Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 1, 4 January 1902 — Page 5

Page PDF (829.06 KB)

This text was transcribed by:  Kathleen Marie Mullarkey Sassi
This work is dedicated to:  Claire Ann Mullarkey, my little sister who died July 17th 2012 at the age of 55.

KE ALOHA AINA POANO JANUARY 4, 1902

HE MOOLELO WA.OHIA

:MO @

KEIKI O ABE

MOKUNA 1.

Aloha kuu home o na ia opio. O ka oluolu a me ka maemae oia kai hoalii iho malalo o kou kaupo ka. Aloha na laau a u i hoohala ai a kou mau hora hauoli o na ia kamalii, a e like me na @ no la kou na leo nani e mele ana mai@ ma o oukou me ka hoomaopopo ole a na ino pela hoi ko`u leo hehe aka e wawalo ana malalo o ko oukou mau malumalu i ko`u  mau ho@a hauoli me ka haupu ole ae no na poino e hiki mai ana.

 

Maanei a Ioaa ai @a`u na hoo maha ia ana mai ka ino mai, a e @oaa ai ia`u he noho`na hauoli ana. Maaanei e kali ai au a hiki i ke kaawale ana aku o na ao hakumakuma o ke kaumaha, a e kikoo hou mai ai hoi na lima aloha a kuu makuakane a lawe hou aku la`u ilo ko o kana mau puia @.

           

O keia na huaolelo kanaaenae i puka ae ma ko Amada mau lehelehe i ka wa o ke kaa (ana i hoolima lima at mai kahi kauhale e ku koko @ke ana malaila ia@a i lele mai ai mai ke kaa le@a), i hoohuli ae ai a iho aku la ma kekahi alanui ololii e hoopouliuli ia ana e na laau i kahiko ko lakou ulu ana, a  @o aku hoi o ko lakou mau lala e hihipea ana e ike  @ hi aku ana oia i ka hale o kona kahu hanai e ku mai ana.

           

Ua komo koke mai la iloko on a na hoomanao aloha o na la i kaa hope aku, a ua aneane e hiki ole @aia ke lele aku ilalo aka, aia n@e kona kahu hanai a me kana kanee kali ana no kona hiki aku ua holo koke mai la a haa @i mai la i na kokua ana iaia. O n@ hanai@a ha @ # Kai pahola ae mawaena o @akou, haawi mai le ke kane i kona aloha lulu lima, a o ke kahu hanai wahine hoi ua kulou iho la ola a haawi iho la i na M@ki ana i ka li ana o ke kamahele a hoopulu pu iho la hoi me kona mau k@l@ wai maka o ka hauoli.

           

@ ka Haku, wahi a ke kane, he @ ko`u hikilele i na loli ana o na makahiki pokole maluna o kou kino, a me he la iaia i kela mau la aku no e hiipoi ana no oia laia ilo ko o kona mau lima he wahi bebe. Ua ninau aku oia i na mea e pili aina no kona luai kepena a pela @ @ Osaka, ua pii ae paha oia i ka maka opio oi. Ua haawi aku o Amada i na minoaka me na waima ka e haloiloi ana me ka hoao ana e p@ne aku i na ni@ao i waiho ia mai  p@ne aku oini   na manao ehaeha   e  hakukoi ana @ ko ana;   @ ko on a; huli ae la  @ a mahalo o ka m@@a hoolan@ @ kokua aku la i ke kanaka opio i  ukali mai laia mai Lad@na  mai ma ka lawa ana mai kona paiki. A me kona poo e @ ana ma ka @mauma o kona kahu hanai a me kona kahu hanai a me kona lima hoi a apo apa ma ka puhaka, poha aku la he leo walohia i ka anu aku. E kuu kahu hapai aloha i huli hoi hou mai la kau keiki no ka imi ana i kahi e loaa ai he mau hoomaha ia ana mai a oe mai.

 

Ua hamama ka ipuka nou, wahi a ke kamaaina lokomaikai me ka hoomau hou ana mai, ua haawi au i ka`u makaaia ioa ana i na mea a pau e hauoli ai kou noho ana, a ke manao nei aole loa he le@e koikoi o keia wahi e nema mai ana i kou mau keena, a eia he mau kaikama hine elua i makaukau no ka hooko ana aku i kou mau makemake, a e hoolohe i kau mau kauoha, a pela no hoi me a`o @ei. O Elena keia kou  @oa han@u hanai, a o Betese aku kela ka mea au i haalele iho ai e bebe loa ana no a he elua a`u mau keiki kane aole maanei aia hua kekahi wahi mahiai ma o aku nei, aka, e hoea koke mai ana no laua. E hoo@api la ke Akua no kona haawi ana mai ia makou he noho`@a hauoli, a me ka hana hoi e loaa nei la makou ke ola ana.

