Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 52, 28 December 1901 — Page 7

Page PDF (742.78 KB)

This text was transcribed by:  Mahealani Chang
This work is dedicated to:  Kahauanu Lake

KE ALOHA AINA

 

KE ALOHA AINA    POAONO, DEKEMABA 28, 1901.  7

 

MOOLELO HOONI PUUWAI

-:NO KE:-

KAKELA LANAFODA

-:KA:-

Ipuka o ke Kuewa me ka Aea.

-:KA:-

Pua Lilia Ahiu o Sanadela.

 

MOKUNA X.

 

KE KAKELA ULAULA-KA MEA HUNA UA IKEA-KE KAKELA O LANAFODA.

 

            Alaila, aia la ihea ua hoaloha ka@ nei o'u, a aia la ihea kuu kama iki bebe? Ua pau like aku anei lakou i ka ulupa ia e keia powa, a o ko laua mau kino lehu ua ole ia aku anei ia e ka lepo honua?

            O keia na ninau o ka hoohuoi i aia mai iloko o'u a huli hoi mai la au no kahi kauhale o Keni me ka naau i pakolu ia iho ke kaumaha ma ka hoomanao ana ae aole loa he wahi koko, aole he iwi, aole hoi he io i koe no Haku Ela Maina Sem@ila ke hala ae oia. E hiki no ke loaa i ua Haku Maina ala he io, he koko, a he iwi hou nona ma keia ola mamua o kona make ana, Aka e kumakaia anei au a hoowahawaha i ke aloha o kuu Roselia i i mai ai e hoomanao au nona. Aole loa, aole loa a hiolo mai na lani. E noho kanikau au me ka mehameha a hiki i ko'u hoi ana aku i ka lepo. Ea, nani ka paa a me ka nui o ke aloha oiaio o keia Haku no kana wahine.

            Ua hoomaha iho ua Haku Ela Maina nei i kana kamailio ana me ka haloi ana ae o kona mau waimaka, alaila, hoomau hou mai la ia.

            Maloko o kahi kauhele o Kene ua loaa iho la ia'u he lono, e olelo ana ua pakele aku no ua Kauka Lei ala mai na lapalapa ahi aku, aka, o kona wahi nae i noho ai a'u e hooikaika imi ana no umi makahiki a oi aole loa ia i loaa. Ina ua haalele mai oia ia Palekane nei no kekahi aina okoa aku, alaila, eia oia ihea kahi i noho ai. Ina paha oia ke ola nei, alaila, pehea la hoi oia i hoike ole mai ai iaia iho iloko o keia mau makahiki he umi, ua haawi au he hapalua o kuu waiwai no ka loaa a hoihoi ia mai o ka hooilina o Sema@, aka, a hiki mai nae i keia la aole ioa he hookuu mea kino ola uhane i hoea mai a hoike i kela mea huna @ @aena o'u @ me kuu hoaloha kauka,

            Nolaila, o ka olelo hooholo hope wale no a'u i haawi iho ai iloko o ke kanikau a me ka walohia ana, ua make kahiko loa no ua kamaiki @ ala a'u, a o ko@ mau kuko a me na manaolana ua poho wale no ia a ma ia kulana noho mehameha ana a hiki i keia la a'u e noho nei ko'u hoohala ana i ko'u mau la koena i koe me ka hoohiki paa aole loa au e imi a lawe hou mai i hooilina no'u mawaho ae e kuu kamaiki i kaili ia aku e ka make. Ano e o'u mau hoaloha opio o keia iho la ka moolelo e pili ana ia'u, a ke manaolana kuhihewa ole nei aole e loihi na la, a ukali aku no au mohope o ka meheu o ua mea aloha ala a'u.

            He moolelo walohia a ehaeha io kou e kuu makua ma ke kino, a e ae mai ia maua e komo pu aku iloko o kou mau kaumaha like me ka ehaeha a ma ka lokomaikai o na lani e hoomaha mai ia kakou. Aka e kuu makamaka, o kou moolelo a me ko'u ua aneane like no ia, aka nae, aole hoi i like loa maka ehaeha o ke kino a me ka uhane, wahi a ke Kuewa o Lanafoda me ka hoomau ana aku no i ke kamailio ana.

