Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 45, 9 November 1901 — Page 2

KE ALOHA AINA PO@NO, NOV@ABA 9, 1901.

 

 

HONOLULU             NOV. 9, 1901.

 

 

KE IMI NEI L KO LAUA PONO @HO.

 

M@ Kka Nup@po Kuokoa mai.

 

O kekahi o na nea nui loa ilo@@ o ka manoa o na Home Rula Paaaka a kakou i keia manawa @@ @o ka hoopan ana ae ia Kia@i@a Dole a haawi aku ia wahi @@ Wilikoki. Ua hoouna ako @@ @@kou he pal pala nio i Wa@@@kona e hoopan ia ae o Kia@i@@. Dole, a o kahi kumu anonui @@@e no a l@kon i hoike ak@ nei @@@ ka nawaliwali o Kiaaina Dole @ hiki ole ke lawelawe i ka hana.

            @ia nae ka mea apiki, ke nana @ku i keia ma@ la be maikai loa @@ ola kin o ke kiaaina a @@ io @@ kona makaukau a kapono i @@aina manua o ka moho a ka @o@o Home Rula e onou mai nei @@@a. Ina ua ho@o aka nei la@@a e imibala i ke ano o kalawe@ a@puni ana a Kia@ina Dole @ ike ia mai ana i ko Amerika po@ he mau olelo imihala wale @o ia, no ka mea, aole he lawe o ko laila poe i na olelo maka@, aka, he huli pono mua ia ka oiaio @ na lono i hiki aka imua o lakou mamua o ko lakou ae ana e hana i kekahi hana.

            @ia nae ka mea nui a makou i makemake ai e hoike aku ia oukoa e ka lahui, ma keia mao ha@a aWilikoki ma e hana nei Maka nana ana i ka lakou mau hana, @ mo ka lakou mau alakai ana i ka lahoi, na hiki loa i kela a me @eia kanaka noonoo ke ike iho ke @ml nei o Wilikoki a me Kalauokalani i ko laua mau pono iho. Ke alakai nei lana i ka lahui aole ma ke ala e loaa ai na pomaikai ia kakou, aka, ma ke ala e loaa @i na pomaikai lehulehu ia lana iko. Ua ike lana ina laua e huli mai ana ma ka aoao Repuhalika @ i ole ia ma ka aoao Demokarata, @a aoao e kakoo ia nei e @a ka maka naauao o ka aina, a i make make hoy e hooholomua aku i kakou, e po’i @a ana ko laua ma@ manao alakai lalao, a e lilo a@@ hoy laua i mea’ole, nolaila, hoomau no lana ma ka aoao l ik oio ia ma Amerika, ka aoao e pu@i aku ai kakau ialana a hooko aka i ko laua mau manao alaka@ @o ko laua mau pono iho. I ke kau koho balota i hala ua onou mai laua ia lana iho, hookahi i Elele a hookahi i Senatoa. Ua hoike mai laua imna o ka lahui ma ke ano he MAUN e imi ana laua i na hana a pau e pomalkai @@ kako@ ka lahui, a ke noi aku nei makou ia oukou e ka lahui e nana ae i ka laua maju pomaikai @ haawi mai ai ia kakou. He@@a ka Kalauokalani ma waiwai a pomalkai nui i haawi mai ai ia kakou? Hoaha hoi ka Wilihoki ma ke ano he E@el@ no ka Laboi? Aohe hookahi, a ma @e m@o @ omaikai kekahi a lana i haawi malai, nole makon l ike. Aole nae o laua naa i keia, oiai, ua ko ko laua mau makemake, @a loaa ka inoa Elele a me ka inoa Senatoa Aole oia wale, aka, n@ loaa pu na puu dala a laua, a kahi iki ka laua la aka.