 

Alaila, me keia mau olelo hoolauna ma ka aoao o ke kamaaina kulo@ iho la o Amada a haawi aku la i na muki aloha ana i na kaikamahine  opio, a komo aku la lakou no loko o ka @umi hookipa, a e pili ana me ua keena ala he wahi rumi moe, a o laua a elua kai hookaawale ia no Amada. He mea oiaio, ua haawi @o ia no na hoomaemae ana la l@ko o ua mau keena ala e oluolu ai ka noho ana o ka malihini. Ma keia wahi i haalele iho ai ka haku wahine o ka hale ia Amada a hele aku la e homakaukau i mau mea ai. Emoole ua makaukau mai la na mea ai, aka, ua hiki ole nae ia Amada ke hoopa aku i kahi o lakou no ka mea, ua ulu mai la na hooma nao o na i hala nana i hookanea ae i ka ono a ka a @ o na waimaka o ka ehaeha oia ke hiolo maiana mai kona mau lihilihi.  A maanei i hoea mai ai na keiki a kona kahu hanai mai ka hana mai, na hoa p@ani o ua Amada nei i kona mau la opio, a ua malamaia he mau lau na aloha a@a mawaena o lakou.

 

O keia wa o ka makahiki o ka waenakonu no ia o ka mahina o Iune, a ua hoopuni ia ka aina me na nani he nui wale. O ka hale e kamailio ia nei he hale ia o ka poe mahini, a e ku ana oia ma Wale Akau, a o ka nanaina o ka aina e waiho mai ana ua @oopiha aku ia i ko Amada puuwai me ka oho@ia a me ka makahehi no lakou. E @hi ana na laau hihi ia mua o ke alo o ka hale, a o ke alanui ololi i kamailio ia ae nei ua hoopoululi ia oia e na laau a hoea i ka ipuka hale. Ma kekahi aoao e ike aku no he a o ke kama. O kuu pokii hele loa e. E aloha, aloha, aloha a nui.

 

He keiki kupa oia no na Koha`a i ka uka o Ni @lii kona one hanau mailoko mai o @'s. Koleka Kanu a me Barenaba Kauhi @oko o ka makahiki 1863, Sept. 7.  Nolaila ua piha iaia he 38 makahiki, 2 mala@oa me 13 la o ke kaana apa i ka hauoli a me na inea o keia ola ana.

 

Ua hoonaauao ia oia ma ke kula apana o Waiapuka malolo o ka noho kumu poo ana a Father Damiano, a nona mai ka inoa @o iho la iaia a hala wale aku la, i ka 1874.  Ua komo aku oia i ke kula a J@e. M. Poepoe e noho poo ia ana e Father  Fabim. I ka 1875 haale e ia Kohala no Kauakanilehua, komo, I ke kula malaila malalo o Father Charles, a ma ka 1878 haalele aku la ia Hilo ke one hanau. A lawelawe aku la i ka hana ma na ano a pau i hiki iaia malalo o C.F. Hart. Ua noho oia me ka hoolohe pono i  ka leo o kona mau haku.

 

I ka 1881 mare oia me Miss Api Kahookano, kaikamahine hiapo a D.S. Kahookano, mai a laua mai he eha keiki, elua keiki i make mua e ola nei.

 

A mamuli o ka make ana o ka wahine, ua haalele aku oia i ka aina hanau a hiki mai la i Waipio nei.  Ua loaa iho la kona kokoolua o ka noho`na o keia aina malihini. Ua pili paa aku kona puuwai i kana wahine, a hiki wa@e i ka waiho ana aku ia o kona mau iwi ma ka poli o kana mea i aloha ai.

 

Ua waiho iho ola he wahine me na keiki a me ke ka@kuaana e kanikau aku nona. Ke haawi aku nei au i ko`u mahalo a me na hoomaikai i na hoaloha i kokua mai la`@ a i u pu hoi a hooluolu mai i na kaumaha.

 

Ma ka la 26 ae i malama ia kona anaina hoolewa malolo o na hooponopono ana a ke kahu Rev. M.C. Kealoha a nalo aku la no ka wa mau loa.

Me ke aloha paumako.

T.N. Naleilehua

Waipio, Hamakua, Hawaii, Dec. 12, 1901.

 

KU "KE ALOHA AINA" KU@ANA OHOHIA IA E KO NA POE LEHULEHU.

Lihue, Dec. 27, 1901.

 

Mrs. Emma A. Nawahi, Happy New Year kaua:-

            Ua a@oooi mai na  la@i a eia @koo i ka welela@ hope o ha @a o keia makahiki, e ke nee awiwi mai nei @a la o ka makahiki hou 1902.

A ka, o na hoomanao aua i kau mau kalai manao ana maloko o KE ALOHA AINA, aole loa ia e mo kuhia ma waena o ka lahui Hawaii. A na pau pu no me na poo aupuni kiekie i ka hooia ana i ka pololei o na manao pepa, i ka hahewa o na manao a me na hana i ka poe @ i ko lakou mau pono pili kino wale iho no. @aila, e hooma@ i ka paio ana me ka pono, a hiki i ke kaua ka hope loa.

 

E hoomanao mai no i pepa na ma@a.