ipiba ana o ka hoi*i : kah;. ak®hi no a ike ia nku oUTVg i 7 >■ = .* ' ,v - J,puka aua aku meKona mau ukaīi e , 1 f> k " h }PPUfii .au|, a o na huaoleīoa lus a ja mo| nei i uoi *\ o? koa» koa, owai Ja iwa?nft J

■ l ' j, >- ks ii»y w!v\o m piiuQjfia Jl*l»oly| c,*Ū { uuoliw ti»ujt e' 4sfus> T u!:i a Uiu keua pyp kiilauuu, Qk«mt(,oMi » aole loa io bijoluijij fta ae e ku,£ ium iho, i £s4|st Jta raanawa a &a ai. EQO . ooi|ioaua,Q jkeia| aku 1» he a, k ( u be □iau kapuai boa koa" maī, a me ka ok i , kamaillo eoai: E. i, "" " oke Ktjewa 6 Lanafo<3a t&ej| ? ī aa m6 na manao wiwo a pau Hiahnlo, 0 lilo ofa f eoo'ho " no ka nohoaH! a eoe koaa "jpoo kiaUtmu, a na na lam e hco|>akel| mat* fa %ftfifoti ī kēla la mai nalima naaii 0 fea ftaowdHē 'a me f l&:a;p^a!ia. Aba! 0 oe wa!e no ānei\ e ko Koewa 0 ka molio'hook?» 7 fe!"Hfla fea aoao i ia nofio" *lif, alnih, svtm Ia ka nul UQ#tr-Ijanei*i: molio ! hoopaa ia lalou * 4 e 1110 i poe koa hoopākeie no ka li'ohoaHī. 3MTa ona !am ala 'e' pono !ak<yti e kapa īa he poē hohe wale, a 6 leo'laīou inan lae e kiini īa me ka ho«otelo moakaka o ke ltfpī moī, « me ke kumakaia hOhoa'Hi!' e na koa makaukau e 0' Ite koa Ēfwewa a ōaolho iioopa&ele 0 ka nohoalii, ma kuu Wolo oe e £ele «i 1 ke kāliua'hakoko 0 k& welmeli, wahi a ka nioT. ' me ka leo kauolia'aliī, aa haawī ae kela a me keia klakai i ** kana mao īeo fcāhea*tbalunā ōlEona poili, a iloko 0 na pīi koea a me na laina kolamu ana, h>o%ba e mek! ana iloko leiiea baina ha ellma, Ona ālalai ame na anī o l!a pua!i >a\ja " holookoa, a!a & ia kiāīāīo '$' \e Buke 0 loka, olta moī, a 0 kekahi hoi o ī%wefi 0 ke kahua kau*/ kana aina ma ke ālo 0 ka liale ahaolelo 0 na lii a me'ka poe i koho ia oia k a hī a' ka puaVka'ua kaea o ka moi lta!e i hoolulu iho ai a lioouna I kana elele & moiō Soo-* wikele nohoalH e ph aku iiuha % halawai he ab a fieatd me na loa hanohano o kela mātSale, a kukaia aktt .018 ka inoA 0 kliioi ua hoopan ia ka lakou a welawe i na han» o ke a ']jpytH, Mfa ka adho o na h&le ahaolelo 40 elna, ala ka lahui fee ku mai 1& a kakoa mahope o fep lakou a aa i» m*£ kok«» pe.akiki aku ai 1 n*o aole loa e "baa%f pio malalo o ka moi me ka o k e koko» * » mai U i# aku 0 ua mai iaia aku. O ka o na pn', ko lakuu mau o-a inaka oi 44»« fa«o8 a kjLjEooV oiai, ua ao 0 ka ft ta s . »#• ana i fca lakou hana me ka Ipīwi* Alaila* ip3Xjactk S"A ? ' aua IwMhela ī aa, aka ka naīia gu e . pa aku a h&hK&ipu, he alo a r Wo i< ■ rv»