Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 51, 21 December 1901 — Page 7

Page PDF (791.92 KB)

This text was transcribed by:  Violet Wilder
This work is dedicated to:  Kaelene Puanani Ahu-Rey

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA OA ME, KEKEMAPA 21, 1@01

 

MOOLELO HOONI PUUWAI

 

NO KE

 

KAKELA LANAFODA

 

KA

 

Ipuka o ke Kuewa ma ka Aea.

 

KA

 

Pua Lilia Ahiu o Sandela

 

MOKUNA X.

 

KE KEKALA ULAULA - KA MEA HUNA UA IKEA - KE KAKELA O LANAFODA.

 

            Wahi ia ua Haku Maina Semafila nei: E na opio o ka mooleleo e pili ana ia'u he moolelo walohia no ia a me ke kaumah, a ia'u e ola a e @oho nei keia mau la, he ola ana no ia iloko o ka mehameha a me ka luuluu e hoehaeha mau ana i kuu puuwai, no ka mea, o ka'u mau mea aloha o ka wahine a me ke keiki ua kaili a na lawe ia aku ia mai ia'u aku.

 

            O ka naau i mokumokuahua ia me ke aloha, a o ka puuwai hoi i haehae ia me ka walohia ana o laua wale iho no na mea a'u i mau hoa ohumu a hoohala no ko'u mau la o ka noho mehameha ana he aneane e iwakaluakumamalua makahiki.  Ae e na kanahele opio aneane e omikumainaiwa na makahiki o ko'u noho mehameha ana iloko o ke kanikau me ka kaniuhu. Aka iloko aia mau makahiki mamao aole loa @a wahi lono hauoli i hoea mai @a na huaolelo hoolana e hiki ai ke wahe a ke luia aku keia mau eha eha mai la'u aku.

 

            Okeia mau @@@ai a me keia mau nanai o olua e ike nei, heaha @ko lakou helu ia i ke aloha, ka nana a me ka maemae hemolele o na aloha elua a'u i aloha ai me kuu naau a pau, ua ahona au e nele i keia mau mea a pau, a e lilie hoi i kanaka akole i@hune maluna o keia @@ honua ina iho la ke kumu kuai a me ka makana e hoihoi hou ia mai ai a loaa ai'u kuu mau mea aloha.

 

            E like me ka lawe ana aku o ka ma@e ia laua a lilo a nalowale mai @@@@ aku no ka wa mau loa, pela no hoi ke Akua i waiho a hookoe mai ai ia’u ma keia ao.  Ua lawe ua kaili: a ua kano aku ka make i aka haumauna o ka hale o Semafila, a o ke koko hope loa ana i waiho a i hoo@oe mai ai e ola iho no na h@ra i koe o keia ola honua ana a pau ae owau uo ia o ka Haku Ela Maina Semafila.

 

            O ka @@de nona kela kii me na he @ele a auela o ka aloha o ka Ha ku a  Kaunawahine Semafila no ia @@@@ wahine, a o ka @@@@ R@selia o @@ @@@ana o Wale, wahi a ua Haku @@ me ke kuhi ana aku i kekahii ku wahine i pena maiau ia e kau ana me ka pala a hoomau mai la no i ke kama@@@@ ana. Aole no ka @@de i nona ke@a kii he @ede o ku lana i kolike me ko’u nei, ak@ o na ha@wina oikelakela nae o ka ui a me ke aloha ola kai poni ia maluna o kona mau helehelena.

 

            He @ede holoho kaulana oia no na Hilana, aka, na ke aloha nae i ka ike a ka maka i kaili mai iaia mailuna mai o ka hokua o na lio a lilo he pili aoao no’u iloko o ka berita hemo ole o ka mare. Aka, oia hoohui mare nae o ka wa opiopio ha hoohui mareia a kuu makuakane ka Haku Ela Semafila kope loa o ke Kakela Ulaula nei i hoole a i kue loa ai, a o ka hopena oia mau manao oiaio o ke kue a me ka hoole oia o kona hoonele ana mai ia u i ke kulan hooilima waiwai no ka hale o Semafila. Aole i ke dala, aole i ka aina, aole i keia kakela, aole ma na ano a pau, he nele a hele loa no.  Aka, mahope nae o ke aloha a ka manao i lilo a i auwana aku ai hookahi wale no olelo.

 

            Mahope au ou e kuu aloha.