            I keia manawa, na ike iho nei lana aole i lawa ka hanohano i loaa ia laua, a ke koi mai nei e lilo o Wi@koki i Kiaaina, a o Kalauokalani Opio hoi i Elele ma ko Wi@koki wahi. Eia hou no keia mau hana a laua e imi ana i ko laua pono iho. E puni aku ana auanei kakou, ka lahui, a hookuu aku ia lana e alakai hewa mau ia kakou no ko lana pomaikai? Aole! Aole!! Aole Ioa!!! Aole launa i ui mai i ka lah@i e noonoo like i na kanaka k@pono ma ia wahi, aka, o laua no ka la@a e onou mai nei imua. Ina no he ike o Kalauokalani ma kua i ka olelo Beritania me ne@ no ua koi mai oia ka Elele, aka, ua like no nae hoi, o ke keiki keia e ono@ ia ma@ ne@. H@aba ko Wilikoki ike ma ka hookele ana i na hona o keia Teritori? Ina e hookuku ia ana laua me Kia aina Dole, owai ka meaoi o laua? Akaaka la mai kahi lke o Wilikoki e Kiaaina Dole. Aka, aole oia ka mea nui la Wilikoki ma, o ka lilo mai no o na hana waiwai ia laua, a k@ aku kakounana. Nolaila, mai ae ia laua e alakai lalau wale ia kakou. Aole a laua wahi makana ia kakou, aohe a laua wahi hana no ko kakou pomaikai, aka, ma ko laua a ao, ua loaa ia laua na pomaikai he nui, a ke kio hou mai nei no i mau Kiaaina a i Elele kekahi, a ke manao mai nei na kakou, ka lahui kokua aku ko lana mau manao aluuu. E pale aku ia a e huli kakon ma ka aoao e loaa ai ka pono i ka lehulehu a ma ka aoao hoy i alakai ole ia e kekahi mau kanaka e imi ana i ko laua pono iho.

 

 

KEHAHI MOHO HOLO BALOTA O HILO

 

O kekahi o na moho holo b@ lota e lohelohe ia la ma Hilo @o ka hoao ana e lawe ae i ka noho a Hoa. J. Ewaliko i make, ma ke kono h@lot@ o D@kemab@, ola no o James Lewis ma ke ano no ka aoao Repubalika, aka, ke k@ la nae kekahi poe Republika i ke ia @noa, a me he me@ la, o ka l@kou inoa e o@@u mai ana oia no o A.B. Lo@bonstien (Alape). O ka makemake o kekahi poe Repubalika oia ka onou ana wai i kanaka i kaika ma ia kulana e loaa ai ka la@akil@, maka, ke paa la no keka@i poe o James Lewis no ka lakou @@@ho. Ow@ h@u ae ia moho.

 

 

HALAWAI A KA HOME RULA REPUBALIKA

 

            Ma ka po Poakahi nei ua malama ae @a lala o ka papa hooko he halawai maloko o ko lakon hale hui mau (Foster Hall). O ka manao o keia halawai no ke koho ana no ia i mau hoa hon no ka papa hooko e hoopiha ana ma kahi o @@ wahi i hoohakahaka ia ma ka make a me ka haalele maoli ana. O na i@oa i popno ia no ka hoopiha ana aku i @a hakhaka o ka mana hooko oia no ke Keikial@@ Kalanianaole, Carlong Long, William Kalhhann, Moses Nakoina a me Kaleiopu. Iwaena o keia mau inoa i apono ia he hookahi wale no i holo lea oia ke Keik@alii. Kalaniahaol. Un kne ia ko Carlong Long inoa mamuli o ka manao o kekahi poe ua pili ia Keoni Kolopana a he hookomo ana mai ia he kanaka o ka aoao Demokarata iloko o ka aba koka o keia aoao. I ka wai lawe ia mai ai o ka ino@ o Moses Nakuioa ua un@ na leo kue pona, no ka mea, he Republika oia, aka, mamoli oao o ka noo@kaika ana a F.W. Bakele me kona hoike aka he Repubalika no na Home Rula i keia wa akahi no a ae ia mai keia inoa, mahope o keia ma noonoo ana na haawi ia aku la na apono ana i keia mau inoai mau lala no ka papa hooko.