            O wau nei la e kuu makamaka, owau no ka Haku opio o ke Kakekela Lanafoda, a o ka moolelo e pili ana ia'u a me ka'u aloha nei ua like no ia a like me kou a me kau lede. O na haawina nele i loaa ia oe a ka inaina huhu o kou makuakane i ku kala mai ai, ma o kou mare ana no ka mea a kou puuwai i aloha ai, ua loaa like no ia ia'u Mamuli o ko'u mare ana i ka mea a'u i aloha ai, ua kipaku a hoolilo ia mai la au i kuewa a i aea mai na ipuka ponoi mai o ko'u home a mai ia la mai a hiki i keia la aneane e ekolu na makahiki o ko'u noho Kuewa ana a me ka hele ana malalo oia inoa ke Kuewa o Lanafoda.

            Aha! O oe anei ka mea i olelo ia ka Naita Kuewa o Lanafoda, wahi a ka Haku Ele Maina.

            Ae e kuu makamaka maikai owau no ua kaita ala, i pane aku ai ka opio me ka leo malie.

            Ua lohe wale no au i ka moolelo pili ana ia oe a me kau mau hana kaulana, a akahi no kaua a halawai kino he alo a he alo. Ano e kuu hoaloha opio e lawe aku i ka'u mau hoomaikai kiekie ana nou, a e hoomau mai h@i i ka hoike ana i kou moolelo malia e hiki ana ia'u ke haawi aku i ka'u mau kokua nou ma na mea a pau e hiki ana i ko'u aoao ke hana, wahi hou a ka Haku Ela Maina.

            Ua hoomau aku ka Ela Opio o Lanfoda i ka hoike ana i kona @o olelo a hiki wale i ko lakou halawai pu ana, alaila, me na lima o ka Haku Maina e puili ana i ko ka Haku opio hoopuka mai la oia, i keia mau olelo me ke akahele loa.

            E hoomaikai ia na lani nou e kuu keiki hewa ole, a ke noi nei @ mau @pu ana e hamama hou ae na ipuka o ke Kakela Lanafoda ia @ a kahea hou mai i kona hooilina a Haku opio e huli hoi aku e noho malalo o kona mau malumalu ana ahewa hala ole ai, a e kuikahi a ka noho aloha ana mawaena o ka makua a me ke keiki. Aka, e ae mai ia'u e kuu keiki e hoike mai, mai na oawa ahiu mai anei o Sanadela i loaa ai he hoapili a he kokoolua nou ma keia ola honua ana?

            Ae e ka Haku Semafila mai na oawa ahiu mai o Sanadela i loaa mai ai kela Pua Lilia Ahiu a ke haaheo nei no ka lilo ana ia'u o ka hanohano owau ke kanaka mua loa i eo ai ka koni ana i ke ala o ua Pua Lilia Ahiu ala, wahi a ke Kuewa o Lanafoda.

            O wau pu aku la kekahi iloko o ia haawina hanohano o ka haaheo, a o ka'u mau hoino ana aia no ia ma luna o na kanaka pakaha a limanui e like me kela Duke Kalaseia o Ale na. Nolaila, e lawe hou aku i ku'u hoomaikai e kuu keiki, a e oluolu mai e hoolohe iki hou i ka'u mau kamailio ana.

            He oiaio e kuu keiki ia oe i hoike mai nei i kou moolelo ua pahaohao loa ia iho la au no kela inoa Sanadela a oia ka'u i palua aku nei ka ninau ana, a ia'u e nalu ana me ka noonoo nui, aia hoi, ua lele hope a@ la ko'u mau hoomanao ana i na makahiki mamao he iwakalua-kumamalua i hala a hoomanao ae la o keia Sanadela au i hoike mai nei o kahi no ia e pili kokoke mai ana i kahi i ku ai ka hale o Kauka Lei. Ua ala pu ae nei no hoi na hoomanao ana iloko o'u e like me ka'u i lohe no ka pakele ana o ua kauka nei a me kona nalowale kupaianaha hou ana me ka ike ole ia o kona wahi i noho ai, a ia'u i haawi aku nei i na kilo pono ana maluna o kau lede, aia he mea e ka pana kapalili ana ae nei o kuu puuwai i ka hoomaopopo ana hai ana he mau helehelena kona i kulike loa me ko kuu Roselia aloha i hala.