           

            A kuu puuwai e nae kapalili nei,

           

            A na kou aloha anei me ka oiaio,

 

            E hoomalielie na ale ahiu o ka inaina,

 

            O na makani huhu auanei o ka ino,

 

            E pa ahe malie no la iloko o ka maha.

 

            A@, ua paulele a hilanai au ma luna o ka mea a’u i aloha ai, kapae aku la i ka waiwai a me ka lako a hoolilo ia’u i Haku a i Alii Ela ako le maluna o ka ilihune me ka ma naolana o ka maka o ka’u pahikaua a me ka wini o ka laau i@3 o laua na mea e hoom onaia ai ko’u mau la nele me ka’u wahine.

 

            Aka, i ka la a'u i moeuhane mua ole ai, hoea mai la he leta na'u i na Hilana o Wale na kuu makukane hohu nui wale, mai Italia mai a ma loko o ua leta ala e kauoha mai ana oia ia'u e helo awiwi aku no ka mea aia oia ke waiho ala ma kahi moe me ka maopopo ole o ke ola a me ka palekana, a ua makemake @u hoi oia la'u e lawe pu aku me ka'u aliiwahine i huikala mai ai @ia ia maua mamua o kona make ana.

 

Mamuli o keia kauoha awiwi i loaa mai la ia;u mai kuu makuakane mai ua hoike koke aku la au i ku'u wahine me na olelo hoonaau ao no ka pono o ko maua hooko aku i keia leo kahea mai kela aoao mai o ka moana, a mahope o ka maua kuku ana ua hooholo iho la maua e haalele koke iho i na hilana o Wale ma ke kakahiaka o kekahi la ae.

 

            O ka huakai hela awiawi a me ka p@puah@l@ nui, oia ka mana i lawe ae ai a hooko loko o keia min@te o ko maua ha@lele iho i ka home o ke aloha (wahine) a holo mai la me ka mama nui e hoopokole ia ai na la hele a hoea @ l@dana, aloha, mai laila loa aku no ke awa komoku o Pilimu@a. Ma ke ahiahi o ka loa o na la hele a maua me kuu aloha a hoea aku la maua no kahi kauhale o Kepi me ka manao e hoaunoe a e hoohana iho malaila ina maopaopa o ke ala i hele la aku ai no ka h@o mau ana aku no ma kekahi la ae aka, o ia mau upu a kuko ana ua hiki ole loa iho la ke hooko ia Nolaila, ua hoomau loa kau la no maua i ka hele ana imua. O ke akumu i hiki ole ai ke loaa he wa no maua e hoomaha ai ma Keni, mamuli no ia o ka niha loa o na hale hookipa a me na hale hoomaha i na malihini hele e like me maua a aole loa hoi me mau rumi kaawale.  Ia maua e hoomau ala ma ko maua alahele, ua hoea aku la maua no ka hale o Kauka Lei e ku ana mawaho loa aku o kahi @aona o Keni a e kokoke aku ana i na oawa ahiu o Sanadela o ka pouli o ka po a me kamamao loa mailaila aku a hoea i Ladana no ia mea noonoo iho la au e @ ao e no aku i ua kauka aia ina paha e ae mai ana oia e hoaumoe iho maua maloko o kona hale ia po a hiki i ke kakahiaka, ua ae ia mai ka'u noi a ua hoaumoe iho la maua malaila aka, aole nae au i haili. a haupu @@lia a ua ae, o ko maua po hope loa keia e pili ai he kane a me ka wahi na alaila wehe mai oia i ka pili hookoo oloko.

            Ua aneane ae e kani ka hora 12 o ka kulu aumoe, aia he leo nawali wali ka'u i lohe mai na lehe ehe mai o ua aloha ala a u i ka hoala ana mai ke keia mau olelo: E kuu Maioa, e kuu Maina aloha, ea ae ka Anela o ke aloha ke hele mai nei.  E kahea aku ia Kauka Lei.