            O kekahi man k@muhana e ae i kamailio ia mloko o@a halawai oia no ke kue ana o Keoki Makam@ i ka hoopuka ana ae nei o Mrs Owan Wilikoki he nupepa i kapa ia ka Home Rula Repubalika. Aka, oa pale mai nae o Bekele a me ka @u@ahooponopono a ka Home Rula Repubalika no na olelo kue a Keoki Makamu i hane aku ai ia wahaolelo o ka lahui. Ua ku pu mai o Mrs. Wilikok@@ haawi mai la i kekahi mao olelo e hehi ana ia Makamo ilalo, a o kana hana naauao i hooko ai oia kona haalele ana iho i ke keena halawai a pu ka ako la iwaho.

 

 

KE ALAHAO KAA UWILA NO KALIHI.

 

I ke kakahiaka Poakolu o kela pule aka mei i hoomaka ai ka hoomoe ia ana o ke alah@o kaa uwila no uka o Kalihi mai ke alanui Liliha aku ma ke alanui Moi. Ke hoonee pupuahulu ia nei us hana o keia alahao uwila me ka puahi pui, no ka mea, o ka ae like i haus ia e paa ia iloko o na pule he @mi wai ka wa l hoopaa ia aio k@ ae like m@ ka la 30 o Okatoba aku nei.

            Ua manao ia o ke alanui keia nana e ho@ pomaikai nui @e@ i ka nui kaa hapaum@, aka @ ka wa @e e holo ai kei@ m@@ kaa @wi la ma @@ wahi e @umeume like ana lana @ @@ oh@a ola alanui, a ke manao io nei kekahi poo o pu ana ka hapanui o na oh@a @ na k@@ @wil@.

 

 

LA 16 O NOVEMABA

 

            O ka la 16 o Novemaba e hookokoke mai nei oia ka la nanau o ka Mio Kalakana l i make, ua hala oia, aka, ei no nae na alli poio Kawananakoa a me Kalan@anaole ke hoomanao mau nei i ka la nanau o ko lana kakua alii. Ma ia kakahlaka e malama la ana he he@hel moku pea lillii maloko o ke awa ae nel o Kou e like no me na  makahikii hala ae nei malalo o na hoomakaukau ana a na mau Keikialil nei, Mahope o ka pau ana o keia heihei moku e haawi ana la@a he paina luau@@i.

 

 

PII KA UKU O NA EE MOKU.

 

Ua hoopuka ae la ka hui mokuahi Inter Island Steam Navigation Co. Ltd., (Pokama) he hoolaha e hoike ana i na kanaka a pua mai ka la l aku o Kekemada 1901, e hoop@  hou  ia ae ana ka uko o na oh@a e like me ka hana a ka hui mokuahi a Waila ma a penei ka oko aua  na ohua ma keia hope aku:

            Uku Oh@a Kapena mawaena o Honolulu a me Eleele, Makaweli, Waimea, Kapaa, Anahola, Kiauea a me Hapalei, o ka mokupuni o Kauai, na hoopiii ia mai ka $6 a k $7.

            Uku Oh@a Kape@a mawaena o Honolulu a me Kealakekua a ma o kau o ka apana o Kona, mokupuni o Hawaii, ua hoopii ia mai ka $10 a ka $11.

            O @a Oh@a Kapena mawaena o Honolulu a me Honnapo, Punaluu, mokupuni o Hawaii, ua hoopii la mai ka $12 a ka $13.

            Uka o na Uhua Oneki mawaena o Honolulu a me ka mokopuni o Kauai, na hoopii ia mai ka $2 a ka $2.50

            Uku o n@ Ohua Oneki mawaena o Honolul me ka mokupuni o Hawaii, ua hoopii ia mai ka $2 a ka $3.

            O keia na @k@ e paa ma@ aku ana mal@na o na mokua@i a pau o keia hal mokuahi, aole hoy he wa no lako@ e emi hou ibo ai, koe wale no paha ma kahoes @ou an mai o kekahi lai@a mo@oahi la we ohaa pili aina hou e loaa @i he emi hou ana o naa @@@ ohua.

 

 

E malama ia ana e na pualikoa Hawaii he paikau hookahakeha nui ma ka mahin a Iannari ae nei a @ ole Feberuari aka, a eia na pualikoa a pau @e lui@@ nei no ia la nui ma ke a’o ikaika ana i na loina a pau o ka oihana koa, ka mea, he mau makana kekahi e haawe ia ana i na puai hewa ole a na @ee kana ana.