            Nolaila, e kuu keiki e huli aku ana au i ka moolelo oiaio e pili ana i kau Pua Lilia Ahiu, a ina o ua Pua Lilia Ahiu ala o kuu Pua Roselia no ia i huna kele mai ka lilo ana i pua hoonani no ko'u kihapai alaila e hai aku au aole loa ua Pua Lilia Ahiu ala o Sanadela he kaikamahine hanai holoholona, aka, o kekahi ia o na alii kiekie loa o ka hale o Semafila.

            Nolaila, o ke kakela ulaula o Semafila, kona mau waiwai apau ua hamama ia no olua i na wa a@ e uhauha a e hauoli ai me ke keakea ole ia.

            Ua lilo keia hoike hope a ka Haku Maina i mea hoopihoihoi aku i ka noonoo o na opio, a i ka wa a ua haku la o ke kakela ulaula i huli ae ai a ninau i ka Pua Lilia Ahiu me keia mau olelo ina paha eia no ke ola nei kona mau makua, o ia koke no ka manawa o ua Pua Lilia Ahiu nei i hahu mai ai a pane me ka leo haahaa o ke aheahe malie:

            Ae, e kuu haku Semafila, eia no h@na ke ola nei, aka nae, o kuu mama aloha nani i hoohua mai ia'u i keia ao, aia ia ke moe la mawaena o na pua moani aala me ke onaona a me na lau nahele uliuli o-

            Ua make, ua make anei kou mama aloha, e kuu kamalei?

            Ae, e kuu haku, aia oia ke waiho la ma na oawa ahiu o Sanadela iwaena o ka luhiehu o na pua e hoopuni ana i kona ilina, a aia no hoi ma kahi kokoke i ua ilina lepo la o kuu makuahine e ku ana ko makou wahi pupupu hale.

            Na keia pane a ka Pua Lilia Ahiu i hoopihoihoi hou mai i na manao anoninoni o ka Haku Maina Semafila, a wahi ana iaia iho:

            Kupaianaha! hai mai nei kela kamalei eia no kona mau makua ke ola nei, a hoike pu mai la no nee ua make kona makuahine nana oia i hanau mai. Ma kona mau helehelena hoi e hoike mai nei ua like loa no ia me kuu Roselia. Ea, he oiaio ma ua make kona makuahine pono, aole anei o kuu Roselia no kona makuahine, a o ka'u kaikamahine ponoi hoi? Ea, e na lani, o ka oiaio ka'u e huli aku ai i hoike no kei mea pohihihi.

            Alaila, me ka leo moakaka kamailio hou aku la oia:

            Ke hoomaikai nei au i na lani no keia hoohu a hoohalawai kamahao ana mai ia kakou, a o ka loaa ana hoi ia ia'u he la mua no ka hauoli iloko o iwakalua- kumamalua makahiki o ka noho ana iloko o ka ehaeha ame ke kaumaha. Ano, ia olua e na keiki e huli hoi aku ai ma ko olua alahele no Ladana, e ae mai ia'u i ko olua makua ehaeha nei e ukali pu aku me olua no ka hooko ana i ka oiaio o ka'u olelo.

            Me keia mau olelo a ua Maina la, haalele iho la ia i na alii opio, a he mau minute mahope iho aia he leo o-le e haehae wawalo ana ma na eheu meha o ia kakahiaka a mahope o ia leo o-le ua komo hou mai ia ua Maina nei a kamailio i kana mau malihini ua makaukau ko laua mau lio.

            Ua haalele iho lakou i ke kakela ulaula me ka ukali pu ia e umi mau kanaka uhai holoholona o ka Haku Semafila, i konoia no elua haku la e hele pu ma keia huakai. Ua kahikoia keia ame keia o lakou me na luhiehu o ke kanaka k@, a me he la o lakou kekahi o na naita puuwai wiwo ole e hele ana i ke kaua Kerus@de no ka hoopakele ana i ke kulanakauhale laa o Ierusalema mai ka lima mai o na poe pegana.

            Ma ka mana o na alanui e holo ai iloko o Ladana a me Kehe i kaawale ae ai ka Haku Maina me kona mau kanaka a pela no hoi me na alii opio, a lawe ae la i ko lakou mau alahele me ka huaolelo-Farewell and God blessed @.

            Aole i pau.