 

            Enioole me ke pihoihoi nui ala au maluna o ko'u mau kapuai a hele awiwi aku ia no ka hoala ana la Kauka Lei, a iloko o ka minute hookahi aiai maua a ku ana ma ka aoao o ka moe o kuu lede e hakoko ala o e na kuakoko ahaeha o ka hanau keiki, a ma ka hor 2 o ka wanaao, oili mai la he leke R@selia Opio i lua a i pani no kuu R@selia aloha no ka mea i kela wa no ana i hanau mai ai i ka maua hapuu a hua mua loa o na la opio aia hoi ke ailuli ae la kona hanu e pauaho, a ke pauma awiwi ae la kona umama i na paona aho i koe iloko ona a mamua o kona haalele ana nai ia'u he kane wahine make , ua hoomanao mai oia ia'u me keia mau olelo o ka paupauaho - Remember our little one, no ka mea , o ko/u aloha ia me oe. Ehaalele ana au ia oe no kela ao lani.  O@ E kuu aloha e haawi mai i kou honi hope ana maluna o'u o homai ka kaua kauaiki e honi aku au iaio no ka wa hope loak, E w@ki e kou aloha.

 

            E like me kela leo noi hope a kuu R@selia ua hooko la aku la ie alaila moe hoomaha iho la ia iloko o ka make no ka hoi ana o ka lepo i ka lepo. Auwe he minute ia na ka ehaeha a me k@ luuluu kaumaha e hoopoluluhi ana i kuuu @hape e hoolilo ia'u i kanaka e noho ana iloko o ke aloha i puanua@@.

 

            Iloko o ko'u ehaeha a me na noonoo aluahewa no ua mau mea aloha ala a'u, ua waiho iho au ia laua malalo o ka Kauka Lei mau hooponopono aua me na huaolelo pokole o hoi hope mai no au iloko o na pule aole e mamao loa. Ua waiho pu iho au maloko o ka poho o kona lima no ka pono o ka'u kino lepo a me kuu kamaiki bebe he huina dala mahuahua o umi tausane i mailoko ae oia huina huahelu, e lae ae ai oia no kona mau luhi a hoea hou mai au i elua tausane, alaila haatele iho la au i ua home ala o ka ahaeha a me ka luuluu, a noomau aku la ma ko'u alahele ia pono. Elua la hele, aia au ua kau aku la au iluna o ka moku, a ke holo ala no Italia a ua hoea aku hoi au ma ka aoao o ka moe make o kuu makuakane I kona mau minute hope loa. O ua huaolelo kala ana o ka hoomaikai a me ka hoolilo ana mai ia'u i Haku a i Ela no Semafila oia wale no kapa mau ho olelo hope a make aku la ia a haalele @@@ ia la'u hookahi e auamo palua aku na luuluu o ke kaumaha ia'u i nana ae ai mamua a mahope, aole iho ia he mau mea aloha nana e hoohauoli a e hoomaina mai i ko'u mau kaumaha, hookahi wale iho no o keia hamaiki bebe a'u i i haalele aku ai iloko o ka kuu hoaloha Kauka Lei malama ana.

 

            He ewalu mahina i hala ia'u ma Italia o ka noho ana e hooponopono @ a waiwai o kuu makuakane, a me ke kali ana no ka palapala  o hooia a e a pono ana i ko'u kuleana Haku Ela o Semafila mai Pelekane nei ae, alai a haalele aku ia au ia laila a huli hoi mai no ka aina nei me ka hoihoi pu ana mai i ke kino lepo o kuu makuakane no ka aina hanau nei a waiho ma ka hale lua o na mamo Semafila. He makahiki okoa i p@@ mai ka hanau ana mai o ka'u bebe a hiki i ka pau ana o ka'u mau hooponopono ana i ko'u mau waiwai, a@@@@ hoomanao ae la au no ua kamaiki bebe nei a'u/

 

            Me ka puuwai hauoli i hoopiha ia e na mopuna wai pipii o ke aloha a me na kapuai ma@@@loe o ka manaolana aia he opuu a he momi damana nana e hoomalamalama mai na la o ko'u noho mehammeh@ ana ua haalele awiwi iho la au i ke kakeia nei a'u i noho mehaweha hookahi ai a holo aku la no kahi a kuu hoaloha kauka, Ia'u i hoea aku ai no ua kahua hele aia a ka hooilina a kuu al ha i noho ai ai hoi o ua home alal aole ia ma kona wahi, o k@aa mau pale, kona mau kaupoku malumalu a'u i ike ai he makahiki hookahi i hala ae ua nalowale aka la wia ka ilihonoua aku a ma ka'u ma@nie@@ a hoohuahoa @a@ ana lo@a iho la ia'u na hoo@@ aha mai @@ wa@@@ a ua ulupa ia oia e ka p@@@ a o @a @owa aia o ke ani no ia a @@ kona mau olelo ana ole.